Dagblaðið Vísir - DV - 02.08.1996, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 2. ÁGÚST 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðar'ritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI 14,105 RVÍK, SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk'.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Taumhald á gleðinni
Verslunarmannahelgin, mesta umferðar- og ferðahelgi
ársins, er fram undan. Frídagur verslunarmanna, fyrsti
mánudagur í ágúst, er löngu orðinn almennur frídagur
þótt í upphafi hafi hann verið tileinkaður verslunar-
mönnum. Þessi frídagur á sér merka sögu en hann var
fyrst haldinn hátíðlegur árið 1894. í nýútkomnum VR-
fréttum segir að í gjörðabók stjórnar Verslunarmannafé-
lags Reykjavíkur komi fram að frá þeim tíma hafi flest-
ir verslunarmenn tekið þátt í hátíðarhöldunum.
Menn líta gjaman á þessa þriggja daga helgi, í upphafi
ágúst, eingöngu sem útivistar- og ferðahelgi. Þeir gleyma
uppruna frídagsins jafnvel þótt hann felist í heiti versl-
unarmannahelgarinnar. Þessu má ekki gleyma og allra
síst í seinni tíð. Verslunarmenn vinna nefnilega langan
vinnudag og oft þegar aðrir eru í fríum. Þeir eru því vel
að þessum aukafrídegi komnir. Með aukinni samkeppni
og bættri þjónustu verslana lengist afgreiðslutími
þeirra. Þær eru því margar opnar alla virka daga, langt
fram á kvöld og laugardaga og sunnudaga líka.
Þessi þjónusta er kærkomin fyrir neytendur og eðlileg
í nútímasamfélagi. En þessi aukna þjónusta kallar á það
að verslunarmenn verða að vinna störfin á óhefðbundn-
um tímum auk hins venjulega dagvinnutíma. Þeir eru
bundnir á kvöldin og ekki síður um helgar þegar aðrir
njóta frítíma síns.
Það fer vel á því að verslunarmenn endurvekja hinn
gamla sið að halda frídag verslunarmanna hátíðlegan í
Reykjavík líkt og Verslunarmannafélag Reykjavíkur
gerði fyrir rúmlega hundrað árum. Þá söfnuðust menn
saman á Lækjartorgi, sungu og léku sér, hlustuðu á ræð-
ur, borðuðu saman og dönsuðu. Nú hefur stjórn félags-
ins boðið til hátíðar á frídegi verslunarmanna í Fjöl-
skyldu- og húsdýragarðinum í Reykjavík.
En það skemmta sér fleiri en verslunarmenn um
þessa helgi. Segja má að menn verði á ferð og flugi. Úti-
hátíðir eru skipulagðar um land allt. Sumarfrí standa
sem hæst og því eru fjölmargir í útilegum og sumarbú-
stöðum. Umferðin verður þimg á þjóðvegunum. Því rið-
ur á að menn láti skynsemina ráða, aki varlega og komi
heilir heim. Ekki sakar að minna á það, einu sinni enn,
að akstur og áfengi fara ekki saman.
DV birti í gær viðtal við mann sem slasaðist alvarlega
í umferðarslysi. Hann lamaðist og er því bundinn við
hjólastól. Hann var reiðubúinn að segja sögu sína fyrir
mestu umferðarhelgi ársins. Aðstæður hans eru gjör-
breyttar. Hann biður vegfarendur því að leiða hugann að
ömurlegum afleiðingum umferðarslysa, örkumlum og
jafnvel dauða. Til þess eru vítin að varast þau.
Útihátíðir eru einkenni verslunarmannahelgarinnar.
Fjöldi unglinga sækir þær líkt og verið hefur um árabil.
Yfirleitt tekst vel til og skemmtanirnar fara prýðilega
fram. En þær hafa sínar dökku hliðar. Guðrún Agnars-
dóttir, umsjónarlæknir neyðarmóttöku fyrir nauðganir,
vekur athygli unglinga á því í DV í gær hvernig koma
megi í veg fyrir nauðganir á útihátíðum. Allt of mörg
sorgleg dæmi eru um slíkt frá liðnum árum.
