Þjóðviljinn - 09.09.1988, Blaðsíða 15

Kristján Loftsson: Það hefur aldrei verið okkar keppikefli að veiða þessi dýreinsog bandóðirmenn til að klára þetta sem fyrst. Mynd- Jim
the Whale“ og hvað þetta nú
heitir allt saman. Þetta er allt
saman sama grúppan. Senda frá
sér sameiginleg hótunarbréf og
auglýsa saman, m.a. í tvígang í
Þjóðviljanum. Þetta er allt sama
liðið. Það eina sem það rífst um
er hvert stuðningsfólkið á að
senda dollarana.
Dugir að vera kokhraustur?
Hafa þessi samtök ekki miklu
meiri áhrift. d. á stjórnmálamenn,
valdhafa og almenning í Banda-
ríkjunum en menn vilja viður-
kenna hér heima?
- Ég sé ekki hvaða áhrif þetta
'eru. Forráðamenn sumra fisk-
verksmiðja úti eru búnir að hafa
áhyggjur síðustu 5 til 6 árin. Ég sé
ekki áhrifin. Það dalar í þeim um
leið og verðið hækkar á markaðn-
um og þeir geta ekki afgreitt nógu
mikið eins og í hittiðfyrra og
fyrra. 1982 átti allt að vera að fara
úr böndunum því þeir fengu send
póstkort, það gerðist ekkert.
í dag er staðan sú að verð á fiski
hefur fallið um allan heim. Þetta
er ekkert séríslenskt fyrirbrigði.
Að tengja þetta tvennt saman,
fiskmarkaðinn og mótmæli vegna
hvalveiða er alveg út í bláinn.
Staðreyndin er samt sú að út-
flutningur á fiskafurðum til
Bandaríkjanna hefur snar-
minnkað á síðustu árum og
Bandaríkjamarkaður hefur hrap-
að úr fyrsta sœti í þriðja sœti yfir
stœrstu kaupendur íslenskra
fiskafurða. Hefur hvalveiðideilan
ekkert hafa að segja íþessum efn-
um?
- Nei, ég sé ekkert samhengi
þar á milli. Þessi ríki í Asíu og
Evrópu sem hafa verið að kaupa
sífellt stærri hlut af okkar útflutn-
ingi, eru þjóðir sem eru vanar því
að borða fisk. Bandaríkjamenn
eru litlar fiskætur. Við höfum
verið að fikra okkur áfram með
framleiðslu á sérunninni vöru á
ýmsum fisktegundum, t.d. karfa
og grálúðu fyrir markað í Asíu
sem borgar hátt verð fyrir ferska
og réttunna vöru. Ég er viss um
að þarna liggur framtíðin í okkar
útflutningi og að Bandaríkja-
markaður mun ekki skipta okkur
eins miklu máli og áður. Þessi
þróun er tilkomin vegna nýrrar
tækni við úrvinnslu sem m.a. felst
í frystingu úti á sjó.
Þú þykist þá ekki vera að
bregða fœti fyrir sjálfan þig með
því að vera með annan fótinn í
hvalveiðum og hinn í rekstri eins
stœrsta útgerðar -og fiskvinnslu-
fyrirtœkis í landinu?
- Ég hef engar áhyggjur út af
þessu. Ég óttast ekki þessi
friðunarsamtök né áhrifamátt
þeirra. Þetta er meira og minna
sama fólkið sem búið er að standa
í þessu síðustu 15 árin. Það á að
minnsta kosti við um það fólk
sem mætir fyrir þessar grúppur
sem áheyrnarfulltrúar á ársfund-
um alþjóða hvalveiðiráðsins. Það
eina sem hefur breyst er að það er
núna 15 árum eldra en þegar það
kom fyrst að mótmæla.
Kaninn
stjórnar öllu
Þráttfyrir að þetta sé alltafsama
fólkið þá hefur þú óneitanlega
fundið fyrir þessum mótmœlum.
Það hefur snardregið úr
veiðiheimildum á síðustu árum.
Hvað getið þið haldið „vísinda-
veiðum“ lengi áfram? Ekki malið
þið gull á þessum veiðum?
- Það er rétt. Hvalveiðar fyrir
Hval hf. í hagnaðarskyni hafa
ekki verið frá því sumarið 1986.
Þessi samningur við Hafrann-
sóknarstofnun um vísindaveiðar
gefur enga ágóðavon fyrir Hval
hf. Við erum hins vegar meira að
spá í framtíðina og það eru engin
gögn sem hafa verið lögð fram
sem sýna að þú getir ekki veitt
svo og svo marga hvali hér við
landið.
