Þjóðviljinn - 01.05.1983, Blaðsíða 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 30. apríl/1. maí 1983
ÞJOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastióri: Guðrún Guömundsdóttir.
I Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Olafsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaös: Guðjón Friöriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríöur H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Siguröardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auöur Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guömundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlööversson.
íþróttafréttaritari: Víöir Sigurösson.
Utlit og hönnun: Helga Garöarsdóttir, Guöjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guörún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríöur Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjáimsson, Gunnar Sigurmundsson,
Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaöaprent h.f.
r i<st Jórnargrei n__________________________
Hvað getur íhaldið?
• Morgunblaðið hefur rekið undarlega fréttapólitík
frá kosningum. Á hverjum degi lætur það sem nýr
flokkur leiti hófanna um stjórnarsamstarf við Sjálf-
stæðisflokkinn og gefur í skyn að viðræður um stjórnar-
myndun séu á miklu skriði. Skyndihjónaböndin sem
Mogginn tilkynnir dag hvern eiga eftir að koma Sjálf-
stæðisflokknum í koll dragist stjórnarmyndun á
langinn.
• íhaldið undir forystu Geirs Hallgrímssonar er í sviðs-
ljósinu þessa dagana. Ástæðan er sú að hin nýju fram-
boð, sem samtals náðu sjö mönnum á þing, hafa gert
myndun meirihlutastjórnar án þátttöku Sjálfstæðis-
flokksins erfiða. Fjórflokkastjórnir án Sjálfstæðisflok-
ksins eru tölulegur möguleiki, en ekki kostursem rædd-
ur er í alvöru enn.
• Veik staða Geirs Hallgrímssonar, innanflokksátök
og stefnuágreiningur gera það að verkum að óvíst
verður að telja að ljómi sviðsljósanna muni bregða
birtu á annað en getuleysi Sjálfstæðisflokksins.
• Sú skoðun á talsverðan hljómgrunn meðal almenn-
ings, hvað sem menn svo hafa kosið, að hinir andstæðu
pólar í íslenskri pólitík eigi nú að ná saman stjórn
landsins. Þetta viðhorf mótast af hugsanagangi sem er
eitthvað á þessa leið: Alþýðubandalagið og Sjálfstæðis-
flokkurinn hafa hvor flokkur sterka stéttarlega skír-
skotun, annarsvegar í samtökum Iaunafólks og hins-
vegar í samtökum atvinnurekenda. Með þennan bak-
hjarl ættu þeir að geta náð samkomulagi um málamiðl-
anir sem skiluðu árangri í efnahags- og atvinnumálum
og viðunandi stöðu kjaramála. Þar væri um að ræða
lausnir sem stæðust og entust.
• Innan Sjálfstæðisflokksins er sterkur vilji fyrir sam-
stjórn af þessu tagi, en einnig sterk andstaða. I Alþýðu-
bandalaginu lifir goðsögnin um nýsköpunarstjórnina
og nokkrir forystumenn úr verkalýðshreyfingunni vilja
ekki útiloka samstarf við Sjálfstæðisflokkinn. Flestir
virkir flokksmenn Alþýðubandalagsins telja hinsvegar
sáralitla raunhæfa möguleika á að hin andstæðu öfl nái
saman.
• Alþýðubandalagið hefur lagt fram grundvöll að
stjórnarsamstarfi þar sem settar eru fram skýrar og
afmarkaðar tillögur um einstök atriði. Þar er einhliða
aðgerðum sem eingöngu bitna á kaupmætlilaunafólks,
hafnað sem leið í baráttunni við verðbd/guna og lögð
áhersla á kjarajöfnun. Þar er frysting hernaðarfram-
kvæmda og bann við kjarnorkuvopnum meginmál.Þar
eru aðgerðir til þess að hemja hömlulausan innflutning
höfuðatriði. Og ljóst má öllum vera að Al-
þýðubandalagið gengur ekki til stjórnarsamstarfs nema
að samstarfsaðilinn sé reiðubúinn að standa á íslensk-
um málstað í álmálinu.