Læknirinn segir það grundvallaratriði að unglingam-
ir verði ekki ölvaðir eða neyti annarra vímuefna. Stúlk-
ur eru fremur fórnarlömb nauðgara en piltar, þótt þeir
geti líka orðið fyrir slíkum árásum. Mikilvægt sé því að
halda hópinn.
Enn er því í fullu gildi hið gamla heifræði að ganga
hægt um gleðinnar dyr.
Jónas Haraldsson
William Gates, annar stofnandi Microsoft hugbúnaðarfyrirtækisins, talinn ríkasti maður heims með 18 milljarða
dollara í eignir, segir m.a. í greininni.
Misrétti fer hvar-
vetna vaxandi
Kjallarinn
Eitt megineinkenni þjóðfélags-
þróunar um þessar mundir er vax-
andi misrétti milli þjóðfélagshópa
innan þjóðríkja og
milli einstakra
svæða í veröldinni.
Hér á landi kemur
þetta fram i vax-
andi tekjumun
launafólks og ým-
issa sjálftökuhópa í
samfélaginu, að
ekki sé talað um þá
sem búa við at-
vinnuleysi. Við
þetta bætast marg-
háttaðar skerðing-
ar á velferðarþjón-
ustu sem ríkis-
stjóm og ráðandi
meirihluti á Al-
þingi hefur beitt
sér fyrir.
Rökin eru þau
sömu hér og víða
erlendis. Ná verði
niður fjárlagahalla
með niðurskurði
því að ekki sé bæt-
andi á skatt-
heimtu. Skattbyrði
launafólks hefur
verið aukin og jað-
arskattar eru svim-
andi háir en skatt-
lagning fyrirtækja
og hlutafjárkaup-
enda lækkuð að
sama skapi.
og talinn ríkasti maður heims með
18 milljarða dollara í eignir.
Á fjórða hundrað milljarðamær-
inga era taldir eigendur
í dollurum talið að upp-
hæð sem svarar til sam-
anlagðra tekna 45%
jarðarbúa þeirra sem
minnst bera úr býtum,
þ.e. 2.300 milljóna
manna! Reiknað hefur
verið út að ef þessi hóp-
ur milljarðamæringa
léti sér nægja 5 millj-
arða dollara hver til lífs-
viðurværis væri fyrir
mismuninn hægt að
tvöfalda árlegar tekjur
nær helmings jarðar-
búa.
Hjörleifur
Guttormsson
alþingismaður
Þróunarlönd fara
halloka
Það kemur einnig fram
í skýrslu Sameinuðu
þjóðanna að hallað hef-
„Reiknað hefur verið út að ef
þessi hópur milljarðamæringa léti
sér nægja 5 milljarða dollara hver
til lífsviðurværis væri fyrir mis-
muninn hægt að tvöfalda áriegar
tekjur nær helmings jarðarbúa. “
Óhugnanlegar
tölur um ofsagróöa
í þróunarskýrslu Sameinuðu
þjóðanna 1996 eru dregnar fram
óhugnanlegar staðreyndir um
ofsagróða fyrirtækjabaróna þar
sem bakmenn upplýsingaiðnaðar-
ins tróna á toppi. William Gates og
Paul Allen, sem stofnuðu
Microsoft-hugbúnaðarfyrirtækið,
eru í hópi tíu auðugustu manna
heims, sá fyrrnefndi nú fertugur
ur undan fæti fyrir efnahag um
100 þjóðríkja síðustu ár og áratugi
og í 70 löndum eru meðallaun
lægri en þau voru 1980. Einnig
innan þessara landa hefur bilið
milli ríkra og fátækra breikkað til
muna.
Alþjóðavæðingin margrómaða
hefur ekki fært fátækari hluta
heimsins neina úrlausn nema síð-
ur sé. Erlendar fjárfestingar eru
að miklum meirihluta milli hinna
þróuðu efnahagssvæða innbyrðis,
þ.e. Vestur-Evrópu, Bandaríkj-
anna og austanverðrar Asíu. Það
er engin innstæða að baki slagorð-
inu að allir séu að gera það gott. í
efnahagsUmhverfí, sem byggir á
harðnandi samkeppni og minnk-
andi opinberum afskiptum, er
bæði að finna sigurvegara og sigr-
aða og þeim fjölgar stöðugt sem
fylla síðari hópinn.
