Dagblaðið Vísir - DV - 17.02.1997, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 17. FEBRÚAR 1997
15
Náttúrukær stóriðja
„Garöyrkjan er ein fárra atvinnugreina í landbúnaöi þar sem ársverkum
hefur fjölgaö á síöustu árum,“ segir m.a. í greininni.
Þessa dagana er
umræðan um stór-
iðju í algleymingi.
Sitt sýnist hverjum
um uppbyggingu
stóriðju í landinu
og miðar fólk þá
gjarnan við álvers-
framkvæmdir.
Engu að síður gera
sér flestir grein fyr-
ir því að við verð-
um að nýta okkur
þá möguleika og
þær náttúruauð-
lindir sem við eig-
um en þó í sem
allra mestri sátt við
náttúruna og íbúa
þessa lands, til þess
að skapa. atvinnu
og móta og standa
undir því þjóðfélagi sem við búum í.
Hvert metið af öðru
Á undanfömum árum hafa garð-
yrkjubændur notfært sér þann
möguleika að nýta raforku til lýs-
ingar gróðurhúsa og notfært sér
þannig innlenda, náttúrukæra orku
til þess að lengja framleiðslutíma á
grænmeti og blómum. íslenska
framleiðsluvaran er í hæsta gæða-
flokki og stendur sambærilegum
innfluttum vörum miklu framar.
Hér er því um mjög athyglisverða
starfsemi að ræða og er
talið að þær 16 Gwst.,
sem nýttar eru til þessar-
ar starfsemi, hafi skapað
100 ársverk á íslandi.
Ef við höldum rétt á mál-
um er talið að á næstu
fimm árum muni nýting
raforku til lýsingar i
gróðurhúsum aukast um
13,5 Gwst. og má því ætla
að ársverkum í greininni
muni fjölga um að
minnsta kosti 80 á næstu
árum. Garðyrkjan er ein
fárra atvinnugreina í
landbúnaði þar sem árs-
verkum hefur fjölgað á
síðustu árum. Fram-
leiðsluverðmæti graéna
geirans, eins og ylrækt og
garðyrkja eru oft kölluð,
er talin vera um kr. 1.350 milljónir
króna og áætlað söluverðmæti um
kr. 3 milljarðar. Þannig er talið að
störf í garðyrkju, beint og óbeint,
séu alls um 1500. Því er ekki úr vegi
að kalla þessa starfsemi náttúru-
kæra stóriðju.
Garðyrkjubændur
hafa verið að slá
hvert metið af öðru
í því að auka vaxt-
artíma afurða
sinna. Nú eru ís-
lenskar akúrkur
framleiddar allt
árið, íslenskir
tómatar komu á
markaðinn 22. janú-
ar sl. og 6. febrúar
kom íslensk
paprika á markaðinn en það er
einsdæmi að paprika komi svo
snemma á markaðinn í Norður-Evr-
ópu.
Ósanngjörn umræöa
Umræðan um verðlagningu á ís-
lenskri landbúnaðarvöru, og þar
með talið innlendu grænmeti, hefur
oft verið ósanngjöm og slagorða-
kennd. Sjálfskipaðir „vinir“ neyt-
enda hafa gengið fram fyrir skjöldu
og býsnast yfír háu verði á þessari
hollu og heilnæmu vöru. Sjaldnast
er komið inn á það hvernig verð-
myndunin verður til. Hvað kostar
það framleiðandann að framleiða
vöruna og hvað fær hann í raun
fyrir hana? Hvað lendir i vasa
heildsalans og kaupmannsins, hve
mikið er greitt til hins opinbera í
formi virðisaukaskatts og sjóða-
gjalda? Hvaða atvinna skapast af
framleiðslunni í vinnslu, þjónustu
og sölu? I mörgum tilfellum er um
ósanngjarnan og slagorðakenndan
samanburð að ræða.
Samkvæmt upplýsingum Hag-
stofunnar (sept. 1996) vegur mat-
vara 16,6% í vísitölu neysluverðs,
þar af nemur hlutur grænmetis
0,63% og hlutur innlendrar búvöra
7,1%. Þetta þýðir í raun í einfald-
aðri mynd að ef heildarútgjöld
heimilisins miðað við neysluverðs-
vísitölu eru kr. 100.000 á mánuði
vegur þáttur innlends landbúnaðar
kr. 7.100 og hlutur grænmetis kr.
