Þjóðviljinn - 30.09.1988, Blaðsíða 14

íslenskur útvörður
í Kaupmannahöfn
Nýtt Helgarblað ræðir við Bergljótu Skúladóttur forstöðu-
mann félagsheimilisins í Jónshúsi
Bergljót Skúladóttir kom til
Danmerkur sumariö 1980 og
var þá á leiðinni í Kennarahá-
skólann í Kaupmannahöfn.
Hún hafði fengið eins árs leyfi
frá kennslu við Gagnfræða-
skólann á ísafirði þar sem hún
hafði kennt frá því haustið
1977 en hún lauk kennara-
námi þá um vorið. Ársleyfið
varð að tveimur og þá sá hún
að hún myndi ekki snúa aftur
til ísafjarðar. Hún var komin í
fullt nám í sálar- og uppeldis-
fræði í Kaupmannahöfn þeg-
ar hún fæddi son sinn Laufar
haustið 1983. Áhuginn á
skólanum dvínaði og atvikin
höguðu því þannig að hún og
eiginmaður hennar tóku að
sér að leysa af Gunnlaug
Sigurðsson og Rögnu Þormar
sem gestgjafa í félagsheimili
Jónshúss. Síðan eru liðin
fimm ár og Bergljót er ennþá
gestgjafi í Jónshúsi.
Hún er elst átta systkina, dóttir
Skúla heitins Benediktssonar ís-
lenskukennara og Rögnu Svav-
arsdóttur sem nú býr á Akranesi.
Flestir hafa heyrt minnst á
Jónshús en þeir sem hafa ekki
lagt leið sína til Kaupmannahafn-
ar vita kannski ekki hvaða starf-
semi fer þar fram. Blaðamanni
Nýs helgarblaðs lék forvitni á að
kynnast starfseminni þar og átti
spjall við Bergljótu. Fyrir utan
félagsheimilið í Jónshúsi er þar
einnig safn Jóns Sigurðssonar og
fræðimannasetur. En í þessu við-
tali er einungis fjallað um starf-
semi félagsheimilisins.
- Hafðirðu eitthvað kynnst
rekstrinum í Jónshúsi áður en þú
byrjaðir að vinna þar?
Akaflega lítið, ég hafði kynnst
húsinu svolítið í gegnum þau
Gunnlaug og Rögnu en eins og
flestir íslendingar vissi ég auðvit-
að af Jónshúsi. Það hafði að vísu
verið mjög lítil starfsemi hérna til
ársins 1983 þegar Reynir Svav-
arsson og Hörður Torfason
reyndu að lyfta starfseminni upp
og hafa einhverja dagskrá í hús-
inu sem var næstum engin áður.
Þegar Ragna og Gunnlaugur taka
við fer þetta á enn hærra plan,
þau byrjuðu með málverkasýn-
ingar og slíka hluti. En húsinu
hélst aldrei á neinum gestgjöfum,
þetta þótti allt of mikið púl og
þetta er púlsvinna, þetta er meira
en að standa hér og selja kökur,
kaffi og mat. Flestir gáfust upp
eftir 5-6 mánuði.
Vinir mínir í Kaupmannahöfn
studdu mig gífurlega í byrjun
með því að koma þegar voru upp-
ákomur, heitur maður, fyrirlestr-
ar og lifandi tónlist. Þetta fólk
mætti allt og tók annað fólk með
sér. Þannig að það fór að mynd-
ast hefð fyrir því að mæta í Jóns-
hús.
íslenskur nafli
í Kaupmannahöfn
- En hvað fer fram í félags-
heimilinu?
Hér fer allt milli himins og
jarðar fram. Við höfum opið alla
daga vikunnar nema þriðjudaga
og maður getur sagt að Jónshús
sé einhvers konar félagsmiðstöð.
íslensku dagblöðin liggja hér
frammi, hér höfum við frétta-
skeyti Ríkisútvarpsins, við höf-
um gott útvarpstæki og náum
fréttum að heiman einu sinni á
dag og fólk kemur hingað til að
lesa blöðin, sérstaklega náms-
menn sem eru staðráðnir í að fara
heim aftur og vilja því fylgjast
með. Það mikilvægasta er síðan
að hingað kemur fólk til að sýna
sig og sjá aðra, bæði námsmenn
og íslendingar sem eru fast bú-
settir í Kaupmannahöfn.
