Dagblaðið Vísir - DV - 02.08.1996, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 2. ÁGÚST 1996
15
Menntavargurinn
Fyrrum var á Is-
landi eitthvað sem
þeir á mölinni
höfðu andstyggð á
og kölluðu sveita-
varginn. Bændum
þótti niðurlæging
að fá slíkt óorð á
sig og flúðu niður-
lútir út á Keflavík-
urflugvöll til
vinnu en komu
krökkunum í lang-
skólanám í
Reykjavík, þannig
að hægt yrði með
umgengni við her-
menn og háskóla-
kennara að
hreinsa heitið af
stéttinni.
Valdatakan
Þetta gekk ágætlega við skóla-
töflu og í þvottahúsinu á Beisnum
svo engin leið var að flnna á lykt-
inni af Nýíslendingnum hvort ætt-
menn hans hefðu komið nálægt
fjósi eða fiskhúsi. Þjóðin ilmaði öll
af nýfengnum auði og uppfræðslu.
Allt skal þetta þakka Háskóla ís-
lands og kanaþvottahúsinu sem
starfaði daginn út og inn í kalda
stríðinu við að gera mislitan þjóð-
arþvottinn að hæfilega einlitri
merkjavöru.
Krakkarnir tóku prófin með
prýði og tuggðu tyggjó jafn ágæt-
lega og hermenn og byrjuðu síðan
að brúnka sig á baðströndum í
tímans rás. Með þessu hófst bók-
stafstrúin á sólarlandaferðirnar.
í íslenskum augum fólst heims-
menning í því að vera
annað hvort í amerísk-
um hermannagalla eða
hálfherir í bikiní á bað-
strönd, og úr kjölfarinu
á þessari sjónmennt
spratt fyrirbrigði sem
kalla mætti uppgang og
valdatöku íslenska
menntavargsins.
Titillinn tæknir
Hér verður ekki reynt að
lýsa menntavarginum í
hans fjölmörgu myndum
en þó reynt að lýsa þátt-
um í eðli hans. Mennta-
vargurinn er hvorki til
hægri né vinstri i stjórn-
málum, eðli samkvæmt
er hann samkrull og get-
ur verið hvort tveggja ef
þörf krefur. Allt fer eftir
því hvernig kaupin gerast á eyr-
inni. Hann innir fátt ærlegt af
hendi en fær há laun og framleið-
ir lítið annað en tillögur til út-
flutnings og frægðar á heimsmörk-
uðum.
í hegðunarmunstri sinu er hann
alls staðar og hvergi en kemur á
réttan stað þar
sem feitt er fyrir,
fær fleygar hug-
myndir um arð-
vænleg fyrirtæki
sem hrapa síðan
í skriðuföllum
fréttaefnis.
Helstu afrek
hans eru á sviði
þjónustustarfa og
í þeim ber hann
titilinn tæknir.
Til uppfinningar
Menntavargurinn er tungulipur
og því öðru fremur hentugur til
hvers kyns uppfyllingar eins og
t.d. í fjölmiðiaþáttunum sem hann
stjórnar. Uppeldisstöðvar hans
eru, sem áður segir, í Háskólan-
um, en vegna félagslegra mót-
sagna eru uppalendurnir þar lág-
launafólk sem kemur hátekjufólki
á legg.
Þetta skilur enginn. Það kemur
Kjallarinn
Guöbergur
Bergsson
rithöfundur
„Menntavargurinn er hvorki til
hægri né vinstri í stjórnmálum,
eðli málsins samkvæmt er hann
samkruii og getur verið hvort
tveggja efþörf krefur.u
Uppeldisstöövarnar eru í Háskólanum þar sem uppalendurnir eru lág-
launafólk sem kemur hátekjufólki á legg, segir m.a. í grein Guðbergs í
sér vel fyrir varginn. Völd hans
byggjast á því að hafa lært allt
milli himins og jarðar og tekist að
valda skilningsleysinu sem aðeins
skynsemin veldur.
En sárt finnst honum að mæta í
launamálum sama sjúklega skiln-
ingsleysi og þjóðin hefur á lausn
hans á vandanum í sjúkra- og heil-
brigðismálum.
Guðbergur Bergsson
Eftir hverju biöum við?
