Dagblaðið Vísir - DV - 06.05.1997, Blaðsíða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 6. MAÍ1997
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aóstoöarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimaslða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plðtugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblaö 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Skýrt og klárt já og nei
Stefna ríkisstjórnarinnar er skýr í hvalveiðimálinu.
Hún er einhuga um, að hvalveiðar hefjist, bara ekki á
þessu sumri. Þannig hefur vorað hjá stjóminni í mörg
ár og þannig mun vora í mörg ár enn. Stefnan er skýr.
Hún þýðir bæði já og nei, að hætti stjómvitringa.
Vandséð er, að ríkisstjómin geti haft aðra skoðun á
málinu. Hún þarf að friða hugsjónamennina, sem vilja
ekki, að misvitrir útlendingar segi þjóðinni fyrir verk-
um. Og hún þarf að taka tillit til margvíslegra annarra
hagsmuna en þeirra einna, sem lúta að hvalveiðum.
Utanríkis- og sjávarútvegsráðherra hafa orð fyrir rík-
isstjóminni og segja málið vandasamt. Velta þurfi því
lengi fyrir sér í ýmsum nefndum og á ríkisstjórnarfund-
um. Svo heppilega vill til, að vangaveltumar ná jafhan
fram á vor og missa því af þinglegri afgreiðslu.
Sælkeramir, sem hafa í sjö ár verið að streitast við að
éta sama hvalinn hjá Úlfari Eysteinssyni á Þremur
Frökkum, geta áfram hlakkað til þess fjarlæga sumars,
þegar leyft verður að veiða „í smáum stíl til innanlands-
neyzlu“, svo að notað sé orðalag utanríkisráðherra.
Örfáir hvalir á ári hverju mundu vafalaust nægja inn-
anlandsmarkaði og verða tæpast nokkur gullkista vænt-
anlegum hvalveiðimönnum. Samtök þeirra telja, að í
framhaldi af slíkum veiðum megi fá Japani til að kaupa
hvalkjöt, þótt þeir hafi lofað að gera það ekki.
Japanir kaupa ekki hvalkjöt, af því að þeir þurfa að
flytja mikið af vörum til útlanda og em dauðhræddir við
að æsa umheiminn upp á móti japönskum vörum. Gam-
an verður að sjá, þegar íslenzkum hvalveiðisinnum tekst
að fá Japani til að fremja efnahagslegt harakiri.
Við erum háðir umheiminum eins og Japanir. Við
þurfúm að fá fólk á Vesturlöndum til að kaupa vörur frá
okkur. Við viljum, að það haldi áfram að kaupa fiskinn
okkar tollfrítt, þótt við leggjum ofurtolla á matvælin
þeirra. Við viljum ekki raska ró viðskiptavinanna.
Lengi hefúr verið vitað, að fá mál em eins fallin til að
koma venjulegum Vesturlandabúum úr andlegu jafn-
vægi og hvalveiðar. Fólk flykkist í hvalfriðunarsamtök,
tekur hvali persónulega í fóstur og gengur berserksgang
við að knýja fram viðskiptabann á hvalveiðiþjóðir.
Meiri líkur em á, að Norðmenn geti leyft sér að synda
gegn straumi umhverfisálitsins. Sjávarútvegur þeirra er
ríkisstyrkt aumingjagrein, haldið uppi af olíugróða. Ef
Norðmenn geta ekki selt útlendingum fisk, er það þeim
dýrt spaug, en tæplega efnahagslegt sjálfsmorð.
Hér færi hins vegar allt á hvolf, ef Bandaríkin og Evr-
ópusambandið settu okkur í viðskiptabann vegna veiða
á hval fyrir markaði, sem ekki em til. Þetta er það, sem
ríkisstjóm okkar er að fást við, þegar hún segir, að hval-
veiðar hefjist fortakslaust, bara alls ekki núna.
Ríkisstjómin er að hugsa um heildarhagsmuni þjóðar-
innar og verðleggja þá. Niðurstaða hennar hefúr hingað
til verið og verður áfram sú, að minni hagsmunir verði
að víkja fyrir meiri. Sú hin sama verður niðurstaða ann-
arra ríkisstjóma, sem fá vandræðamálið á sitt borð.
