Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.1996, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftan/erð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Þegið eða hafið verra af
Friðrik Sophusson fjármálaráðherra sá til þess í krafti
embættis síns að tollstjóri kallaði tollverði á teppið fyrir
að segja sannleikann. Tollverðirnir leyfðu sér að hafa
skoðun og segja frá henni. Þeir leyfðu sér, í viðtali við
DV, að benda á að möguleikarnir á að smygla eiturlyij-
um til landsins væru nánast ótakmarkaðir.
Fíkniefnavandinn hefur verið í brennidepli og mönn-
um svíður sárt að sjá örlög ungmenna sem ánetjast eitr-
inu. Verkefni tollvarða er meðal annars að koma í veg
fyrir ólöglegan innflutning flkniefna. Þeir fundu tH van-
máttar vegna þess að aðstæður tH toUskoðunar hafa að
þeirra mati versnað með árunum, starfsmönnum fækkað
og dregið hefur úr fjárveitingum.
Starfsmenn toHstjóra leyfðu sér að hafa þá skoðun að
vHja stjórnvalda skorti tH þess að herða eftirlit svo ná
mætti betri árangri. Þeir bentu á stjómleysi í toUgæsl-
unni; skipulag þessara mála væri í molum, ringulreið
ríkti og aðgerðir væru ekki samræmdar.
Ráðherrann reiddist sannleikanum og lét undirmann
sinn, toUstjóra, tukta sína menn. Það á að hræða menn
og múlbinda og sjá tH þess að þeir tali ekki aftur. SkUa-
boðin eiga að fara víðar. Þegið þið eða hafið verra af eUa.
Og ráðherrann viH, í almætti sínu, ráða öðrum heHt en
toUvörðunum. í þingumræðu um málið í fyrradag beindi
hann máli sínu tH blaðamanna og sagði þá eiga að tala
við yfirmenn toHsins ef upplýsingar þyrfti þaðan. Að mati
ráðherrans eru aðrir réttlausir. Friðrik Sophusson verð-
ur þó að sætta sig við það að hann velur ekki viðmælend-
ur fjölmiðla. Fjármálaráðuneytið verður ekki spurt leyfis
vHji menn tjá sig um það sem vert er að fjaHa um.
Það er hins vegar eðlHegt að bera ófremdarástandið
undir yfirmann toUvarðanna og það var gert. ToUstjóri
viðurkenndi í DV að starfsmenn toUþjónustunnar hefðu
ekki greint rangt frá þótt hann hefði ekki verið sáttur við
sannsögli þjóna sinna í samtali við blaðið.
Ögmundur Jónasson alþingismaður fékk fjármálaráð-
herra tH þess að viðurkenna afskipti sín af þessu máli.
Þingmaðurinn taldi þau hneyksli og bæri ráðherra að
biðja toUverðina afsökunar. Af viðbrögðum ráðherra í
umræðunni er ólíklegt að af því verði. Honum þótti mest
um vert að starfsmenn toUsins vissu hvað tU þeirra frið-
ar heyrði eins og hann orðaði það.
Fjármálaráðherra gefur sér tíma frá fjármálastjórn rík-
isins tU þess að ná sér niðri á toUvörðum sem fara í taug-
arnar á honum. Þá skiptir ekki máli þótt toUverðirnir hafi
aðeins sagt satt eitt og bent á skaðann. Hann gefur sér líka
tíma tU þess, sem yfrrmaður skattamála, að úthugsa ráð
tU þess að ná skattpeningum af merkjasölubörnum og
blaðberum, ungmennum sem hafa tU þess nennu að afla
sér vasapeninga. TU þessa hefur ráðherra tíma.
Á meðan verða skattayfirvöld, sem heyra beint undir
ráðherrann, að almennu athlægi þegar glæpamaður vél-
ar tugmiUjónir króna út úr skattkerfmu. Best gengu end-
urgreiðslur skattkerfisins þegar reikningarnir bárust
beint úr fangaklefa á Litla-Hrauni.
