Þjóðviljinn - 30.09.1988, Blaðsíða 9

Sovétríkin
Fundað í helstu valdastofnunum Sovétríkjanna í dag og á
morgun. Fréttaskýrendur œtla að Gorbatsjov hyggistláta til
skarar skríða gegnfjendum sínum
Hvað
er
Idag hefst fundur miðstjórnar
sovéska kommúnistaflokksins
og á morgun kemur Æðsta ráð
Sovétríkjanna saman, löggjafar-
samkunda landsins. I miðstjórn-
inni sitja 300 valdamestu menn
Sovétríkjanna. Eitthvað mikil-
vægt er á seyði því fundir beggja
stofnananna voru boðaðir í
skyndingu. Tveir af valdamestu
mönnunum í Krcml, Eduard She-
vardnadze utanríkisráðherra og
Sergej Akhromejev herráðsfor-
maður, bundu óvæntan endi á
heimsóknir sínar erlendis og
héldu heim í snarhasti.
Mikil leynd hvílir yfir dagskrá
miðstjórnarfundarins og þótt
reyndir fréttamenn, austan hafs
og vestan, hafi lagt sig í líma hef-
ur þeim ekkert orðið ágengt við
að afla upplýsinga um fundarefn-
ið. Því hafa menn orðið að „spá í
spilin" og var það óspart gert £
gær.
Þorri sovétsérfróðra frétta-
skýrenda telur útilokað að alvar-
leg forystukreppa ríki í flokknum
og ógni Míkhafl Gorbatsjov aðal-
ritara. Hitt sé án efa sönnu nær að
hann hafi séð sér leik á borði og
hyggist ganga á milli bols og
höfuðs á fjendum sínum.
„Það er mjög sennilegt að Gor-
batsjov ætli að hraða framkvæmd
nýsköpunaráætlunarinnar-
,“ sagði einn af stuðnings-
mönnum leiðtogans sem ekki
vildi láta nafns síns getið. „Dags-
skipunin er: Engar frekari tafir.“
I fyrrakvöld hélt Gorbatsjov
ræðu í kvöldverðarboði til
heiðurs gesti sínum, Erich Hon-
ecker, leiðtoga Austur-Þýska-
lands. Þar komst hann svo að orði
að mjög brýnt væri orðið að
breyta uppbyggingu sovésk sam-
félags í veigamiklum atriðum.
„Sérhver vandi sem við glím-
um við frá degi til dags brýnir
fyrir okkur nauðsyn róttækra
Ólympíuleikar
Rússar
vinsæHi
en Kanar
Suður-Kóreumenn þjást af „kanaþreytu'
Um þriggja áratuga skeið elsk-
uðu og tignuðu Suður-Kóreu-
menn bandaríska „frelsara“ sína
eða allar götur frá því þriggja ára
bræðravígum lauk í Kóreu árið
1953 og fram undir miðbik ní-
unda áratugarins. Að minsta
kosti var látið að því liggja af op-
inberri hálfu. Sovétmenn höfðu
hinsvegar stutt fjendurna í norðri
með ráðum og dáð í Kóreust-
ríðinu og voru því „óvinurinn
mikli“.
Nú er annar uppi. Orsökin er
tví- ef ekki þríþættt. T.a.m.
meint ósæmileg afskipti banda-
rískra ráðamanna af stjórn efna-
hagsmála í Suður-Kóreu. Vegna
mikils halla á viðskiptum Banda-
ríkjamanna við ýms ríki í
Suðaustur-Asíu, einkum Japan
og Suður-Kóreu, hafa þeir hvatt
þau til þess að opna markaði sína
fyrir bandarískum varningi og af-
nema hverskyns tolla. En orðið
lítið ágengt.
Ennfremur þykir hegðun
sumra bandarískra keppenda á
Ólympíuleikunum orka tvímælis
og málflutningur bandarískra
fréttamanna, sem fylgja íþrótta-
mönnunum hvert fótmál, afar ó-
sanngjarn. Dagblöð í Seúl hafa
fjargviðrast mikið vegna þess
sem þau nefna fordóma og hlut-
drægni bandarísks fjölmiðla-
fólks. Ennfremur hafa þau gert
sér tíðrætt um drykkjuskap
tveggja bandarískra sundkappa,
gullverðlaunahafa, en þeim er
m.a. legið á hálsi fyrir að hafa
tekið styttu ófrjálsri hendi í ein-
hverjum næturklúbbi.
Afleiðing þessa eru skyndi-
legar og öldungis óvæntar vin-
sældir sovéskra íþróttamanna.
Þegar Sovétmenn kepptu við
Bandaríkjamenn í körfubolta
fjölmenntu heimamenn á áhorf-
endapallana og hvöttu þá fyrr-
nefndu til dáða. Enda báru þeir
sigur úr býtum. Börn flykkjast
hvarvetna um sovéska fþrótta-
menn og biðja um einkennis-
barmmerki þeirra til minja.
Vera má að þriðja orsök þess-
arra sinnaskipta sé almenn „kan-
aþreyta" í hinni ameríkaníseruðu
Suður-Kóreu. Sú er að minnsta
kosti skýring ónefnds Banda-
ríkjamanns sem búsettur hefur
verið í Seúl um langt árabil.