Ríkisstjómin og sérfræðingar hennar vita, að málið
verður ekki leyst með rökum, allra sízt vísindalegum
rökum. Það ræðst af tilfmningalegum ástæðum, hvort
hvalveiðar okkar muni leiða til gagnaðgerða af hálfu að-
ila, sem hafa afl til að valda okkur búsifjum.
í slíkri stöðu getur ríkisstjómin lítið gert annað en að
ítreka trúarjátningu hvalveiðanna, með óvissum dóms-
degi. Stefnan felur í sér skýrt og klárt já og nei.
Jónas Kristjánsson
„Til umhugsunar af hverju okkar börn kona svona miklu betur út úr lestrarkeppninni en önnur,“ segir Kristín
m.a. í grein sinni.
Tveir hópar
I bóklestri
- íslensku skorpunni viðbrugöið
granna sína á Norð-
urlöndum margfalt
út í samnorrænu
lestrarkeppninni
Mími sem haldin
var í grunnskólum
á síðastliönu hausti
og stóð í hálfan
mánuð. Virðist sem
slík lestrarátök skili
sér til lengri tíma í
auknum lestri yngri
barna skv. könnun
Þorbjarnar og er
það vel.
Meiri lestrar-
hestar?
Það er svo til um-
hugsunar af hverju
okkar börn koma
„Svo er að sjá sem tveir hópar
séu að myndast, þeir sem ekkert
lesa og þeir sem lesa mikið. Þetta
hlýtur að vera áhyggjuefni fyrir
jafn litla þjóð og íslendinga, sem
auk þess hafa stært sigaf því að
vera bókaþjóð í margar aldir.u
Kjallarinn
Kristín
Steinsdóttir
rithöfundur
Af bóklestri
„Það eru allir krakk-
ar löngu hættir að
lesa,“ sagði þriggja
bama móðir við mig
ekki alls fyrir löngu.
Ég móaðist eitthvað
við, vildi ekki taka
undir þetta við hana en
hún sat föst við sinn
keip og bætti við: „Og
foreldrunum er fjand-
ans sama.“
Tvær kannanir
í sumargjöf fengum
við niðurstöður könn-
unar dr. Þorbjamar
Broddasonar prófess-
ors þar sem fram kem-
ur að bóklestur bama á
efri stigum grunnskól-
ans fari minnkandi.
Þar kemur líka fram
að þeim sem aldrei
taka sér bók í hönd
fjölgi stöðugt en einnig
þeim sem liggja í bók-
um og öðrum miðlum.
Svo er að sjá sem tveir
hópar séu að myndast,
þeir sem ekkert lesa
og þeir sem lesa mik-
ið. Þetta hlýtur að
vera áhyggjuefni fyrir
jafn litla þjóð og íslendinga sem
auk þess hefur um aldir stært sig
af því að vera bókaþjóð.
Á sama tíma kemur i ljós í
könnun Sigrúnar Klöra Hannes-
dóttur prófessors að íslensk 12 ára
böm fengu og lásu umtalsvert
magn af bókum um síðustu jól og
nota aukinheldur bókasöfn í all
nokkrum mæli. Hjá Sigrúnu Klöru
var um slembiúrtak 800 bama að
ræða og virðist bókin enn standa
sterkar en geisladiskar meðal
10-12 ára barna.
Umræddur aldurshópur sló
svona miklu betur út úr lestrar-
keppinni en önnur. Erum við í
raun meiri lestrarhestar en hinar
þjóðimar eða felst mismunurinn í
því að þessir grannar okkar eru
ekki jafn duglegir að taka á sprett
í keppni? íslensku skorpunni er
viðbrugðið eins og allir vita, hvort
sem hún beinist að því að lesa,
synda 200 metrana eða safna
handa bágstöddum.
Og hvað segja svo allar þessar
niðurstöður? í fyrsta lagi það að
forráðamenn í menntunar- og
menningarmálum, leikskóla- og
skólamenn en síðast og ekki síst
foreldrar þurfa að vera á verði
sem aldrei fyrr. Koma þarf í veg
fyrir að sá hópur sem ekki les
haldi áfram að stækka, þessari
þróun þarf að breyta með mark-
vissu og jákvæðu átaki. En niður-
stöðumar segja okkur líka að hér
sé hópur af krökkum sem les,
meira að segja mikið. Fullyrðing-
ar móðurinnar eiga ekki við rök
að styðjast, sem betur fer, því ekki
em allir hættir að lesa heldur
bara sumir. En fráleitt auka þær
áhuga á bóklestri, og yfirlýsingar
á borð við þessa eru áhyggjuefni.
