Þjóðviljinn - 18.11.1988, Blaðsíða 10

LEIÐARI
FYRR
Boðskapur úr
tveimur áttum
Undanfama daga hafa íslenskir fjölmiðlar skoöaö efna-
hagsmál frá tveimur gjörólíkum sjónarhornum. Annars
vegar hafa borist fréttir af umræðum á svokölluðum
neyöarfundum sem forsvarsmenn frystihúsa hafa staöiö
fyrir. En þar var lögö þung áhersla á aö himinhár fjár-
magnskostnaöur hér á landi hafi leitt til þess aö fjölmörg
fyrirtæki séu komin í strand. Viö svipaðan tón kvaö á
aðalfundi Landsambands íslenskra útvegsmanna sem
hófst í gær. Hins vegar hafa þjóöinni verið fluttar fregnir af
nýrri skýrslu um íslensk efnahagsmál, skýrslu sem samin
hefur veriö suður í París af embættismönnum hjá OECD,
Efnahagssamvinnu og þróunarstofnuninni. Þar er harm-
að að ný ríkisstjórn skuli hafa haft uppi tilburði til aö lækka
raunvexti og látin í Ijós sú ósk að markaðsöflin fái hindrun-
arlaust að stýra því hve vextir eru háir. Þaö þurfi einmitt aö
tryggja aö raunvextir lækki ekki um of.
í Nýju helgarblaði Þjóöviljans er í dag fjallað ítarlega um
vanda frystiiðnaðarins í landinu. Þar er m.a. bent á aö
eigið fé hjá fjölmörgum fiskvinnslufyrirtækjum, sem um
árabil hafa veriö álitin býsna stöndug og hafa sum hver
verið grundvöllur atvinnulífs í sjávarþorpum, sé nú upp
urið og aö þau séu rekin meö tapi. Ekki liggi annað fyrir en
að loka þessum fyrirtækjum en það hefur að sjálfsögðu
geigvænlegar afleiðingar í för með sér fyrir íbúa í viðkom-
andi byggðarlögum. Þeir voru heldur brúnaþungir, frysti-
húsamennirnir, þegar þeir vöruðu við hættunni á því að
innan tíðar geti ríkt sama ástand í fjölmörgum sjávar-
þorpum og nú er á Kópaskeri. Þar eru útgerð, vinnsla,
kaupfélag og sveitarfélag komin í þrot og íbúarnir horfa
fram á langvarandi atvinnuleysi.
Hér er um svo mikið alvörumál að ræða að allir nema
þeir, sem eru helsjúkir af trúnni á hina ósýnilegu hönd
markaðsaflanna, hljóta að taka undir með stjórnarfor-
manni Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna, Jóni Ing-
varssyni: „Rekstrarvandi sá er frystihúsin standa nú
andspænis er orðinn svo alvarlegur að hann snertir ekki
einungis eigendur frystihúsanna og starfsfólk þeirra og
nánasta umhverfi þeirra, heldur allt þjóðfélagið.
Geysihár fjármagnskostnaður bitnar á fiskvinnslunni
með tvenns konar hætti. Annars vegar er um að ræða
þrúgandi byrðar sem leggjast á reksturinn vegna vaxta af
nauðsynlegum rekstrarlánum, en hins vegar þær dráps-
klyfjar sem eru að sliga mörg fyrirtæki vegna vaxta af
gífurlega miklum fjárfestingarlánum sem tekin hafa verið
á undanförnum árum. Þótt færa megi rök að því að þessar
fjárfestingar hafi í sumum tilfellum verið nauðsynlegar til
að koma húsunum í nútímalegt horf, er víst að oft hefur
ráðið ferðinni ótímabær bjartsýni hjá stjórnendum margra
fiskvinnslufyrirtækja.
Upplýsingar frá Þjóðhagsstofnun um afkomu frysti-
húsa á síðasta ári sýna að ótækt er að beita einungis
almennum efnahagsaðgerðum á borð við gengisfellingu
til að bæta ástandið. Hjá þeim 17 frystihúsum, þar sem
afkoman var verst, skilaði reksturinn nær engu upp í
afskriftir og fjármagnskostnað. En séu 16 best reknu
húsin skoðuð, kemur Ijós að þau skiluðu 14% af tekjum
upp í afskriftir og fjármagnskostnað. Þessar uppýsingar
benda til að taka verði tillit til byggðarsjónarmiða í þeim
efnahagsaðgerðum sem beitt verður til að rétta við hag
fiskvinnslunnar.