„Rússarnir eru framandi, þeir
eru hér í fyrsta skipti og vekja því
vitaskuld eftirtekt og forvitni
manna. Nú kemur það okkur í
koll að hafa verið í brennidepli
athyglinnar í áratugi."
Reuter/-ks.
breytinga. Breytinga er þörf í
flokknum, í ríkinu, í landbúnað-
inum, í iðnaði, í starfsmanna-
haldi en þó umfram allt í hugum
fólksins, í afstöðu þess til vinnu
sinnar, hvers annars og sjálfs
sín.“
Fyrstu fréttir urn miðstjórnar-
fundinn bárust út urn
heimsbyggðina frá New York
þegar ljóst var að Shevardnadze
hygðist halda heimleiðis þrem
dögum fyrr en ráðgert hafði ver-
ið. Tilkynningin um fund Æðsta
ráðsins bar undirskrift Andrejs
Gromykos forseta. Það eru engin
fordæmi fyrir því að löggjafar-
samkunda Sovétríkjanna sé
kvödd saman með svo ör-
skömmum fyrirvara. Engum
blandast hugur um að tilefni
fundarhalda beggja valdastofn-
ana sé eitt og hið sama.
Fyrir réttri viku átti Gorbat-
sjov fund með ritstjórum sov-
éskra dagblaða og tímarita. Þá
komst hann svo að orði að hann
óskaði þess að brátt yrði hafist
handa um framkvæmd þeirra
ýmsu umbóta sem júlíþing
kommúnistaflokksins veitti hon-
um umboð til að gera.
í fyrradag kvað Gennadí Gera-
símov, fréttafulltrúi Shevardna-
dzes, víst að öll skipan flokks-
mála yrði ,;endurskoðuð“ innan
skamms. Ymsir fréttaskýrenda
gera því skóna að þetta merki
ekkert annað en það að reka eigi
miljónir skriffinna flokksmaskín-
unnar frá störfum og íhaldssama
andstæðinga Gorbatsjovs úr
valdastöðum. Þeir benda á að sá
maður sem mest hefur völdin af
þeim sem eru á öndverðum meiði
við aðalritarann, Jegor Lígat-
sjov, sé fjarri góði gamni. Hann
hafi verið í sumarleyfi undanfarn-
ar þrjár vikur, einhversstaðar úti
á landi.
Reuter/-ks.
Perestrojka Eistlands:
Sjálfstjóm í efnahagsmálum
En sumir krefjast fulls sjálfstœðis
Hvergi í Sovétríkjunum hefur
viðleitni Gorbatsjovs til nýskip-
anar í efnahagsmálum og aukins
frjálsræðis í stjórnmálum líklega
verið betur tekið en í Eistlandi,
fámennasta lýðveldi Sovétríkj-
anna með aðeins 1.6 milj. íbúa.
Eistir eru flestir Lútherstrúar,
tunga þeirra er náskyld finnsku
og í menningarefnum eru þeir
nákomnir Norðurlöndum og
Norður-Þýskalandi.
Á fréttum frá Eistlandi er svo
að heyra, að bæði glasnost og
perestrojka séu lengra á veg
komin þar en í nokkru öðru so-
vétlýðveldi. Þegar í ntaí s.l. fékk
Eistland víðtæka sjálfstjórn í
efnahagsmálum. Og stofnun
nýrra stjórnmálasamtaka,
óháðra kommúnistaflokknum,
hafa gerbreytt andrúmsloftinu í
stjórnmálum landsins síðustu
mánuðina. Af þessum samtökum
kveður mest að græningjahreyf-
ingu, sem sjálfsagt sækir sínar
fyrirmyndir til þesskonar hreyf-
inga á Vesturlöndum, og
Alþýðufylkingunni, sem í sam-
ræmi við nafn sitt virðist njóta
fjöldafylgis meðal Eista. Hún
mun hafa staðið að fjöldafundi
miklum, líklega þeim mesta í
sögu landsins, í höfuðborginni
Tallinn fyrir nokkrum vikum.
Talið er að ekki færri en þriðj-
ungur allra eistneskra íbúa lands-
ins hafi komið þar saman og er
það ljós vottur um hugarfarið hjá
þeirri þjóð. Á fundi þessum kom
fram, að ekki eru allir Eistir
reiðubúnir til að gera sig ánægða
með þá eftirgjöf, sem þegar hefur
fengist frá Moskvu, því að sumir
ræðumanna á fundinum kröfðust
fulls sjálfstæðis fyrir Eistland.
Þeir mótmæltu einnig miklum
innflutningi fólks frá öðrum so-
vétlýðveldum, sem átt hefur sér
stað frá því að landið var innlim-
að í Sovétríkin og hefur leitt til
þess að Eistir eru nú aðeins um
65% íbúa síns eigin lands.
Indrek Toome, einn af forustu-
mönnum eistneska kommúnist-
aflokksins, fór í Prövduviðtali í
gær hrósyrðum um Alþýðufylk-
inguna og græningja, en varaði
við „öfgamönnum" sem kynnu
að reyna að notfæra sér ástandið
til ala á tortryggni milli þjóðerna.
dþ.
seyði?
NÝTT HELGARBLAÐ - ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9