Yfir vetrarmánuðina reyni ég
að skipuleggja dagskrá fyrir
hvern mánuð fyrir sig og þjóna
öllum aldurshópum. Við erum
með myndbandasýningar, lifandi
tónlist eða djasskvöld með ís-
lenskum tónlistarmönnum, bú-
settum í Danmörku eða einhverj-
um sem eiga leið um. Við erum
með bókmenntakvöld, kynning-
ar á íslenskum bókum og svo
reynum við að grípa gæsina ef ís-
lenskur rithöfundur er staddur í
borginni. Hér eru fyrirlestrar,
spilakvöld og konukvöld fyrir
konur á öllum aldri, en sumar
þeirra tala aldrei íslensku nema á
þessum kvöldum. Hlutirnir ger-
ast líka oft óvænt og maður veit
aldrei alveg fyrirfram hvað kem-
ur til með að vera á dagskránni.
íslendingafélagið og Náms-
mannafélagið halda sína fundi í
Jónshúsi og við erum með matar-
kvöld þar sem við borðum ís-
lenskan mat. Við reynum líka að
hafa íslenskt brauð og álegg og
ekki má gleyma sælgætinu.
- Danskir námsmenn í Kaup-
mannahöfn kvarta yfir því að þeir
hafi ekki neinn einn stað til að
hittast á, heldur venja þeir bara
komur sínar á ákveðin kaffihús.
Eru íslensku námsmennirnir þá
kannski betur staddir en þeir
dönsku?
Að mörgu leyti getur maður
sagt það. I dag vita flestir sem
koma til Kaupmannahafnar af
Jónshúsi en þannig var það ekki
fyrir nokkrum árum. Með auknu
umtali og auknum fjölda ís-
lenskra námsmanna sem hafa
skilað sér heim aftur eftir nám í
Kaupmannahöfn spyrst starf-
semin hérna út. Hingað kemur
mikið af námsmönnum strax á
haustin, núna hefur komið ó-
grynni af fólki sem er húsnæðis-
laust og það leitað hingað eftir
ráðum. Það er komið hingað eitt
eða með fjölskyldu og spyr
hvernig það eigi að snúa sér í hin-
um ýmsu málum. Þannig að starf-
semin hérna er ekki bara að selja
kaffi og kökur. Ég eyði miklum
tíma í að tala við fólk og ráðleggja
fólki, og ef það fær góð ráð kem-
ur það aftur, sækir skemmtanir
hérna, sýnir sig hér og sér aðra.
Jónshús verður fastur punktur ef
allt annað bregst.
Án fastra launa
Oft á tíðum er ég bókstaflega
að drepast úr vinnu. Reksturinn
hérna er á eigin ábyrgð og launin
fara eftir því hvort hingað kemur
fólk eða ekki sem getur verið
mjög sveiflukennt. Mér þætti
æskilegt að hafa föst grunnlaun
því það er svo margt annað sem
maður þarf að gera eða gerir fyrir
fólk sem er að koma hingað og
stendur kannski með tvær hendur
tómar og veit ekki hvert það á að
snúa sér. Maður segir ekki bara
vessgú hjálpaðu þér sjálfur. Ég
hef sjálf gengið í gegnum byrjun-
arerfiðleika hér í Kaupmanna-
höfn, og því ekki að hjálpa þeim
sem eru nýir?
- Þegar forseti íslands var í
heimsókn í Vestur-Þýskalandi
var mikið rætt um íslenskar
menningarmiðstöðvar í Evrópu.
Væri kannski hægt að fylgja þess-
um draumi Vigdísar eftir, með
því að launa manneskju hér sem
hefði það sem markmið að efia
íslenska menningu í Kaupmanna-
höfn?
Já, það er full þörf á því. Það
koma til dæmis ótrúlega margir
Danir í húsið í upplýsingaleit um
ísland. Ég veit ekki hvort þú hef-
ur rekið augun í bækurnar sem
eru hérna um ísland? En ég byrj-
aði með þetta síðastliðið vor
ásamt Kristínu Oddsdóttur
Bonde sem er bókasafnsfræðing-
ur og sér um bókasafnið í Jóns-
húsi og Helgu Þórarinsdóttur
sem er starfsmaður íslenska
sendiráðsins. Við höfðum oft tal-
að um þörfina á því að hafa hér
bækur og upplýsingar um ísland.
Það var og er algengt að fólk
HAPPDRÆTTI
4 Ford Bronco - 30 Fiat Uno
Dregið 7. október
Heildarverðmæti vinninga 16,5 miilión
/j/tt/r/mark