Dagblaðið Vísir - DV - 14.02.1998, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 14. FEBRÚAR 1998 Tliy'
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT111,105
RVÍK, SIMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: httpJ/www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Steiner í ráðherraskjóli
Fjölmiðlum hefur tekizt með töngum að komast að
margvíslegum leyndarmálum um afskipti lögreglu og
stjórnvalda af þekktasta fíkniefnasala landsins. Á
hverju stigi hafa valdamenn reynt að þyrla upp ryki til
að koma í veg fyrir upplýsingar til almennings.
Tveir dómsmálaráðherrar hafa flækzt í málið, núver-
andi ráðherra og núverandi utanríkisráðherra. Meðal
annars hefur komið í ljós, að núverandi dómsmálaráð-
herra gaf út viUandi hártoganir um, að hann hafi ekki
haft afskipti af leyndarmáli fíkniefnadeildar.
Yfirmaður og lögmaður fikniefnadeildar lögreglunn-
ar höfðu samband við ráðherrana til að fá þá til að
stuðla að óvenjulegri styttingu refsitíma fíkniefnasal-
ans á þeim forsendum, að hann mundi í staðinn koma
lögreglunni á spor annarrar fíkniefnasölu.
Verndarenglarnir fengur góðar viðtökur. Núverandi
ráðherra sendi fullnustunefnd málið. Hún lét sam-
dægurs undan þrýstingi hans, sneri við fyrri úrskurði
og heimilaði reynslulausn fíkniefnasalans að lokinni
aðeins hálfri afplánun refsingarinnar.
Ekkert kom út úr uppljóstrunum fikniefnasalans,
sem greinilega hafði fíkniefnalögregluna að fífli. Eftir
stóð leyndarmál, sem málsaðilar vildu ekki kannast
við. Margt mannorðið hefur skaddazt á langvinnu und-
anhaldi þeirra fyrir spurningum fjölmiðla.
Málið sprakk í höndum verndarenglanna, þegar kom
í ljós, að ný mál á hendur fíkniefnasalanum höfðu
hreinlega týnzt á lögreglustöðunni í Reykjavík! Eftir
það var aðeins tímaspursmál, hvenær sannleikurinn
yrði togaður upp með töngum fjölmiðla.
Efnismesta uppljóstrunin er birting hluta úr skýrslu,
sem gerð var um málið á vegum ríkissaksóknara.
Núna stendur slagurinn innan Alþingis og utan um að
fá opinberaða hina hlutana, sem enn eru taldir vera of
mikið leyndarmál fyrir almenning.
Furðulegir hlutir koma fram í kaflanum, sem birtur
hefur verið. Þar stendur, að fíkniefni hafi verið kæru-
leysislega varðveitt hjá lögreglunni, þau hafi jafnvel
horfið og hafi sumpart verið notuð til að kaupa upplýs-
ingar utan úr bæ um fíkniefnasölu.
Með því að birta bara hluta skýrslunnar stóð meðal
annars til að halda áfram að hilma yfir aðild ráðherr-
anna tveggja. Það tókst ekki, því að lögmaður fikni-
efnadeildar játaði í DV í fyrradag, að hann hefði átt
þátt í að ganga á fund ráðherra vegna málsins.
Á þessu stigi er ekki vitað, hversu víðtæk voru af-
skipti hvers málsaðila. Við sjáum þó óvönduð vinnu-
brögð lögreglumanna, sem létu fíkniefnasala draga sig
á asnaeyrunum. Við sjáum líka afskiptalitla yfirmenn,
sem létu undirmenn leika lausum hala.
Loks sjáum við ráðherra, sem að lítt athuguðu máli
tók vel í málaleitan lögreglumannanna og fékk því
samdægurs (!) framgengt, að bragð fíkniefnasalans
gengi upp. Ráðherranum varð fótaskortur á geðþóttan-
um, sem löngum hefur verið dálæti slíkra.
Skýrast sjáum við þó skert mannorð allra þeirra,
sem leynt og ljóst reyndu að hindra sannleikann og
höguðu svörum sínum á þann hátt, að spyrjendur
mundu fá ranga mynd af málsatvikum. Núverandi
dómsmálaráðherra fer þar fremstur í flokki.
Fleiri maðkar kunna að vera í mysunni. Sumir
leynast í óbirtum þáttum skýrslunnar. Og enn er ekki
vitað, hvernig og hvers vegna skjölin týndust.
Jónas Kristjánsson
Eru Bandaríkjamenn aö ná sömu stöðu í alþjóðakerfinu og eftir stríð í
krafti efnahagsviöreisnar sinnar og hernaðaryfirburöa?