Ef þær eru nógu margar og nógu
háværar geta þær orðið að viðmið-
un: „Fyrst allir eru hættir að lesa
ætla ég ekki að fara að vera eitt-
hvert lestrarfifl..."
Hættulegar alhæfingar
Það er alkunna að ofbeldis-
hneigð meðal unglinga hefur
aukist og „óbreyttir" sem ekk-
ert hafa til saka unnið annað
en að vera á þessum aldri
njóta oft ekki sannmælis. Eng-
um dettur þó vonandi í hug að
segja að allir unglingar séu of-
beldishneigðir. Sama gildir um
lestrarvenjur þessa hóps. Al-
hæfingar í hvaða mynd sem
þær birtast eru hættulegar og
niðurbrjótandi fyrir þá sem fyrir
þeim verða.
Til skamms tíma þótti fínt að
lesa á íslandi og menn lugu heldur
til um lestur en láta taka sig í
landhelgi ólesna. Ekki vil ég mæla
því bót að ganga um ljúgandi en
leyfi mér þó að halda því fram að
það hafi á sinn hátt verið upp-
byggilegra en sinnuleysið sem
kemur fram í þeim orðum að
mönnum sé fjandans sama um allt
- að minnsta kosti fyrir þjóð sem
enn vill láta kcdla sig bókaþjóð.
Kristín Steinsdóttir
Skoðanir annarra
Bresku þingkosningarnar
„Viðhorf í breskum stjómmálum skipta hér máli.
íslenskir jafnaðarmenn geta lært af hinum nýja
Verkamannaflokki sem styður einkavæðingu og er
andvígur óhóflegu valdi verkalýðsleiðtoga. Fram að
þessu hafa jafhaðarmenn hér verið andvígir einka-
væðingu banka og frelsi manna til að velja sér félög.
Sigurvegari kosninganna er Thatcher.“
Hannes H. Gissurarson í Degi-Timanum 3. maí.
Áfallahjálp foreldranna
„Það er fróðlegt að skoða í samhengi fjaðrafokið í
kringum umrætt stærðfræðipróf og drykkjuna í kjöl-
farið. Ekki með því að taka undir þá skoðun að eðli-
legt hafi verið að búast við meiri drykkju en ella af
því að unglingamir voru svo miður sín eftir próf,
heldur þær kröfur sem gerðar eru til unglinganna og
viðbrögð þeirra. Það er eiginlega merkilegt til þess
að vita að unglingamir sem era að kikna undir álagi
prófanna og leita grátandi til mömmu og pabba eftir
áfallahjálp af því að þau náðu ekki að reikna öll
dæmin sín séu sömu einstaklingar og heimta - og fá
rétta áfengisflösku svo þau geti fagnað þeim tima-
mótum sem próflokin eru. Eru þau þá bara börn þeg-
ar þau ráða ekki við „ofurmannlegar" kröfur ís-
lenska skólakerfisins en ekki þegar kemur að neyslu
vímuefna?“
Hanna Katrín Friðriksen í Lesbók Mbl. 3. maí.
Hagsmunir í húfi
„Reynslan sýnir að þeir lífeyrissjóðir þar sem
greiðendur hafa áhrif á stjórn sjóðsins ná betri ár-
angri en þeir sjóðir þar sem stjómendur eru ekki
umbjóöendur sjóðfélaga. Sjálfsagt er að lífeyrissjóðir
starfi undir eftirliti og þaö sé takmörkunum háð
hvar þeir mega fjárfesta, en það breytir ekki þeirri
staðreynd, að lífeyrisgreiðendur sjálfir eiga að
ákveða hverjir stjórna ávöxtun spamaðar síns því
fyrir þá em mestir hagsmunir í húfi.“
Bjami Þórðin: Bjarnason í Mbl. 3. maí.