Frjálshyggjan endar meö
ósköpum
Frjálshyggjustefnan, sem fór
sigurfor á 8. tug aldarinnar, hefur
leitt til ómælds tjóns fyrir heims-
byggðina og meirihluta mann-
kyns. Hún hefur síðan verið helsta
leiðarljós Alþjóðabankans og Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins, þótt
einnig á þeim bæjum fjölgi gagn-
rýnendum hennar. Óheftar fjár-
magnshreyfingar og útþensla
markaðarins yfir á flest svið, m.a.
við nýtingu náttúruauðlinda, geta
ekki endað nema með ósköpum.
Það er líka svo komið að þeir sem
vöktu upp drauginn eru famir að
hafa áhyggjur af tiltektum hans.
Eitt af því sem við blasir er að
verðbréf í umferð era nú nær
þrefalt hærri að verðgildi en svar-
ar til árlegrar heimsframleiðslu og
raunverulegrar verðmætasköpun-
ar. „Árangursrík alþjóðavæðing
öllum til hagshóta" var yfirskrift
22. fundar sjö stærstu iðnveldanna
í Lyon fyrir mánuði.
í texta ályktunar fundarins er
hins vegar viðurkennt að þessari
blessun fylgi margar hættur, m.a.
í formi misskiptingar og áður
óþekkts óstöðugleika á fjármála-
mörkuðum heimsins. Það þarf
hins vegar aðra pólitíska sýn og
einbeittari vilja til að kveða
drauginn niður en nú er til staðar
hjá þeim sem mestu ráða.
Hjörleifur Guttormsson
Skoðanir annarra
Ríkiö hirðir batann
„Ef til vill er hægt að sætta sig við að ríkissjóður
fái auknar tekjur - njóti batans í efnahagslífinu. En
það er ekki sama hvemig farið er með þennan tekju-
auka. Verst er þegar fjármálaráðherra lýsir því yfir
að góðæriö verði ekki notað til að létta sköttum af
einstaklingum, sem tóku á sig auknar byrðar á
krepputímum. Hvers vegna ættu kjósendur að láta
skattahækkanir yfir sig ganga þegar skóinn kreppir
að næst?“
Úr forystugrein Viðskiptablaðsins 31. júli.
Þorskkvóti til almennings
„Ef hver íslendingur fengi senda heim til sín ávís-
un á svo sem 100 kg. af þorskkvóta, þá væri það ávís-
un á 10.000 króna tekjur á ári eftir því sem núver-
andi kvótaeigendur verðleggja núverandi þorsk sín
á milli. Sé þessi viðbótar þorskur með öllu verðlaus
eins og talsmennirnir segja, myndi reyna á það, þeg-
ar almennir landsmenn kæmu til skjalanna á kvóta-
þingi. Þá sæist hvort þeir sægreifar hefðu einhverju
að bjarga eins og Euphemenes foröum."
Halldór Jónsson í Mbl. 1. ágúst.
Forseti hinna sameinuöu
„Menntun Ólafs Ragnars, starfsreynsla hans inn-
an lands og erlendis, er hvort tveggja til þess fallið
að vera góður undirbúningur í starf forseta íslands.
Það er því engin ástæða til að ætla annað en Ólafur
Ragnar gegni starfi forsetans af þeim myndugleik
sem til þarf. Hann hefur í veganesti mikið fylgi með-
al almennings á íslandi eins og kosningaúrslitin
leiddu í ljós. Þjóðin mun sameinast um forsetann.
Efasemdir um að þjóðin sé sundruð eftir kosning-
arnar og nái ekki að sameinast að baki forseta era
að mínu mati með öllu tilefnislausar."
Jón Baldvin Hannibalsson í Alþbl. 1. ágúst.