Þegar blaðakóngurinn Henry
Luce lýsti því yflr árið 1942 að
„ameríska öldin“ væri runnin
upp sá hann ekki aðeins fyrir sér
ósigur Þjóðverja og Japana í
seinni heimsstyrjöld heldur
einnig forræði Bandaríkjamanna
i alþjóðamálum. Sá álitshnekkir,
sem Bandaríkin urðu fyrir vegna
Víetnamstríðsins og efnahags- og
félagsvandamála á 8. og 9. ,ára-
tugnum, vörpuðu skugga á þessa
heimsmynd. Og eftir fall Berlín-
armúrsins varð sú spuming
áleitnari hverjir hefðu í raun
borið sigur úr býtum í stríðinu.
Sovétmenn höfðu glatað áhrifa-
svæði sínu í Austur-Evrópu og
hnignun Bandaríkjanna sem
heimsveldis var á allra vörum.
Þjóðverjar og Japanar voru þær
þjóðir sem teknar voru til fyrir-
myndar. Nú þegar aldamótin
nálgast er komin upp gjörbreytt
staða: Bandaríkin hafa tvíeflst,
Japan og Þýskaland eiga undir
högg að sækja og Rússland er á
botninum. í síðustu viku lagði
Clinton Bandaríkjaforseti fram
hallalaust fjárlagafrumvarp í
fyrsta sinn í þrjá áratugi.
Kvennamál Clintons og íraks-
málið hafa dregið athygli frá
þessum umskiptum. En fullyrða
má að Bandaríkjamenn séu
manna í öryggismálum Evrópu
tryggð.
Bandarísk sýnikennsla
Dayton-samkomulagið, sem
batt enda á stríðið í Bosniu, var
skýrt dæmi um vanmátt Evrópu.
í fyrstu voru talsmenn Evrópu-
sambandsins kokhraustir í mál-
hvert af öðru, svo og eftir
fjöldamorðin á markaðstorginu í
Sarajevo árið 1995, að Banda-
ríkjamenn fóru að hafa bein af-
skipti af Bosníustríðinu og áttu
allan heiðurinn af Dayton-sam-
komulaginu sem var undirritað í
herstöð í Ohio-fylki,- víðs fjarri
Evrópu.
Bandarískt forræfli
smám saman að ná svipaðri yfir-
burðastöðu í alþjóðakerfinu og
fyrstu árin eftir stríð.
Evrópusamstarfið
Við upphaf þessa áratugar var
þessi þróun alls ekki fyrirsjáan-
leg. Ýmsar efasemdir voru uppi
um stöðu Bandaríkjanna sem risa-
veldis. Árið 1991 settu Frakkar og
Þjóðverjar fram metnaðarfullar
tillögur um aukið sjálfstæði Evr-
ópu með Maastricht-samkomulag-
inu. George Bush gat vissulega
hrósað sigri í Persaflóa-stríðinu,
auk þess sem hann átti lykilþátt í
sameiningu þýsku ríkjanna. En
með efnahagskreppunni, sem reið
yfir Bandaríkin, beindist hugur
Bandaríkjamanna inn á við. Og
þeir refsuðu Bush fyrir vanrækslu
á heimavígstöövunum með því
kjósa Clinton. Frá árinu 1993 hafa
Bandaríkjamenn stöðugt styrkt
stöðu sína í krafti efnahags-við-
reisnar sinnar og hernaðaryfir-
burða. Lítum á þróunina í Evr-
ópu. Hugmyndir Frakka og Þjóð-
verja um að gera Vestur-Evrópu-
sambandið að öryggisarmi Evr-
ópusambandins í anda
Maastricht-samkomulagsins voru
reistar á sandi. Bretar sáu til þess,
að ekki yrði hróflað við tengingu
Vestur-Evrópusambandsins við
NATO. Og það sama má segja um
sameiginlegan herflokk Þjóðverja
og Frakka sem síðar fékk nafnið
Evrópuherflokkurinn með þátt-
töku annarra Evrópuríkja. Hann
var settur undir hatt NATO en
ekki Evrópusambandsins. Þar
með voru forráð Bandaríkja-
+ Ár
Erlend tíðindi
Valur Ingimundarson
efnum fyrrverandi Júgóslavíu.