• Enda þótt Alþýðubandalagið leggi ekkifram stefnu-
skrá sína sem grundvöll stjórnarviðræðna verður að
telja ólíklegt að forysta Sjálfstæðisflokksins hafi þor til
þess að fara inn á íslenska leið með Alþýðubanda-
laginu. Verslunarráðið hefur sett Sjálfstæðisflokknum
fyrir að auka ójöfnuð í þjóðfélaginu og koma á hæfilegu
atvinnuleysi til þess að efnahagsmál verði viðráðanleg.
Geir Hallgrímsson virðist vera bundinn í báða skó í
álmálinu og geta sig hvergi hreyft frá þjónkun við hags-
muni Alusuisse. Og eins og nærri má geta telur Sjálf-
stæðisflokkurinn sig vera bundinn af því að stórauka
hernaðarframkvæmdir og spinna úr þeim þræði sem
Ólafur Jóhanneson hefur haldið óslitnum úr síðustu
samstjórn íhalds og Framsóknar. Og hver trúir því að
Sjálfstæðisflokkurinn geti rifið sig úr viðjum kreddu-
festu og heildsalahagsmuna í innflutningsmálum? Sjálf-
stæðisflokkurinn er einfaldlega of bundinn erlendum
hagsmunum og innlendu stórkapítali til þess að ætlandi
sé að hann geti undir núverandi forystu hreyft sig um
spönn í átt til sjónarmiða Alþýðubandalagsins um ís-
lenskan málstað og kjarajöfnun. - ekh
Hvar er
þorskurinn?
„Úr sjónum er engan fisk að
fá, þetta er tóm eyðimörk",
sagði sjómaður í Grindavík
viðundirritaðanádögunum:
Það var þungt hljóð í honum
sem öðrum starfsbræðrum
hans. Og kannski engin furða.
Eftir lélegar vertíðir
undanfarin tvö ár, virðist sú
sem nú er brátt á enda, ætla
að verða lélegust þeirra allra.
Eindæma gæftaleysi framan
af ári og þegar gaf á sjó í mars
var ekkert að fá. Apríl átti að
bjargavertíðinni, þá kæmi
fiskurinn upp á grunnslóð til
hrygningar. Nú er apríl á enda
og enn sést enginn fiskur.
Sjórinn er kaldur og smærri
fiskurséstekki. „Viðáttum
von áfremur lélegri vertíð",
segjafiskifræðingar „en ekki
svonalélegri".
Eftir kosningahelgina var
dreginn tveggja nátta fiskur.
Rúm 5 tonn var meðalaflinn á bát
í Grindavík, ekki helmingur þess
sem fékkst einnar náttar á sama
tíma í fyrra.
En það eru því miður fleiri vá-
legar fréttir að heyra af miðun-
um. Ofan á allt aflaleysi eru nú
taldar líkur á að þorskhrygningin
hafi tekist miður. „Ástandið er
sérkennilegt, það er ómögulegt
að segja hvað úr verður“, voru
svör fiskifræðinga sem komu úr
rannsóknarferð af miðunum í lok
síðustu viku.
Norðanstrengurinn í allan vet-
ur hefur dreift hrygningunni yfir
mun stærra svæði en áður hefur
þekkst, og eins virðist hrygningin
vera seinna á ferðinni en venja er
til. Óvenjulega mikill kuldi er nú
í sjónum. Hann dregur úr vaxtar-
hraða fisksins svo hann verður
seinna kynþroska og þaraf -
leiðandi afrakstur fiskstofnsins
minni en ella. Þannig hefur sú
breyting orðið á síðari árum að í
stað þess að stærsti hluti þorsks
verði kynþroska 6 ára, tekur
hann nú minnst ár í viðbót að ná
kynþroska.
Gæti þessi óvenjumikli kuldi í
sjónum í vetur ekki gefið skýr-
ingu á því hvers vegna 76 árgang-
urinn sem allir hafa beðið eftir í
ofvæni að léti sjá sig á hrygning-
arslóðinni er ókominn enn?
Margvíslegustu skýringar hafa
verið nefndar í þessu sambandi,
en trúlegust þykir mér sú, að
þessi árgangur hafi almennt ekki
náð kynþroska ennþá vegna hins
mikla sjávarkulda, og við verðum
því að bíða fram á næstu vertíð að
hann láti sjá sig. Hér er ekki um
neitt nýmæli að ræða að það taki
þorsk 8 ár að ná kynþroska.
