Þjóðviljinn - 28.01.1984, Blaðsíða 13

Þjóðviljinn - 28.01.1984, Blaðsíða 13
Helgin 28. - 29. janúar 1984 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 13 fundur var haldinn í Kaupmanna- höfn, og er það táknrænt fyrir sam- gönguskilyrði þessara þjóða, að hentugasti fundarstaður þeirra skuli vera Kaupmannahöfn, en hvorki Nuuk, Reykjavík né Þórs- höfn. Sagt er að vinna skuli að „auknu samstarfi um sameiginleg hags- munamál þjóðanna". Hér eru þá engin sameiginleg hagsmunamál undanskilin, og get- ur þetta samstarf því orðið mjög víðtækt. Því eru nánast engin tak- mörk sett. Fastari skorður En reynum að glöggva okkur á hvað sérstaklega hafi vakað fyrir flutningsmönnum. í greinargerð ís- lensku þingsályktunarinnar - sem að efni til er hin sama og sú fær- eyska - segir m.a.: „Lengi hefur verið um það rætt á íslandi, í Færeyjum og á Græn- landi, hve nauðsynlegt sé að auka öll samskipti þessara þjóða á þeim mörgu sviðum er hagsmunir þeirra gætu farið saman. Áhugi manna hefur einkum beinst að því, að þessi samvinna gæti komist í fastar skorður og að hún tæki á sig á- kveðnari mynd en verið hefur. Samskipti þessara grannþjóða hafa verið nokkuð tilviljanakennd, og þeim ekki verið beint í ákveðinn farveg. Engin ein þjóðanna getur tekið ákvörðun um hvernig sam- starfinu skuli háttað, og er því nauðsynlegt að koma á fót fastri samstarfsnefnd þingmanna þjóð- anna, er móti og geri tillögur um hvaða leiðir skuli farnar“. Svo er á það bent, að samstarfið verði á breiðum grundvelli, og eru þar sérstaklega nefnd efnahags- og atvinnumál, samgöngumál, orku- mál, fiskveiði- og fiskvinnslumál, menningarmál. Nokkrar óformlegar tillögur Nokkur drög hafa þegar verið lögð að þessu samstarfi, og skal nú nánar verða rætt um nokkrar ó- formlegar tillögur, sem hreyft hef- ur verið. En ég tek það skýrt fram, að þetta eru aðeins óformlegar til- lögur - og tillögur aðeins eins manns. Eðlilegt er talið að slá því föstu, að það sé höfuðstefna samstarfsins að miða að viðhaldi og verndun lífsgrundvallar þjóðanna, fiski- auðsins umhverfis löndin, og að sameiginlega stefni menn að skynsamlegri verndun og nýtingu þessara auðlinda. M.a. skal fjallað um verndun og veiði flökkufisktegunda, t.d. kol- i munna og lax, allsherjarátak verði um verndun, fiskrannsóknir og fiskvinnslumenntun, og eru þar sérstaklega nefndir fiskvinnslu- skólinn í Hafnarfirði og væntan- legur fiskvinnsluskóli í Færeyjum. í fyrstu verða færeyska stofnanlr^á Grænimtdi'og'á'ísiandi Athyglisverðcir tillögur ui7i samvinnu Fœreyinga, áiðyk5um“mbáTkur sínar og íslendinga og Grœnlendinga á breiðum grundvelli Erlendur Patursson: Samstarfshugmyndir hafa verið lengi til umræðu og nú er kominn tíml til að ganga til verka. Þá verði fisksölusamtökum þjóðanna falið að fjalla um hugsan- legt samstarf og samhæfingu í fisk- sölumálum. Um verslunarmál verður það sagt, að framleiðendum, út- og innflutningsfyrirtækjum landanna þriggja verði falið að rannsaka hvort möguleiki sé á auknum við- skiptum þjóðanna í milli. A sama hátt beri útvegsmönnum og veiðarfæragerðum annars vegar og skipasmíðastöðvum hins vegar að athuga möguleika á gagn- kvæmum skipasmíðum í löndunum