630. Garðyrkjubændur hafa um
hríð notið sérkjara hvað um-
framorku frá Landsvirkun varðar
en þessi samningur rennur út í árs-
lok 1997.
Til þess að um áframhaldandi já-
kvæða nýtingu garðyrkjubænda á
raforku verði að ræða, og þar með
áframhald á þeirri þróun sem hér á
undan er lýst, er brýnt að stjórn-
völd beiti sér fyrir því að nýir
samningar verði gerðir við Lands-
virkjun um hagstæða orkusölu til
garðyrkjunnar. Með þeim hætti
tryggjum við áframhaldandi vöxt
atvinnugreinarinnar, stuðlum að
ódýrari framleiðsluvöru sem getur
hugsanlega leitt til útflutnings á af-
urðum garðyrkjunnar á íslandi.
Framleiðsla á heilnæmum landbún-
aðarvörum á að vera þáttur í for-
vamarstarfí og menneldisstefnu.
ísólfur Gylfi Pálmason
Kjallarinn
ísólfur Gylfi
Pálmason
alþingismaður
„Sjálfskipaðir „vinir“ neytenda
hafa gengið fram fyrir skjöldu og
býsnast yfir háu verði á þessari
hollu og heilnæmu vöru. Sjaldn■
ast er komið inn á það hvernig
verðmyndun verður til.“
Sjúkrahúsmál á Vesturlandi
Að undanförnu hefur verið mik-
il umræða um rekstur sjúkrahúsa
og heilbrigðisstofnana. í haust
birtust í DV fréttagreinar um fíár-
hagsvanda sjúkrahúsanna á Vest-
urlandi. Þar kom fram að sjúkra-
húsi Akraness hafði verið skipað-
ur tilsjónarmaður sem hafði náð
umtalsverðum árangri í hagræð-
ingu og rekstri stofnunarinnar. Ég
tel að verðlauna eigi slíkan starfs-
mann og að heilbrigðisráðuneytið
eigi að nýta sér þá hæfileika hans
víðar. Það kom einnig fram 1
annarri grein sama dag að sjúkra-
húsið í Stykkishólmi vantaði fíár-
muni til að ná endum saman. Þess-
ar stofnanir óttast báðar niður-
skurð þessa árs og hvemig hann
komi niður. Á árunum 1987-89
urðu breytingar á læknaliði
sjúkrahússins í Stykkishólmi þar
sem annar heilsugæslulæknanna
lést og sjúkrahúslæknirinn lét af
störfum fyrir aldurs sakir. Síðan
hafa engar aðgerðir verið gerðar
aðrar en smáaðgerðir í skyndi-
svæfingu.
Eggið eða hænan
1990 var Jósep Blöndal ráðinn
sjúkrahúslæknir. Enginn svæf-
ingalæknir hefur verið hér starf-
andi um árabil. Maður áleit það
aðeins tímabundið ástand en svo
hefur ekki reynst. Er nú svo kom-
ið í fiármálum spítalans að ekki
má sjá hvort kemur á undan, egg-
ið eða hænan. Ekki fæst fíármagn
til þess að reka hér alvörusjúkra-
hús en það sem nú starfar verður
af dæmum í fréttaflutningi síðustu
missera slegið af skili það ekki
betri afkomu. í Vesturlandspóstin-
um kom fram að að undanförnu
hefði spítalinn tekið við mörgum
sjúklingum í stoðkerfismeðferð.
Það er ljóst að hér verður ekki
rekin stofnun sem eingöngu sinn-
ir slíku fólki.
Ég er ekki að lasta þetta starf en
það þarf að koma til meiri starf-
semi til þess að þessi stofnun beri
sig. Skammt er síðan skipulögðu
heimahjúkrunarstarfi var komið á
fót víða en það hjálpar verulega í
styttingu á legutíma. Sumum af
þessum sjúklingum mætir maður í
heita pottinum á sumrin og í
gönguferð að bæjarmörkunum
aðra tíma árs.
Það kom einnig fram í DV á
svipuðum tíma að
hótelið í Stykkis-
hólmi hefði fengið
2 milljóna styrk.
