Dagblaðið Vísir - DV - 14.02.1998, Blaðsíða 28

LAUGARDAGUR 14. FEBRÚAR 1998
28 helgarviðtalið
Þórir Guðmundsson flytur með fjölskylduna frá Kasakstan eftir tveg
„Pestarbæli" er eitt orðanna sem
Þórir Guðmundsson notar um
Almaty, höfuðborg Kasakstan. Hann
hefur búið þar með fjölskyldu sinni í
tvö ár. Orð eins og fátækt er eigin-
lega merkingarlaust þegar annað
hvert skólabam á ekki vetrarskó á
fæturna og það þótt vetrarfrostin séu
sjaldan vægari en 15 stig, oft 35 stig.
Te og brauð er eini maturinn.
Samt yfirgefur Þórir þennan stað
með söknuði eftir tveggja ára dvöl í
helvítinu. Fjögurra manna fjölskylda
sem kynnst hefur ylnum frá Hita-
veitu Reykjavíkur. í Almaty hita
menn upp með gasi. Það er ekki það
versta; ríkið hefur ekki efni á að
kaupa gas að vetrinum svo þá hita
menn ekkert upp. Svona finnur fólk
á kroppnum muninn á íslenskum og
síberískum kulda. Þá taka menn ást-
fóstri úr fjarlægð viö Hitaveitu
Reykjavíkur.
Næst til Kuala Lumpur
En nú er fjölskyldan á leið til Ku-
ala Lumpur í Malasíu þar sem Þórir
heldur áfram að vinna fyrir Rauða
krossinn sem upplýsingafulltrúi, en
nú fyrir Austur-Asíu eins og undan-
farin tvö ár. ! Kuala Lumpur er hit-
inn 32 stig þegar hann er ekki 34 stig.
„Nei, þetta var ekki svo slæmt í
Almaty,“ segir Þórir og þeir sem
þekkja hann vita að hann er ekki
uppnæmur fyrir smámunum. „Að-
stæðurnar voru bara skikkanlegar
þegar við komum,“ heldur hann
áfram, rólegur. „Þær hafa versnað
mikiö siðan."
Þórir fór fyrir tveimur árum til
Almaty ásamt konu sinni, Öddu
Steinu Björnsdóttur, og sonunum
tveimur, Birni og Unnari Þór. Þeir
strákar eru nú orðnir þriggja og sjö
ára og verða að kveðja vini sína í
Almaty og flytja suður að miðbaug.
Dauft Ijós
„Við höfum haft það þokkalegt í
vetur þótt kuldamir hafi oft verið
miklir og upphitunin ekki eins og
best væri á kosið,“ segir Þórir. „Við
bjuggum í hverfi sem upphaflega var
byggt fyrir Rússa sem bjuggu í
Kasakstan. Þetta eru mun betri bú-
staðir en almennt annars í borginni
og í hverfinu er fjarvarmaveita
þannig að húsin eru heitari en al-
mennt gerist."
Þórir gerir sem minnst úr erfið-
leikunum en viðurkennir að fjar-
varminn hrökk ekki til að halda hús-
inu heitu, sérstakiega þar sem Rúss-
ar áttu á stórveldisdögum sínum svo
mikið af kolum að þeir þurftu ekki
að einangra. Það voru rifur meðfram
gluggunum og pokum troðið í
stærstu götin. Nú eru Rússamir
farnir og kolin með þeim.
„Við höfum orðið að hita upp með
rafmagni líka en þaö er svo lítill
kraftur á rafmagninu að það hitar
ekkert," segir Þórir.
Kraftleysið í rafmagninu stafar af
því að þegar ekkert gas er í leiðslun-
um á vetuma reyna flestir að bæta
sér það upp með rafmagni. Á endan-
um gafst rafstöð borgarinnar upp
vegna álagsins og hefur bara gefið
frá sér dauft ljós síðan. Tvisvar í vet-
ur kviknaði auk þess í rafkerfinu í
húsi Þóris og fjölskyldu.
Þórir á vettvangi í Katan. Þótt myndin prentist vel sést Aralvatnið ekki í baksýn. Það er horfið fyrir mörgum árum.
Koníak þýsku ekkjunnar
Þetta er hið daglega líf útlendings
í Almaty, raunar miklu betra líf en
aUur almenningur verður að þola. í
borginni búa að jafnaði 3.800 útlend-
ingar og þeir þurfa sjaldan að deila
kjörum með heimamönnum.
Þó eru þar líka útlendingar sem
hafa orðið innlyksa í borginni og
búiö þar áratugum saman. Þórir seg-
ir mér frá gamalli þýskri konu sem
flutt var nauðug til Almaty eftir síð-
ari heimsstyrjöldina og lifir þar nú á
eftirlaunum sem svara til 1.700 is-
lenskra króna - þ.e. þegar ríkið get-
ur borgaö.
„Þessi kona hafði ekkert að borða
um jólin og lifði á sykri og vatni.
Samt gaf hún okkur flösku af arm-
ensku koníaki í jólagjöf en við viss-
um ekkert um hvernig ástandið hjá
henni var i raun og veru,“ segir Þór-
ir og segist nota sögu konunnar sem
dæmi um hvemig ástandið er.
Skuagalegir náungar í
frökkum ‘
Annar vandi eru glæpirnir. Á því
sviði var ástandið svo sem ekki
slæmt fyrir tveimur árum en síðan
hefur það versnað til muna. Útlend-
ingum er ráðið frá að vera á ferli í
vissum hverfum og Rauða kross-fólk-
ið ferðast alltaf um í merktum bilum.
Þá má ekki stöðva á götum úti.
„í öllum stórborgum sitja bófar
um útlendinga. Það er ekkert öðru-
vísi í Almaty en annars staðar en við
lentum aldrei í neinu alvarlegu þessi
tvö ár, við bjuggum líka í hverfl sem
bófarnir láta í friði,“ segir Þórir.
Hann segir að í hverfinu þeirra
hafi aðallega búið venjulegt fólk, er-
lendir sendimenn og svo skuggalegir,
vopnaðir menn í svörtum frökkum
og alltaf á fullri ferð út og suður. Þór-
ir sagðist ganga út frá því að þessir
náungar væru fremur að verjast
mafiunni en að þeir hafi tilheyrt
henni sjálfir.
Örlagaríkt kornfleks
Þórir segir að hann og Adda hafi
ákveðið að reyna að halda daglegu
lifi sínu í sem líkustu skorðum og
var heima, með fóstum samveru-
stundum fjölskyldunnar, matmáls-
tímum og kornfleksi á morgnana.
Það er raunar kaldhæðnislegt að
borða kornfleks í Kasakstan því
þetta ameríska korn var upphaf
hörmunga sem ekki sér fyrir endann
á. Þannig var að þegar Krútsjov fór
sælla minninga til Ameríku og barði
skónum i borðið hjá Sameinuðu
þjóöunum þá skildist honum að Kan-
amir væru svona moldríkir vegna
þess að þeir ræktuðu maís og ætu
kornfleks.
Krútsjov ákvað að gera það sama,
valdi Kasakstan sem tilraunaland en
mistókst og skildi landið eftir í auðn.
Ám var veitt úr farvegum sínum,
jörðin plægð upp og síðan fauk hún
út í veður og vind. Kornfleksið kom
aldrei en stolt landsins, Aralvatnið,
sem eitt sinn var í röð stærstu stöðu-
vatna heims, hefur nú á nær 40 árum
minnkað um helming. Þetta er eitt
versta umhverfisslys heimsins.
Eiturpollur
Þórir lýsir stöðuvatninu sem eit-