þremur. Ferjumálið Undanfarin ár hefur talsvert ver- ið rætt um möguleika á að leggja rafstreng milli Islands og Færeyja, og er nauðsyn á að það mál verði betur kannað. Sama gildir um tillöguna um samnorræna ferju. Fyrir mörgum árum var í Norðurlandaráði - að frumkvæði Magnúsar Kjartans- sonar - samþykkt tillaga þess efnis, að Norðurlönd í sameiningu gerðu út ferju, er sigldi milli skandinav- isku landanna og Færeyja og ís- lands. En eins og kunnugt er hefur ekkert orðið úr framkvæmd. Lagt er til að þetta mál fái gaumgæfilega umfjöllun. Kjarnorkulaust svæði Þá verður mælst til að samþykkt- ir verði gerðar á Alþingi Islend- inga, Landsþingi Grænlendinga og Lögþingi Færeyinga þess efnis að ísland, Grænland og Færeyjar og hafið umhverfis þau lönd verði lýst kjarnorkulaust svæði. í þessu sambandi má nefna, að í færeyska lögþinginu hafa þing- menn úr fjórum af sex flokkum flutt þingsályktunartillögu þess efnis, að Færeyjar og hafið um- hverfis verði lýst kjarnorkulaust svæði. Málið er nú til umfjöllunar í þar til kosinni þingnefnd. Menningar- setrin Á íslandi og í Færeyjum eru rek- in norræn menningarsetur, og hafa Grænlendingar óskað þess að nor- ræn menningarmiðstöð rísi hjá þeim. Ber að láta í ljós stuðning við þessa ósk þeirra. Eins og kunnugt er fengu Færey- ingar og Grænlendingar ekki beina aðild að Norðurlandaráði til jafns við þjóðirnar sem þar eiga sæti. Ber samstarfsnefndinni að vinna að því að rétta hlut þeirra smáu. Bæði Grænlendingar og Færey- ingar berjast fyrir að ná eignar- og yfirráðarétti yfir landgrunni og hafsbotni landanna, en hingað til án árangurs. Ber samstarfsnefnd- inni að lýsa stuðningi við málstað þeirra. Menningarmál Þá er komið að mennta- og menningarmálum. Varðandi skólamál er aðaltil- lagan sú, að námsstyrkur verði veittur þeim sem búa í einu land- anna þriggja en eru við nám í ein- hverju hinna, og að nemendur frá hverju landanna hinna eigi rétt á sömu fyrirgreiðslu og nemendur í heimalandi sínu. Áhersla verði lögð á, að menn- ingarsamstarfið skuli byggja á nán- um tengslum þjóðanna milli, þann- ig að Grænlendingar fái innsýn í hræringar meðal íslendinga og Færeyinga, að íslendingum gefist kostur á að kynnast því sem er að gerast hjá Grænlendingum og Fær- eyingum, og að Færeyingar fái að fylgjast með því sem fer fram á Grænlandi og íslandi. Ferðalög milli landanna Mikilvægur hluti þessarar sam- vinnu verði að hópar fólks ferðist árlega milli landanna og gisti á heimilum viðkomandi þjóðar. Gestirnir kynnast þannig lifnaðar- háttum og lífsviðhorfum gestgjaf- anna af eigin raun. í sambandi við þessar ferðir yrðu fræðandi fyrir- lestrar, kvikmyndir sýndar, ýmis konar aðrar sýningar stæðu einnig til boða, heimsóknir í menningar- stofnanir og annað þessháttar. Út- varp, sjónvarp og blöð myndu finna viðeigandi efni í sambandi við þessar ferðir. Leitað yrði eftir samstarfi við norrænu félögin um þessar heimsóknir. Norræna húsið í Þórshöfn var vígt í vor sem leið, og mætti þá hugsa sér, að þessi ferðaþáttur samstarfsins byrjaði með því að við Færeyingar riðum fyrstir á vaðið og skipulegðum heimsókn eins og þrjátíu manna hópa frá Grænlandi og íslandi þegar á næsta vori. Nor- ræna