Ég tel að heil-
brigðisyfirvöld
geti nýtt hiuta
hótelsins sem
sjúkrahótel fyrir
þetta fólk á þeim
tímum sem
minna er um-
leikis í ferðaþjón-
ustunni og nýta
þar með þessar tvær milljónir í
stað þess að kasta þeim út um
gluggann eins og nú er gert. Enda
er heilbrigðisþjónusta í lágmarki
á orlofstíma. Margt af þessu fólki
er fært til fæðis og klæðis meðan á
meðferð stendur.
Mér er ekki kunnugt um hvaða
þjónusta er veitt á sjúkrahótelum
en tel að vel gæti verið um ein-
hverja þjónustu sjúkraliða þar
inni að ræða. Þessi þjónusta þyrfti
ekki að vera á verði topporlofs-
tíma þar sem hótelið stendur
meira og minna autt
stóran hluta úr ár-
inu. Þar er gufubað
sem er góður plús
fyrir stoðkerfissjúkl-
inga. Og ef að líkum
lætur verða einnig
stórbætur í sund-
laugarmálum sem
koma til góða. Ég tel
því að ekki þyrfti að
teppa rúm aðgerða-
sjúklinga fyrir stoð-
kerfissjúklinga eða
hluta þeirra. Mér
þykir einnig skorta
á framsýni ráða-
manna okkar hvað
þetta varðar, ellegar
þeir liggi fast á hug-
myndum sínum. Á
sl. sumri vissi ég
dæmi þess að sjúklingur á Snæ-
fellsnesi fékk ekki þá þjónustu á
sjúkrahúsi Akraness sem ég taldi
hann eiga rétt til. Ég spurði því
heilsugæslulækni í Stykkishólmi
hvort einungis væri veitt bráða-
þjónusta á sjúkrahúsi Akraness.
„Ég veit það ekki,“ var svarið.
Þetta er dæmi um það samskipta-
og samstarfsleysi sem ríkir milli
áðumefndra sjúkrahúsa á Vestur-
landi.
Gestalæknar
í lok ársins var einnig grein frá
DV, Akranesi, sem sagði frá því að
einhvem tíma hefði verið ákveðið
að embætti minjavarðar Vestur-
lands skyldi vera með aðsetur á
Akranesi eða ísafirði en nú væri
ákveðið að það yrði í Stykkis-
hólmi og að þarna væri að verki
krumlan úr Stykkishólmi. Þetta
kemur málefnum sjúkrahúsanna
ekkert við annað en sem lýsandi
dæmi um viðhorf til samstarfs
sveitarfélaganna. Ég nefndi hér að
ofan skort á framsýni ráðamanna.
Það heyrist lítið um bættar sam-
göngur með tilkomu Hvalfíarðar-
ganga og hverju þær
muni breyta í margs
konar starfsumhverfi.
Eins og áður lýst
dæmi sýna vil ég
segja: Við Vestlending-
ar höfum engin efni á
svona hugsunarhætti.
Akurnesingar þurfa
ekkert að gráta Björn
bónda - þeir munu fá
ýmislegt sem ekki nýt-
ist okkur Snæfelling-
um, svo sem að verða
á einu atvinnusvæði
með höfuðborgarsvæð-
inu. Með bættum sam-
göngum í nánustu
framtíð tel ég okkur
hins vegar eiga mögu-
leika á að fá til Stykk-
ishólms gestalækna
sem ekki þurfa að eiga hér fasta
búsetu og geta jafnvel farið milli
þessara svæða á einum degi en
skilað hér starfi við aðgerðir sem
okkar fólk getur síðan sinnt í eftir-
meðferð í samstarfi umræddra
lækna.
Það er talið að rekstraráætlanir
stóru sjúkrahúsanna eða skipu-
lagning starfsemi þeirra raskist að
hluta vegna þess að þau sinna að
stórum hluta aðgerðum sem gera
ætti heima í héraði. í lok ársins
kom einnig fram í DV að hjúkrun-
arforstjórar kölluðu eftir heildar-
stefnu i heilbrigðismálum. Ekki er
þar vanþörf á. Úti á landsbyggð-
inni hafa verið byggðar nýjar
stofnanir sem standa eins og gap-
andi augnatóftir hins dauða. Ég
nefni álmu sjúkrahússins á
Blönduósi sem ekki hefur fíár-
magn til að verða tekin í notkun.
Það mun einnig njóta bættra sam-
gangna um Hvalfiörð og geta notað
sömu aðferð með gestalækna.
