Þjóðviljinn - 19.05.1989, Blaðsíða 18

Er persónu-
leikinn krabba-
meinsvaldandi?
„Það er ekki satt að allir
sem reykja eigi það á hættu
að fá lungnakrabba - það eru
bara þeir sem bæði reykja og
eru afar háðir öðru fólki sem
eru í mikilli hættu."
Margir telja að það sé á mörk-
um hins leyfilega að slá öðru eins
fram. En það gerir þýsk-
júgóslavneskur læknir og sál-
fræðingur, Ronald Grossarth-
Maticek. Hann telur sig hafa sýnt
fram á það með rannsóknum að
ósjálfstæði persónuleikans auki
líkur á krabbameini eða hjarta-
áfalli um helming hið minnsta og
geti allt að fimmfaldað þær.
Ásamt með breska sálfræð-
ingnum Hans J. Eysenck hefur
Grossarth-Maticek unnið að því
að búa til persónuleikapróf sem á
að greina þá sem eru í „áhættu-
hópum“ að því er varðar krabba-
mein og hjartaáfall. Þessir sömu
fræðimenn hafa búið til meðferð-
aráætlun sem á að hjálpa fólki að
styrkja sinn persónuleika út úr
áhættuhópnum og til meira sjálf-
stæðis og þá varna gegn ýmsum
alvarlegum sjúkdómum.
Kenning Grossarth-Maticeks
lítur svo út í stuttu máli:
Ertu öðrum
háður?
Það er erfitt að negla niður sér-
staklega einstaka áhættuþætti
sem geta síðar valdið alvarlegum
sjúkdómum. Svo margir þættir
samverkandi koma saman í
hverjum og einum. Við vitum
vissulega að miklar reykingar
geta valdið krabbameini, sömu-
leiðis rangt mataræði, erfðagall-
ar, mengun umhverfis og margt
fleira.
En sjálfur persónuleiki okkar
kemur mjög við sögu - hvemig
við bregðumst við streitu og erf-
iðleikum.
Tíu ára rannsóknir hafa leitt til
sterkra vísbendinga um sam-
hengið á milli sjúkdóma og per-
sónuleika. Og þá skiptir mestu
samhengið milli sjálfstæðis og
þess að vera öðrum háður.
Manngerðir
og banamein
í þeim hópi sem Grossarth-
Maticek kallar „manngerð eitt“
eru menn sem finnst þeir mjög
hjálparvana og afar háðir þeim
sém næst þeim standa. Rann-
sóknir hans benda til þess að líkur
á að þetta fólk fái krabbamein
séu tvisvar til fimm sinnum meiri
en gengur og gerist. Aftur á móti
á þessi hópur það síður á hættu en
aðrir að fá hjartaáfall.
í „manngerð tvö“ eru þeir sem
einnig eiga f vandræðum með
persónulegt sjálfstæði sitt, en
bregðast við þeim vanda með
reiði. Þetta fólk fær þrisvar-
fjórum sinnum oftar hjartaáfall
en aðrir. Aðrir sjúkdómar
reynast þessum hópi einnig til-
tölulega skæðir - nema krabba-
mein.
Manngerð þrjú - sem er eins-
konar miðjuhópur milli hinna
fyrmefndu - og fyrst og fremst
hópur fjögur - sjálfstæðir per-
sónuleikar í góðu jafnvægi, hafa
svo sýnu betri möguleika en aðrir
á að komast hjá alvarlegum sjúk-
dómum.
Þegar svo bornir eru saman
tveir hópar manna (sem tilheyra
öllum fjórum persónuleikagerð-
unum) og sé seinni hópurinn
manneskjur sem búa við mikið
álag og streitu, þá fjölgar dauðs-
föllum um 40% miðað við „nor-
malt“ fólk. En þessi aukna dán-
artíðni kemur fyrst og fremst nið-
,»Li.
ur á manngerð eitt og tvö - og
sýnist það benda til að það skipti
tneira máli fyrir framvindu alvar-
legs sjúkdóms hvernig menn
bregðast við streitu heldur en
streitan sjálf.
Meðferð,
efasemdir
Sem fyrr segir hafa þeir
Grossarth-Maticek og Hans J.
Eysenck unnið að sálfræðilegri
meðferð sem á að byggja mann-
gerðir eitt og tvö upp til þess innri
styrks sem hafi áhrif á mótstöðu-
afl þeirra gegn sjúkdómum, og
þeir segja að sér hafi þegar orðið
allvel ágengt. En þeir fræðimenn
eru og margir, sem vara við því að
draga sterkar ályktanir af ein-
stökum rannsóknum á samhengi
sálarlífs og hreysti. Bandarískir
fræðimenn hafa skoðað tugi sál-
rænna þátta, sem áttu að hafa
áhrif á krabbameinsþróun, en
niðurstöðurnar eru oft hver í
mótsögn við aðra. Menn vilja því
fara að öllu með gát - en enginn
neitar því að rannsóknir þær sem
hér frá segir geti haft afdrifaríkar
afleiðingar fyrir skilning og með-
ferð á krabbameini, þegar þær
hafa með sannfærandi hætti verið
tengdar betur rannsóknum á
taugakerfi og ónæmiskerfi líka-
mans.