Meðan íslendingar eru að glíma við þennan erfiða
vanda, berast þeim skilaboð OECD sunnan frá París
þess efnis að fyrir alla muni verði að gæta þess að
raunvextir lækki ekki um of. Viðbrögð ráðherra eru á þá
leið að ætla má að þeir ætli að hlýða erkibiskups boðskap
en séu ráðnir í að hafa hann að engu.
Sú mynd sem hér gefur að líta,
er af gatnamótum Laugavegar og
Skólavörðustígs eins og þau voru
um 1890. Fremsta húsið á mynd-
inni, hornhúsið Laugavegur 2,
má þá heita nýbyggt. Pað var
reist af Guðmundi Jakobssyni
trésmið fyrir Halldór Pórðarson
bókbindara. Á tröppum hússins
má sjá þau Halldór og Maríu
konu hans. Guðmundur Jakobs-
son byggði allmörg hús í bænum
sitt hvoru megin aldamótanna.
Um þetta leyti er byggðin
nokkuð farin að teygjast inn með
Laugaveginum, eins og myndin
sýnir. Ekki voru þó húsin háreist,
öll einnar hæðar timburhús, sum
þó að hluta til með hlöðnum
steinveggjum. Halldór lét sig þó
ekki muna um það að reisa þarna
tveggja hæða hús með risi og mun
hafa þótt myndarlega að verki
verið á þeirri tíð. Skólavörðustíg-
urinn liggur upp með húsi Hall-
dórs til hægri.
Mynd þessi er úr ljósmynda-
safni Sigfúsar Eymundssonar,
sem Almenna bókafélagið hefur
gefið út.
• • •
OGNÚ
Rúmum 100 árum síðar erum
við aftur stödd á horni Laugaveg-
ar og Skólavörðustígs. Fátt er nú í
fyrra horfi. Götunöfnin, Lauga-
vegur og Skólavörðustígur eru þó
hin sömu og áður. Og varla leikur
vafi á því að húsið hans Halldórs
bókbindara er enn á sínum stað,
en að vísu nokkuð breytt.
Inngangurinn sem áður var á
horni hússins, er nú kominn á
stafn þess þar sem áður var gluggi
og gluggagerðin er önnur en
áður. Einhver tröllabygging er
komin þarna í baksýn og fyrir
enda Skólavörðustígsins gnæfir
Hallgrímskirkjan. Og hvar eru
nú gömlu, vinalegu timburhúsin,
sem stóðu við Laugaveginn fyrir
100 árum? Þau hafa tekið miklum
breytingum og önnur þurft að
víkja fyrir miklum kastalabygg-
ingum. Húsið hans Halldórs
heldur þó velli og hefur ekki
tekið meiri breytingum en svo að
ennþá er það auðþekkt.
- mhg.
Viljið þið ekki lesendur góðir, vera nú svo vænir að senda blaðinu gamlar myndir, sem þið
kunnið að eiga í fórum ykkar? Allar40-50 ára gamlarmyndirog ekki síðurþaðan afeldri, eru vel
þegnar. Myndunum þurfa að fylgja nauðsynlegar upplýsingar svo sem um aldur, afhvaða húsi
eða húsum myndin er, myndatökumann ef hann er kunnur o.s.frv. Myndina skal senda til
umsjónarmanns Nýs Helgarblaðs, Þjóðviljanum, Síðumúla 6, 108 Reykjavík.
Við munum að sjálfsögðu senda myndirnar til baka ásamt ókeypis eftirtöku. Leitið þið nú í
pokahorninu.
Síðumúla 6 • 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, Ottar Proppe.
Umsjónarmaður Nýs Helgarblaðs: Sigurður Á. Friðþjófsson.
Fréttastjóri: LúðvíkGeirsson.
Blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur Runar Heiðarsson,
Heimir Már Pétursson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, Kristófer
Svavarsson, Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, Olafur
Gíslason, Páll Hannesson, Sævar Guðbjörnsson, ÞorfinnurOmars-
son (íþr.)-
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmy ndarar: Jim Smart, Porfinnur ómarsson.
Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurO. Pétursson
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrif8tofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrlfstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Husmóðlr: Anna Benediktsdóttir
Utbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Ðárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglý8ingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setnlng: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð f lausasölu: 70 kr.
Nýtt helgarblað: 100 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
10 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 18. nóvember 1988