Ekki verða þessar breytingar í
einu vetfangi en óhætt er að fara
að hugsa til þeirra.
Guðmunda Jenný Hermannsdóttir
„Ég tel að heilbrigðisyfirvöld geti
nýtt hluta hótelsins sem sjúkra■
hótel fyrir þetta fólk á þeim tímum
sem minna er umleikis í ferðaþjón-
ustunni...“
Kjallarinn
Guðmunda Jenný
Hermannsdóttir
húsmóðir í Stykkishólmi
Með og
á móti
Er réttlætanlegt að hafa
löggæslumyndavélar á
gatnamótum?
Þórhallur Olafsson,
aðstoðarmaður
dómsmálaráðherra.
Dregur úr
slysatíðni
„Notkun löggæslumyndavéla á
ljósastýrðum gatnamótum dregur
verulega úr slysatíðni og það er
aðalatriðið. Einnig er það réttlæt-
ismál að þeir
sem virða um-
ferðarlögin eigi
ekki á hættu að
verða örkumla
vegna þess að
ökumenn sem
ekki virða um-
ferðarlögin aki
gegn rauðu
ijósi. Réttar-
staða þeirra
sem virða um-
ferðarlög og reglur aukást vegna
þess að myndavélar festa á filmu
þann er ekur gegn rauðu Ijósi og
sýnir afdráttarlaust hver er sek-
ur. Löggæslumyndavélar eru í
sjálfu sér ekkert frábrugðnar því
þegar umferðarlögregla fylgist
með gatnamótum nema löggæslu-
myndavélin festir brotið á filmu
og er óvefengjanlegt sönnunar-
gagn. Myndin sýnir ökutækið,
númer þess og ökumann. Lög-
gæslumyndavélin vinnur allan
sólarhringinn alla daga ársins.
Gatnamót þar sem löggæslu-
myndavélar eru eru merkt með
skiltum og ökumenn varaðir við.
í framtíðinni verða löggæslu-
myndavélar settar upp um allt
land, en Reykjavíkurborg hafði
frumkvæði að því að sefía þær
upp í höfuðborginni. Ástæðan var
einfaldlega sú að það er ódýrasta
aðferðin til að fækka slysum. Lög-
gæslumyndavélarnar eiga jafn
mikinn rétt á sér og almenn lög-
gæsla enda er tilgangurinn að
draga úr tíðni umferðarslysa og
tryggja að löghlýðnir ökumenn
verði síður fyrir slysum af völd-
um þeirra er aka gegn rauðu
ljósi.“
Óréttlátt og
hætta á mis-
miiniin
„Mér finnst þessar löggæslu-
myndavélar í heildina neikvæðar.
Ég tel að þetta verði mjög óréttlátt
gagnvart ökumönnum í Reykjavík
sem lenda í
mun ná-
kvæmara eftir-
liti heldur en
ökumenn ann-
ars staðar.
Þannig að öku-
maður sem t.d.
býr úti á landi
og er búinn að
brjóta oft af sér
í umferðinni
sleppur viö sektir og ökuréttinda-
missi því hann er á svæði þar sem
ekki er eins mikil löggæsla og hér
á Reykjavíkursvæðinu. Síðan er
þetta spurning um alla númera-
lausu bílana sem maður verður
var við í umferðinni. Það er ekki
hægt að ná þeim eins auðveldlega
og öðrum bílum. Einnig tel ég að
þeir bílar sem hafa gömlu númer-
in sleppi betur, sérstaklega á
kvöldin og nætumar, því þau eru
dekkri og sjást ekki eins auðveld-
lega, jafnvel þó að myndavélarnar
séu með flass. Nýju númerin hafa
endurskin og sjást mun auðveld-
ar. Þama er mikil hætta á að það
sé verið að mismuna ökumönn-
um. Þá sé ég fyrir mér að öku-
menn negli niður fyrr en vanalega
þegar þeir nálgast þessi innræddu
ljós af ótta við að verða myndaðir
og þá eru auknar líkur á að ein-
hver keyri aftan á þá. Ég hef hins
vegar ekkert á móti því að lög-
reglubílar liggi í leyni við gatan-
mót því það geta þeir líka gert á
Selfossi eða Egilsstöðum svo
dæmi séu nefnd.“ -RR
Kristinn Snœland
leigubilstjórl.