Utanríkisráðherra Lúxemborgar
lýsti yfir því í sannkallaðri
Maastricht-vímu að „stund Evr-
ópu“ væri „runnin upp“. Banda-
ríkjamenn gátu flrrt sig allri
ábyrgð, enda þótt Júgóslavía
hefði skipt miklu máli í kalda
stríðs stefnu þeirra, og fólu Evr-
ópusambandinu að sætta strið-
andi fylkingar. Afleiðingarnar
létu ekki á sér standa 1991- 1995:
Tvö hundruð þúsund manns létu
lífið og þrjár milljónir flúðu
heimili sín. Ekki bætti úr skák
að Bandaríkjamenn og Evrópu-
sambandið voru ósammála um
aðgerðir í Bosníu. Það var ekki
fyrr en griðasvæði Sameinuðu
þjóðanna i Bosníu tóku að falla
Stækkun NATO: til-
skipun
Stækkun NATO er enn eitt
dæmið um áhrif Bandaríkja-
manna í Evrópu. Bush tók málið
ekki upp vegna þess, að það
kynni að styggja Rússa. Clinton
reyndi fyrst að feta meðalveginn
með tillögu sinni um „samstarf í
þágu friðar" en sneri við blaðinu
vegna þrýstings heima fyrir, og
barðist fyrir því að valdatómarú-
mið í Mið-Evrópu yrðu fyllt. En
þegar Bandaríkjamönnum hafði
tekist að kæfa andstöðu Rússa
árið 1996 kom í ljós að lítill
stuðningur var við tillögu þeirra
um að takmarka aðildina við
Tékkland, Ungverjaland og Pól-
land í fyrstu atrennu. Aðrir
vildu eiga þess kost að bjóða
Rúmenum og Slóvenum, eins og
Frakkar, eða Eystrasaltsríkjun-
um, eins og Norðurlöndin. Þegar
á reyndi voru það aðeins Bretar
og Norðurlandaþjóðirnar þrjár
sem fylgdu Bandaríkjamönnum
að málum. Það breytti þó engu
um niðurstöðuna sem Banda-
ríkjamenn knúðu fram: Pólverj-
ar, Tékkar og Ungverjar fengu
einir aðgang að NATO. Aðferðir
Bandarikjamanna hafa sætt
gagnrýni, en vitaskuld geta Evr-
ópuþjóðirnar sjálfum sér um
kennt. Þær hafa falið Banda-
ríkjamönnum ábyrgð á öryggi
Evrópu. Nú stefnir allt í að flest
Evrópusambandsríkin hafi sam-
eiginlegan gjaldmiðil við upphaf
21. aldar - en að minnsta kosti 15
heri!
skoðanir annarra____________________py
Að eiga stuðning skilinn
„Stjómvöld í Washington gera allt sem í þeirra
valdi stendur til að uppræta gjöreyðingarvopn
íraka með friðsamlegum hætti. Ef hemaðaraðgerð-
ir reynast nauðsynlegar til að tryggja að vopnaeft-
irlitsmenn Sameinuðu þjóðanna geti lokið því
starfi, eiga Bandaríkin skilið að fá stuðning araba-
þjóða. Leiðtogar arabaþjóöa ættu að standa samein-
aðir, ekki gegn irak eða írösku þjóðinni, heldur
gegn glæpum hættulegs harðstjóra landsins.“
Úr forystugrein New York Times 11. febrúar.
Greiðslur til barnafólks
„Verkamannaflokkurinn hefur lagt fram gagntil-
lögu í haðri baráttu sinni gegn beingreiðslum til
smábamaforeldra. Tillagan er ekki síöur ruglings-
leg þegar litiö er á afleiðingarnar sem hún hefur.
Auk þess leiðir tillaga Verkamannaflokksins til
meiri útgjalda af hálfu hins opinbera en tillaga rik-
isstjómar miðflokkanna. Valkostur Verkamanna-
flokksins við beingreiðslustuðninginn gengur út á
aö lengja foreldraorlof við fæðingu bams í tvö ár á
80 prósent launum. Kostnaðurinn við tillöguna
nemur um flmm milljörðum (norskra) króna."
Úr forystugrein Aftenposten 12. febrúar.
Svæði hvíta mannsins
„Þegar innflytjendur fengu rétt til að taka þátt í
sveitarstjórnar- og landsþingskosningunum 1976
notfærðu 60 prósent sér réttinn. Sérfræöingar
spáðu því að þáttakan myndi aukast með ámnum.
Niðurstaðan varð því miður þveröfug. Sífellt færri
innflytjendur taka þátt í almennum kosningunum.
í kosningunum 1994 tóku bara 40 prósent þátt. Árið
2000 mun fjórði hver Svíi eiga rætur sínar að rekja
til innflytjenda. Á hverju ári fá 20 þúsund
innflytjendur sænskan ríkisborgararétt. En
flöldinn endurspeglast ekki i pólítísku lýðræði
okkar. Flokkarnir eru enn að miklum hluta svæði
hvíta mannsins.“
Úr forystugrein Aftonbladet 13. febrúar.
I
I
I
I
I
I
i
I
I
t
t
i
i
i