áb byggði á Svenska Dagbladet
1 • ^ ;
Hvað kostar kiötið?
Mánudaginn 8. maí sl. kannaöi Verðlagsstofnun verö
á nokkrum tegundum af kjöti og unnum kjötvörum í nokkrum verslunum á höfuöborgarsvæöinu.
Lærissn.
DILKAKJÖT NAUTAKJÖT SVÍNAKJÖT
Súpukjöt Hangikjöt Nauta-
UNNAR KJÖTVÖRUR
úrmiðlæri Kótilettur 1 kg. 1 kg. Læri 1 kg. Hryggur 1 kg. blandað 1 kg. óúrb. læri gúllas 1 kg. 1 kg. Snitsel 1 kg. Kótilettur Læri með Kinda- Nauta- 1 kg. beini 1 kg. hakk 1 kg. hakk 1 kg. Kjötfars 1 kg. Vínarpyls. 1 kg.
Arnarhraun, Arnarhrauni 21, Hf. 943-1032 630-651 672-687 615-638 394 792 998 1098 959 498 439 497 243 614
Ásgeir, Tindaseli 3, Rv. 935 658 658 638 460 871 950 1295 957 520 435 495 298 614
Borgarbúðin, Hófgerði 30, Rv. 1030 616-649 609 602 427 835 960 1050 995 590 472 650 370 552-614
Breiðholtskjör, Arnarb. 4-6, Rv. 815 646 605-749 591 391 773 944 1310 874 491 428 616 310 614
Fjarðarkaup, Hólshrauni 1 b, Hf. 843-1030 649 693 635 375-425 798 1037 1163 859 513 448 448-528 329 552-614
Grundarkjör, Furugrund 3, Kóp. 849- 948 574-651 633-687 574-638 393-436 764 915 915 853 498 444 465 298 614-639
Gæðakjör, Seljabraut 54, Rv. 848-976 595-616 645-693 595-635 393-430 648-695 948 1050 950 498 398 545 348 614-639
Hagabúðin, Hjarðarhaga 47, Rv. 995 596 649 586 487 825 1044 1164 1042 596 471 590 295 639
Hagkaup, Kringlunni, Rv. 943-1030 630-649 683-693 576-635 415 807 992 1189 976 487 449 549 249 449
Kaupfélagið, Miðvangi Hf. 944-1037 631-649 683-728 577-635 413-415 778 974 1120 983 570 399 530 290 552-614
Kaupstaður, Mjóddinni, Rv. 944-1037 631-649 683-728 577-635 413-415 778 974 1220 983 530 499 565 285 457-614
Kjöthöliin, Háaleitisbr. 58-60, Rv. 970 657 707 642 441 870 961 1040 1070 650 430 608 382 614
Kjötmiðstöðin, Garðatorgi, G.bæ 785-976 649 639-693 629-635 415-428 795-827 825 925 748 467 315 485 295 495-614
Kjötmiðstöðin, Laugalæk2, Rv. 763 606 634 580 432 821 925 1272 890 555 320 590 219 614
985 775-795 449-497 378 490-665 328 614
Laugarás, Notöurbrún 2, Rv. 998-1032 527-650 645-687 635-638 412-435 843 986 1195 998 615 459 545 365 614
Melabúðln, Hagamel 39, Rv. 833 631 685 621 420 830 1135 1450 980 593 390 590 337 614
Mikligarður, v/Holtaveg, Rv. 944-1037 631-649 683-734 577-602 413-415 795 974 1220 983 570 479 565 369 457- 639
Nóatún, Nóatúni 17, Rv. 999 646 684 632 410 890 933 1361 879 489 460 545 349 614
SS, Háaleitisbraut 68, Rv. 775-1030 595- 649 693 635 393-415 802 996 1290 976 599 495 575 418 595
Siggi og Laili, Kleppsv. 150, Rv. 1032 651 687 638 436 790 1179 1287 990 590 498 595 365 614-639
Sparkaup, Lóuhólum 2-6, Rv. 898-1032 651-679 685-687 635-638 436 843 1198 1278 970 635 499 554 320 523-614
Straumnes, Vesturbergi 76, Rv. 980-1030 . 620 663 595 395 843 1070 1041 1050 570 -U <D 539 372 614
Verslunin, Austurstræti 17, Rv. 950 690 695 650 430 750 960 1170 920 510 495 550 359 614
9.392,-
9.784,-
9.758,-
9.408,-
9.342,-
8.789,-
9.075,-
9.979,-
9.394,-
9.539,-
9.539,-
10.042,-
8.467,-
9.221,-
9.837,-
10.109,-
9.660,-
9.891,-
9.837,-
10.352,-
10.125,-
9.843,-
9.743,-