Fjármálaráðherra beitti valdi sínu tU þess að reyna að
hræða toUverði. TU verksins fékk hann undirmann sinn,
toUstjórann. Þessir kerfistoppar eyða tíma sínum iUa og
beina spjótum sínum að röngum aðilum. ToUverðir, sem
segja sannleikann um smygUeiðir fíkniefna, eru ekki
óvinirnir. Það væri nær að styrkja þá og styðja við bak-
ið á þeim í erfiðu starfi en hóta þeim beint og óbeint.
Timanum væri betur varið með því að eltast við raun-
verulega þrjóta.
Jónas Haraldsson
„Valfrelsi sjúklinga undirstrikar að heilbrigðisþjónustan hlýtur fyrst og síðast að vera fyrir sjúklinga en ekki fyr-
ir lækna," segir hér m.a.
Ríkisrekin
heilsugæsla
Mikill meirihluti heilsugæslu-
lækna hefur sagt upp störfum hjá
ríkinu og krefst skýrrar stefhu í
rekstri heilsugæslunnar. Kjörið
tækifæri hefur því skapast fyrir
stjórnvöld að móta nútímalega
stefnu í þessum málaflokki sem
tekur m.a. mið af því sem er að
gerast með öðrum þjóðum.
OECD-ríkin 24
Tvennt er það í þessu samhengi
sem vert er að veita athygli hjá
öðrum. í fyrsta lagi að markmið
þeirra í heilbrigðismálum eru
svipuð. Dæmi um markmið eru (1)
að lágmarks heilbrigðisþjónusta
standi öllum til boða, (2) að
greiðslur fyrir heilbrigðisþjónustu
ógni ekki efnahag sjúklinga, (3) að
það þjónustustig sé valið sem
tryggir hámarks heilbrigðisárang-
ur og fullnægi sjúklingum við lág-
marks kostnað og (4) að valfrelsi
sjúklinga sé til staðar. Að þessum
markmiðum og fleirum keppa
flestar OECD-þjóðir. Valfrelsi
sjúklinga undirstrikar að heil-
brigðisþjónustan hlýtur fyrst og
síðast að vera fyrir sjúklinga en
ekki fyrir lækna.
1 öðru lagi að í yfirgnæfandi
meirihluta OECD-ríkja er heilsu-
gæslan rekin af einkaaðilum, þ.e.
af læknum sjálfum, þótt þjónustan
sé yfirleitt greidd af hinu opin-
bera. Aðeins hér á landi og í Tyrk-
landi, Grikklandi, Portúgal, Finn-
landi og Svíþjóð er heilsugæslan
ríkisrekin. I þessum löndum eru
samt sem áður hluti lækna sjálf-
stætt starfandi. í Grikklandi og
Portúgal tengist stór hluti ríkis-
ráðinna lækna einkarekstri. í Sví-
þjóð starfar vaxandi fjöldi lækna í
einkarekstri utan vinnutíma, en
þar í landi eru einnig miklar
breytingar í farvatninu. Sam-
kvæmt hinu svokallaða Stokk-
hólmslíkani, sem hrint var í fram-
kvæmd 1992, er áherslan lögð á að
skilja heilbrigðisþjónustuna frá
fjármögnun hennar. Rekstrar-ein-
ingar eru gerðar sjálfstæðar og
Kjallarinn
Jóhann Rúnar
Björgvinsson
hagfræðingur
ar króna. Læknar eru á fostum
launum að hluta og fá einnig
greitt fyrir unnin læknisverk frá
Tryggingastofnun. Engir inn-
byggðir hvatar virðast vera að
verki sem kalla á hagkvæman
rekstur. Aðeins tilmæli um að
halda sig innan fjárlaga.
Sjálfstætt starfandi heimilis-
læknar fá hins vegar einungis
greitt frá Tryggingastofnun fyrir
unnin læknisverk. Þeir bera fulla
ábyrgð á rekstri sínum, ráða
starfsfólk og fá umbun sé hagrætt
í rekstri. Hér er rétt hvatning til
staðar.
