Þjóðviljinn - 30.09.1988, Blaðsíða 20

BARNAKOMPAN
Umsjón:
KRISTÍN VALSDÓTTIR
ANDRÉS GUÐMUNDSSON
BARNAFRÉTTIR
Hvaðan er
rjómaísinn?
Flestir eru sólgnir í ís. Viö
fáum okkur ís viö ýmis tæki-
færi og gjarnan þegar hitnar í
veöri á sumrin. Sumir láta þó
vetrarkulda ekkert á sig fá og
borða ísinn sinn hvenær sem
færi gefst. Það er þó ekki langt
síðan farið var að selja ís allt
árið. Talið er að fyrir 60 árum
hafi fyrst verið farið að selja ís
á veturna. ísinn er þó orðinn
gamalt fyrirbrigði því land-
könnuðurinn Marco Polo
bragðaði ís hjá austurlanda-
búum snemma á miðöldum.
ísinn er því örugglega orðinn
mörg hundruð ára. Marco
Polo flutti með sér uppskrift af
rjómaís til heimalands síns ít-
alíu og þaðan barst siðurinn til
Frakklands. Frakkar gleyptu
við ísnum í orðsins fyllstu
merkingu og ísréttir urðu mjög
vinsælir þar og annars staðar
í Evrópu. 1851 var fyrsta ís-
verksmiðjan til í Ameríku og
farið var að selja ís í núverandi
formi eftir að kælitæknin kom
til sögunnar.
Gerum okkar
besta
Nú standa ólympíuleikarnir
yfir og allir keppast við að lýsa
keppninni í Seoul. Þeir sem
keppa á þessum leikum eru
flestir fullorðnir og engin börn
sjást keppa fyrir sínar þjóðir. í
gamla daga kepptu stundum
börn og unglingar á ólympíu-
leikum og sagt er frá því að á
leikum sem haldnir voru árið
368 fyrir Krist hafi 12 ára pilt-
ur, Damiskos að nafni orði
hlutskarpastur. Ef til vill ættu
íslendingar að senda krakka-
lið á næstu ólympíuleika.
Þjóösagan Hestastuldurinn
Séra Eiríkur í Vogsósum varaði bæði smala og
aðra stráka í Selvogi við því að taka hesta sína í
leyfisleysi og kvað þeim mundu gefast það illa enda
vöruðust allir smalar að snerta reiðhesta hans. Tveir
drengirbrugðu þó út af þessu. Jafnskjóttog þeirvoru
komnir á bak tóku hestarnir undir sig sprett og stefn-
du rakleiðis heim að Vogsósum. Réðu drengirnir
ekkert við hestana. Þeir ætluðu þá að fleygja sér af
baki fyrst þeir gátu ekki stillt hestana, en það dugði
þeim lítið því buxurnar voru fastar við hestbökin.
„Þetta dugir ekki,“ segir annar þeirra. „Við verðum
að losa okkur af hestunum. Annars komumst við í
hendurnar á séra Eiríki og af því verðum við ekki
öfundsverðir.“ Síðan tekur hann upp hjá sér hníf og
sker klofbótina úr buxunum og komst við það af baki.
Hinn hafði annað hvort ekki lag til þess að beita
þessu bragði eða hann þorði ekki að skemma bræk-
Það er nú það
í sumar var sagt frá því í Barnablaðsíðunni
hvaðan sumarmánuðirnir draga nafn sitt. Nú
er komið að því að segja frá haustmánuðun-
um. Síðustu fjórir mánuðir ársins hafa allir
endinguna ber í heiti sínu. Þetta á þó ekkert
sameiginlegt með berjasprettu haustsins
heldur eru nöfnin á þessum mánuðum komin
úr gömlu rómversku dagatali sem var notað
fyrir næstum því tvö þúsund árum. Þá byrjaði
árið í mars og september var því sjöundi
mánuðurinn. Nafn hans var þá dregið af orð-
in Septem sem þýðir sjö. Október var sá
áttundi, dregið af októ sem þýðir átta. No-
vem þýðir níu og desem þýðir tíu. Þannig
táknuðu þessi heiti sjöunda, áttunda, níunda
og tíunda mánuð ársins.
Hvaða hundur
finnur beinið?
ur sínar. Hestarnir hlupu heim að Vogsósum, annar
með bótina fasta á sér og hinn með strákinn æpandi.
Prestur var úti þegar hestarnir komu í hlaðið. Strauk
hann þá bótina af baki hins lausa hests en sagði við
drenginn sem reið hinum:
„Það er ekki gott að stela hestunum hans Eiríks í
Vogsósum en farðu af baki og taktu aldrei oftar
hestana mína leyfislaust. Lagsmaður þinn var úrr-
æðabetri en þú og ætti hann skilið að honum væri
sýndur stafur því hann er laglegt mannsefni."
Nokkru síðar kom hann til prests. Sýndi prestur
honum þá bótina og spurði hvort hann þekkti hana.
Piltur lét sér ekkert bregða og sagði presti eins og
farið hafði. Var hann lengi hjá presti síðan og honum
mjög fylgisamur enda er sagt að prestur hafi kennt
honum margt í fornum fræðum.
Úr þjóðsögum Jóns Árnasonar
F'inndLuó CO-
20 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN - NÝTT HELGARBLAÐ