Nú í vikunni komu fram upplýs-
ingar frá SÁÁ um mikla aukningu
á amfetamínneyslu meðal ungs
fólks á fyrra hehningi ársins 1996.
Samkvæmt þessum tölulegu upp-
lýsingum munu 500 ungmenni
14-24 ára leita sér meðferðar á
Vogi í ár. Þetta er 20% aukning frá
því í fyrra. 350 þessara ungmenna
hafa prófað amfetamín og 200 hafa
notað amfetamín vikulega eða oft-
skeiðis.
Markvissari forvarnir
Nú þegar hafa opinberir aðilar
og frjáls félagasamtök gert margt í
vímuefnavömum og engin ástæða
að gera lítið úr því. Það er líka
gleðilegt til þess vita að fólk nálg-
ast þetta viðfangsefni á mismun-
andi hátt og er enn að leita að nýj-
um og betri aðferðum. SÁÁ og
margir aðrir
„Það þarf strax að taka til hend*
ífiiif. Verslunarmannahelgin er
mesta sukkhelgi landsmanna og
þar byrjar fjöldi unglinga að
drekka eða nota öiögleg vímuefni
í fyrsta sinn.u
ar i hálft ár eða lengur. Aukning-
in hér er 100%. Eitt hundrað þess-
ara ungmenna hafa sprautað sig í
æð.
Þessar tölulegu upplýsingar em
staðreyndir sem enginn getur leitt
hjá sér. Þær segja okkur að
ástandið er verra en við ætluðum
í lok ársins 1995. Þegar slíkt
ástand hefúr skapast er ekki hægt
að grípa til nógu sterkra orða og
ljóst er að eitthvað hefur farið úr-
hafa unnið að
fyrsta stigs for-
vömum með því
að fræða einstak-
linga um skað-
semi vímuefn-
anna og með því
að styrkja þá
með öðram
hætti til að þeir
noti síður vimu-
efni. Á þennan
hátt er dregið úr
eftirspurn eftir
vímuefnum.
Þetta starf getur orðið mun
markvissara ef reynt er að finna
einstaklinga sem stafar meiri
hætta af vímuefnum en öðrum. Ef
urinið er með slíka áhættuhópa
nýtist forvamarstarfið betur og er
markvissara. Engin markviss leit
er nú gerð í þjóðfélaginu til að
finna einstaklinga í áhættuhópn-
um og sinna þeim. Heilsugæslan í
landinu er eini aðilinn sem hefur
næga þekkingu, að-
stöðu og tækifæri til
að ráðast í þetta verk-
efni, en sinnir því
ekki enn sem komið
er.
Aðhaldsstefnan
víkur
Benda má á fleiri
glufur í forvarnar-
kerfinu. Að fyrsta
stigs forvörnum er
hægt að vinna með
því að koma í veg fyr-
ir að fólk hafi tæk-
ifæri til að nota ólög-
leg vímuefni og
minnka framboð og
aðgengi að áfengi.
Þessi þáttur forvarna
hefur verið vanrækt-
ur á meðan aðaláherslan hefur
verið lögð á að reyna að draga úr
eftirspuminni.
Á undanfömum 10 áram hefur
aðhaldsstefnan, sem ríkti í sölu og
dreifingu áfengis, orðið að víkja
fyrir stöðugt auknu frjálsræði í
þessum efnum. Vinveitingastöð-
um hefur fjölgað úr um 40 í yfir
200 og þar drekkur unga fólkið
áfengi meðan hinir eldri drekka
heima hjá sér. Andvaraleysi birt-
ist víðar i þessum efnum og í
skjóli þess þrífst áfengisneysla
bama og ólögleg vímuefnaneysla
unglinga.
Kjallarinn
Pórarinn
Tyrfingsson
yfirlæknir á Vogi
maður S.
Byrjum núna
Ef við eigum að gera
okkur vonir um að ná
árangri þarf að auka
aga og snúa frá að-
haldsleysi. Það þarf
strax að taka til hend-
inni. Verslunar-
mannahelgin er
mesta sukkhelgi
landsmanna og þar
byrjar fjöldi unglinga
að drekka eða nota
ólögleg vímuefni í
fyrsta sinn. í ljósi
þess er full ástæða
fyrir lögreglu um aUt
land að vinna að því
með öUum ráðum að
hindra sölu og neyslu
ólöglegra vímuefna
og framfylgja eftir
bestu getu áfengislögum þessa
lands. AUur almenningur, jafnt og
stjómvöld, þarf að styðja slíkar að-
gerðir.