Umræðan að undanförnu hefur
snúist um það að lokið sé við upp-
byggingu hinna ríkisreknu heilsu-
gæslustöðva á höfuðborgarsvæð-
inu. Getur verið að sú uppbygging
muni enn þrengja að þjónustu
sjálfstætt starfandi heimilislækna
„Aðeins hér á landi og í Tyrklandi, Grikk-
landi, Portúgal, Finnlandi og Svíþjóð er
heilsugæslan ríkisrekin. í þessum löndum
eru samt sem áður hluti lækna sjálfstætt
starfandi.“
ábyrgar. Markmiðið er að stuðla
að betri nýtingu fjármuna og að
styrkja stöðu sjúklinga.
Stefnan innan OECD-rikja hefur
verið sú að rekstrarleg ábyrgð
verði sem mest innan heilbrigðis-
geirans. Að hvatning til sparnaðar
og hagræðingar sé til staðar. Að
sjálfstæðar rekstrareiningar selji
hinu opinbera þjónustu sína með
þjónustusamningum.
Fjölbreyttur rekstur
Hér á landi höfum við annars
vegar ríkisreknar heilsugæslu-
stöðvar og hins vegar lítinn hóp
sjálf- stætt starfandi heimilis-
lækna. Rúmlega 2/3 af rekstri
heilsugæslustöðva er greiddur
beint af fjárlögum eða 1,9 milljarð-
þg jafnvel ganga af henni dauðri?
ísland yrði þar með eina landið í
Vestur-Evrópu sem stefndi að al-
gjörum ríkisrekstri i heilsugæslu.
Muri viturlegra væri að leyfa
fjölbreytni í rekstri, í öllu falli hér
á höfuðborgarsvæðinu. Leyfa sjálf-
stætt starfandi heimilislæknum að
eflast og jafnvel að gefa heilsu-
gæslulæknum færi á að leigja nú-
verandi heilsugæslustöðvar og
vinna á svipuðum forsendum og
sjálfstætt starfandi læknar. Fá rök
eru fyrir því að stefnt sé í þveröf-
uga átt við hinn vestræna heim.
Ejölbreyttur rekstur ýtir undir
betri nýtingu fjármuna, sjálfstæði
lækna og þjónustulund við al-
menning.
Jóhann Rúnar Björgvinsson
Skoðanir annarra
Lífeyrismál
ríkisstarfsmanna
„Löngu er tímabært að taka á lífeyrismálum rík-
isstarfsmanna. Eins og staðan er í dag gefur ríkið
einfaldlega út óútfyllta ávísun um framtíðarskuld-
bindingar, án þess að gera eðlilega ráð fyrir því
hvernig greiða skuli fyrir . . . Breytingar á lífeyris-
sjóði ríkisstarfsmanna - hversu nauðsynlegar sem
þær annars kunna að vera - verða ekki að veruleika
án þess að Alþingi gangi á undan með góðu fordæmi.
Annað væri siðblinda."
Úr forystugrein Alþbl. 22. febr.
Niðurbrot kirkjunnar
„Niðurbrot kirkjunnar tekur á sig nýjar myndir,
og stórfurðulegur er sá hráskinnaleikur sem stjórn
Prestafélagsins og siðanefnd sama safnaðar leikur
vegna mála, sem formaður nefndarinnar endurtekur
í síbylju að henni komi ekkert við. Eftir hvaða siða-
reglum er farið og af hvaða hvötum prestarnir eru
að japla á fornum ávirðingum, sönnum, ímynduðum
eða upplognum, má guð einn á himnum og þeir sjálf-
ir vita . . . En hugga má sig við það að í guðstrúnni
er alltaf einn fastur punktur: Vegir guðs eru órann-
sakanlegir."
OÓ í Tímanum 22. febr.
Ríkisrekin apótek?
„Ef á annað borð er talið nauðsynlegt að reka ap-
ótek innan spítala er eðlilegt að bjóða aðstöðu til
reksturs þeirra út og leigja þá aðstöðu hæstbjóð-
anda. Það má telja víst, að apótek, sem rekið er inn-
an spítala, hafi sérstaka aðstöðu til þess að komast í
samband við viðskiptavini. Þess vegna má telja lík-
legt, að margir verði til að bjóða í þá aðstöðu og
leigugjaldið myndi þá renna til viðkomandi sjúkra-
húss.“
Úr forystugrein í Mbl. 22. febr.