Menn skyldu minnast þess að
hinn geysisterki árgangur 73 sem
hefur éerið meginuppistaðan í
þorskaflanum í vetur kom ekki til
hrygningar fyrr en 8 ára gamall.
Lúðvík
Geirsson
skrifar
En hversu sterkur er 76 ár-
gangurinn, ef hann skilar sér þá
til hrygningar á næstu vertíð eins
og ýmsir vilja trúa? Hafrann-
sóknastofnun hefur fram til þessa
talið þennan árgang mjög sterkan
eða 350-400 miljónir nýliða sem
var hátt í tvöfalt meðaltal ný-
liðanna undanfarinna ára. Á ár-
inu 1981 veiddist 76 árgangurinn í
þeim mæli að það þótti staðfesta
áætlun stofnunarinnar um stærð
árgangsins. í fyrra brá hins vegar
þannig við að í stað þessa 40 milj-
ónia fiska af 76 árgangi sem
reiknað var með að veiddust,
fengust aðeins 30 miljónir úr sjó.
Vegna þessa hefur Hafrann-
sóknastofnun nú endurmetið
stærð 76 árgangsins og áætlar
hann nú 280 miljónir nýliða, þar
til annað kemur í ljós.
Nú er liðið að lokum vetrar-
vertíðar og lítið hefur enn sést til
76 árgangsins. Margir sjómenn
telja að Hafrannsóknastofnun of-
meti enn stærð árgangsins eftir
síðustu endurskoðun og enn aðrir
halda því fram að þessi þorskur
skili sér aldrei. „Þessi fiskur verð-
ur að koma ofan úr loftinu ef
hann er til. í sjónum er hann
ekki“, var skoðun eins sjómanns
af Suðurnesjum í spjalli við und-
irritaðan. Þau orð lýsa betur en
margt annað vonbrigðum sjó-
manna með þessa og síðustu
vetrarvertíðir.
73 árgangurinn sem hefur verið
uppistaðan í þorskaflanum síð-
ustu ár verður brátt fullnýttur, og
það er ekki glæsileg framtíð
þorskveiða hér við land þennan
áratuginn, ef 76 árgangurinn
skilar sér ekki í einhverjum mæli
á hrygningarslóðina á næstu vert-
íð. Nýliðun þorskárganga frá 77
og fram á þennan dag hefur öll
verið meira og minna misheppn-
uð. Seiðarannsóknir á síðasta ári
sýndu að nýliðunin það árið var
óvenju léleg, og síðustu fregnir
herma, sem áður var minnst á, að
þorskhrygningin í ár hafi farið á
sömu leið.
Það er einsýnt að við aukum
ekki sóknina í þorskstofninn á
næstu árum. Þess í stað þarf að
huga að öðrum fiskistofnum hér
við land sem eru ekki hálfnýttir
nú, og ekki síst þurfa menn að
færa aðaláhersluna yfir á vinnsl-
una og fullnýtingu sjávarafurða.
Þessi klisja hljómaði oft og digur-
barkalega í munni stjórnmála-
manna í orrahríðinni nú fyrir
kosningarnar. Það verður að sjá
til þess að hér verði ekki látið
sitja við orðin tóm. Ef okkur á að
takast að byggja hér upp trausta
íslenska atvinnustefnu og vinna
okkur um leið út úr efnahags-
vandanum verður að taka til
hendinni í þessum málum strax.
Möguleikarnir eru vissulega fyrir
hendi í fullvinnslu sjávarafurða
og betri nýtingu annarra fisk-
stofna. Við leysum engan vanda
með því að leggja alla áherslu á
auknar þorskveiðar með minni
möskvum og opnun friðaðra
svæða eins og fráfarandi sjávarút-
vegsráðherra hefur staðið fyrir á
síðustu mánuðum. Slíkar ráðstaf-
anir gera aðeins slæmt ástand
verra. Það er kominn tími til að
menn fari að byggja upp, í stað
þess að deyða út. Möguleikarnir
eru til þess að nýta þá, ekki bara
slagorð í kosningum.