Eftir verslunarmannahelgina
bíða önnur verkefni, eins og að
minnka framboð fikniefria á
skemmtistöðum í miðborg Reykja-
víkur. Reyndar þarf að taka til
hendinni víðar þvi að fikniefna-
neysla þrífst ekkert síður í öðrum
bæjarfélögum á höfúðborgarsvæð-
inu og úti á landi, einkum í tengsl-
um við verbúðir.
Þórarinn Tyrfingsson
for-
Með og
á móti
Slök þjónusta P&S við
Internetið
Slit á sam-
bandi of tíð
„Þegar reynt
er að meta
hvort Póstur og
sími veiti góða
þjónustu fyrir
Internetsam-
bandið til út-
landa þarf að
átta sig vel á
hlutverki Pósts
og síma í þessu
máli. Internet á
íslandi hf., INTIS, rekur ISnet,
sem er hluti Internetsins. ISnet
tengist NORDUnet, sem semur
við símafyrirtækið Telia i Sví-
þjóð um leigu á grunnsambandi
fyrir Internetsamband INTIS tU
útlanda. Telia semur aftur við
Póst og sima á íslandi um þann
helming grunnsambandsins sem
er nær íslandi. Slit á þessu
grunnsambandi til útlanda, sem
hafa veriö alltof tíð undanfarna
mánuði, er því á verksviði sima-
félagá hér og erlendis að finna og
lagfæra. Þjónusta INTIS við við-
skiptavini sina getur af þessum
sökum legið niðri um lengri eða
skemmri tíma án þess INTIS fái
rönd við reist. INTIS og sam-
starfsaðilar þess munu kanna
rækilega hvað hægt er að gera til
að bæta rekstraröryggi við-
skiptavina og veita upplýsingar
og aðstoð eftir föngum. Reynslan
hefur sýnt að nauðsynlegt er að
huga að nýjum varaleiðum.
Raunhæfar varaleiðir eru hins
vegar mjög dýrar eins og verð-
lagi á millilandasamböndum er
háttað og óvíst að neytendur séu
tilbúnir að greiða reikninginn."
Siguröur Jónsson,
markaðsstjóri hjá
INTIS.
Magnús Hauksson,
yfirverkfrœ&ingur
Pósts og síma.
Sambærilegt
við Norður-
lönd
„Nýlega var
ákveðið að
Póstur og sími
byði upp á al-
menna Inter-
netþjónustu á
landsvísu.
Tvenns konar
tengingar eru
mögulegar.
Annars vegar
innhringitengi
um símakerfið eða Samnetið
(ISDN) fyrir einstaklinga og aðra
sem ekki nota Intemetið mikið
eða þurfa ekki að vera stöðugt í
sambandi. Gjaldskrá er nokkuð
frábrugðín því sem hefur tíðkast
hérlendis. Föst afnotagjöld eru
tiltölulega lág en aftur á móti er
innheimt höflegt tímagjald. Því
má gera ráð fyrir að Internetið
verði aðgengilegra öðrum og
stærri hóp notenda en hingað til.
Auk þess er sama gjaldskrá í
gildi fyrir alla landsmenn. Hins
vegar er hægt að fá fastar teng-
ingar fyrir fyrirtæki og stofnanir
eða aðra þá sem þurfa stöðugt að
vera i sambandi. Tenging við út-
lönd er til samstarfsaðila í
Bandaríkjunum um Cantat ljós-
leiðarastreng. Sú ákvörðun að
bjóöa upp á Intemetþjónustu er í
fullu samræmi við það sem er aö
gerast í fjarskiptamálum i ná-
grannalöndum, m.a. á Norður-
löndunum. Þar hafa símafyrir-
tæki í auknum mæli boðið upp á
þessa þjónustu sem viðbót við
hefðbundna þjónustu og þannig
hefur aukist fjölbreytni sem ætti
að leiða til aukinnar og almenn-
ari notkunar.“
-JHÞ