félagið og Norræna húsið eru reiðubúin að taka á sig skipulags- þáttinn í þessum efnum. Þá er og lagt til að stofnaður verði sameiginlegur menningar- sjóður þjóðanna með 10 millj. fær- eyskra króna höfuðstól. Yrði úr honum veitt til framkvæmda sam- kvæmt skipulagsskrá. Fréttamiðlun Að lokum eru svo nokkrar til- lögur varðandi fréttamiðlun: Dagblöðum hvers lands ber að flytja sem fjölbreyttastar fréttir frá hinum löndunum tveimur. Leitast skalvið aðhafafasta fréttaþætti í útvarpi a.m.k. vikulega. Sér - staklega er tekið fram, að frétta^- flutningi verði hagað þannig: - að í íslenska útvarpinu verði færeyskar fréttir fluttar á færeysku - að í færeyska útvarpinu verði íslenskar fréttir fluttar á íslensku. í grænlenska útvarpinu verða að sjálfsögðu bæði íslenskar og fær- eyskar fréttir fluttar á grænlensku. Nefna má, að í Færeyjum hafa bæði útvarp og blöð tekið mjög jákvæða afstöðu í þessum efnum. Starf samstarfsnefnda Um starf samstarfsnefndanna er lagt til að þær haldi þrjá samstarfs- fundi ár hvert, einn í hverju landi, að ritari verði ráðinn til að sjá um framkvæmdir sem af samstarfinu leiðir og að til samstarfsins verði veitt fast framlag á fjárlögum hverrar þjóðar. Þetta voru tillögurnar og koma þær að mínu viti vel til greina sem umræðugrundvöllur. Göngum til verka Það er löng leið frá Þórshöfn í Færeyjum um Reykjavík á íslandi og til Nuuk á Grænlandi. Ef við lítum á hnattmynd þá gengur línan milli þessara staða eftir stórbaug. Það mætti kalla þessi þrjú lönd, Færeyjar, ísland og Grænland: „Stórbaugsríkin í Norður- Atlantshafi“. Þar búa friðsamar smáþjóðir. Enda er það einmitt mesta lán þeirra að þær eru smá- þjóðir. En þær lifa í viðsjárverðum heimi. Samt reyna þær eftir föng- um að taka þátt í því samstarfi sem leitast er við að efla milli allra þjóða heims, og þá sér í lagi sam- starfi Norðurlandaþjóða. Það gef- ur auga leið að þær eiga mörg sam- eiginleg áhugamál, sem aðeins þær einar geta rækt. í upphafi var orðið, og þannig er það enn. Nú er að snúa sér að fram- kvæmdunum. Ég hef hér borið fram nokkrar tillögur að þessu samstarfi, og að sjálfsögðu má breyta þeim, fella úr og bæta við. Mest ríður nú á, að starf sam- starfsnefndanna komist í fast og reglulegt form. Vænst þætti mér að fram miðaði nokkuð hratt en markvisst. Eins og ég hef þegar getið er þessi samstarfshugmynd, þó nokkuð frábrugðin að innihaldi og formi, í anda þeirra tillagna sem fram komu fyrir tuttugu og þremur árum. Nú finnst mér að tími sé til kominn að við látum hendur standa fram úr ermum og göngum til verka. E.P. Erlendur Patursson lögþingsmað- ur í Fœreyjum hefur lengi verið einn ötulasti talsmaður aukinnar sam- vinnu eyþjóðanna í Norður- Atlantshafi og norrœnnar sam- vinnu almennt. Rceðan hér að ofan var flutt laugard. 21. þ.m. í tilefni þess að sérstök kynning ú Fcer- eyjum og Fœreyingum er að fara af stað ú vegum Norrœna félagsins, Norrcena hússins, Námsflokka Reykjavíkur og Fœreyingafélags- ins. fyrir splunkunýjan Skoda og ekki nema við lánum þér afganginn. Þetta var hrikaleg verólækkun helminginn út, JÖFUR HF. Nýbýlavegi 2 - Kópavogi - Sími 42600

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.