Vísindanefnd hvalveiðiráðsins
lagði t.d.aldrei til að það yrði sett
á þetta hvalveiðibann. Þetta er
alfarið pólitísk ákvörðun. Þetta
var keyrt í gengum alþjóða hval-
veiðiráðið sem kaninn stjórnar
og rekur. Þessu er öllu stýrt af
bandarískum stjórnvöldum. Þau
standa fyrir þessari aðför að okk-
ar hvalveiðum. Þótt þú vissir ná-
kvæmlega hversu margir hvalir
væru við landið og þekktir þetta
allt út og inn þá myndu þeir ekki
hlusta á það. Þetta snýst allt um
pólitík, tilfinningasemi og trúar-
brögð.
Þetta hefur allt sinn tilgang
eins og ég hef haldið fram oft
áður. Þeir eru að reyna að grafa
undan öllu hérna og koma okkur
á vonarvöl svo þeir geti síðan hirt
þetta einn góðan veðurdaginn.
Þetta er bara ein aðferðin, friða
hval og sel og hvenær verður það
svo iíka þorskurinn. Þegar allt
verður komið á vonarvöl banka
þeir uppá og bjóða aðstoð, en þá
verðum við líka að haga okkur
eins og þeir segja til um.
Lífríkiö sett á beit
Hvað hafa veiðarnar dregist
mikið saman? Hvað var veitt í
sumar miðað við meðalveiði síð-
ustu áratuga?
- Veiðamar hafa alltaf verið
upp og niður en að meðaltali frá
1948 til 1985 veiddust u.þ.b. 220
langreiðar, um 80 sandreiðar og
um 80 búrhvalir. Þetta var veiðin
hátt í 400 dýr á ári. í sumar voru
aðeins veiddar 68 langreiðar og
10 sandreiðar eða samtals 78 dýr,
eftir að kvótinn var enn
minnkaður frá upphaflegu áætl-
uninni. Þetta er um fimmtungur
af meðalveiðinni í gegum árin.
Það er alveg út í bláinn að vera
að tala um þetta sem eiginlegar
hvalveiðar. Við höldum ekki
áfram á þennan hátt til eilífðar.
Við gerðum fjögurra ára samning
og síðasta árið er næsta sumar-
vertíð.
Ef það liggur fyrir eftir nœstu
vertíð að svokölluðum vísinda-
veiðum verði haldið áfram og
kvótinn ekki stækkaður. Haldið
þið áfram slíkum veiðum?
- Það er ekki hægt að svara
þannig spurningu núna. Við get-
um auðvitað verið að rannsaka
sama hlutinn til eilífðar og fengið
alltaf sömu niðurstöðuna. Slíkt
hefur engan tilgang nema við vilj-
um líta á hvalina sem heilagar kýr
og fylgjast grannt með heilsufari
þeirra. Það hefur hins vegar ekki
verið tekin nein pólitísk ákvörð-
un um það hérlendis að lífríkið
skuli sett á beit, þvert á móti
stefna menn að því að nýta lífríki
sjávar skynsamlega. Það hefur
hins vegar aldrei verið okkar
keppikefli að veiða þessi dýr eins
og bandóðir menn til að klára
þetta sem fyrst. Hvað eigum við
þá að gera á morgun? Við hefð-
um auðveldlega getað gengið
mjög nærri stofnunum á sjötta og
sjöunda áratugnum og hætt svo
eins og staðið var að þessum
veiðum í Suður-íshafinu á ýms-
um tegundum hvala.
Veriö aö grafa
undan þjóöinni
Hefurþú trú áþvíað niðurstöð-
ur þessara vísindaveiða hafi þau
áhrif á fulltrúa í alþjóða hval-
veiðiráðinu, að ykkur verði heim-
ilt að auka hvalveiðarnar aftur?
- Það er erfitt að segja. Maður
verður þó að reikna með því að
skynsemin fái einhvern tímann
að ráða. Þetta er meira spurning
um pólitík. Það eru ríkisstjórn-
irnar sem ráða ferðinni en ekki
þessir friðunarhópar. Banda-
ríkjamenn stjórna þessu öllu, það
verða menn að skilja. Þeir reka
þetta og hafa fjölmörg ríki með
sér. Þetta er liður í áætlun þeirra
að grafa undan ríkjum t.d. hér í
Norður-Atlantshafinu með því
að koma þessum dýrum á beit svo
aðrir stofnar verði illa úti.
Við erum hins vegar ekki
bundin af því að vera í þessum
samtökum og ef þessir aðilar taka
ekki sönsum þá verða stjórnvöld
að endurskoða sinn hug varðandi
það hvort við eigum heima í
svona klúbb sem alfarið hefur
snúið bakinu við upphaflegum
tilgangi sínum. Það er ekkert sem
segir að við eigum að vera þarna
til eilífðar.
Ég held að menn séu almennt
farnir að átta sig á þessari stöðu
hér heima. Það getur ekki gengið
að við drögum sífellt úr hval-
veiðum á sama tíma og helstu
fiskstofnar á miðunum fara
minnkandi og setja þannig hvala-
stofnana á beit, því eitt er víst að
þeir eru ekki í megrun, segir
Kristján Loftsson.
-4g.
)
NÝTT HELGARBLAÐ - |ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15