Dagblaðið Vísir - DV - 14.02.1998, Blaðsíða 29

LAUGARDAGUR 14. FEBRÚAR 1998
tjielgarviðtalið &
Gestur Hrólfsson kom til liðs við Þóri á ráðstefnunni í Ósló.
gja ára dvöl:
tarbæli
DV-myndir Gísli Kristjánsson
urpolli. Það er saltara en áður, í það
hafa borist ókjör af áburði og skor-
dýraeitri og svo fýkur þessi eitur-
blanda um borgir og bæi og smýgur
inn í hús fólks og eitrar matinn.
„Heimamenn segja að sjúkdómar
séu algengari i Kasakstan en í öðr-
um löndum vegna þess að Kínverj-
ar hafa sprengt margar kjama-
sprengjur á síðustu áriun. Sannleik-
urinn er auðvitað sá að óþrif og eit-
urefni hafa áhrif á heilsu fólks,“
segir Þórir.
Lífslíkur fólks hafa fallið um 5 ár -
úr 69 árum í 64 - frá því Sovétríkin
leystust upp fyrir sjö árum. Vannær-
ing og sjúkdómar valda þessu.
„Við sluppum við öll veikindi
enda vorum við kannski vernduð
fyrir öllu slíku. Heilsufarið i landinu
er hins vegar mjög bágborið og fer
versnandi," segir Þórir.
Börnin stækka ekki
Og það era börnin sem verða að
þola mest vegna fátæktarinnar.
Börnin stækka ekki og 10 og jji ára
gömul börn eru að jafnaði 20 sentí-
metrum lægri en þau ættu að vera.
Úr grasi er að vaxa kynslóð sem ekki
nær hæð foreldra sinna vegna
langvarandi vannæringar.
„Kasakar hafa til þessa lifað mest
á kjöti en nú lifa þeir á tei og brauði.
Þeir hafa ekki efni á öðru og 90%
teknanna fara í mat. Það er merki
um fátækt á mörkum hungurs," seg-
ir Þórir.
Þórir hefur undanfarin tvö ár séð
um að kynna heiminum ástandið í
gömlu Sovétlýðveldunum flmm í
Mið-Asíu. Þessi lýðveldi eru nú öll
sjálfstæð og að mestum hluta ís-
lömsk. Þama starfa félög Rauða
hálfmánans, systurfélög Rauða
krossins, og Þórir hefur aðstoðað
við að kynna starfsemi félaganna á
heimavelli og að koma upplýsing-
um til og frá höfuðstöðvunum í
Genf.
Rústir Sovétríkjanna
Áður mynduðu þessi lýðveldi eins
og eina heild í Sovétríkjunum en nú
er það skipulag allt hrunið til grunna
og verður að byggjast upp að nýju,
bæði atvinnulífið og starfsemi hjálp-
arstofnana.
Enn sér ekki fyrir endann á
afleiðingum hruns Sovétríkj-
anna og í Mið-Asíulýðveldun-
um Kasakstan, Kirgistan, Ús-
bekistan, Turkmenistan og
Tadsjekistan verður ástandið
bara verra og verra. Nöfn ríkjanna
hljóma framandlega og þau eru í
raun og veru gleymd á hjara ver-
aldar. Það hefúr verið hlutverk
Þóris að finna þeim stað
heimskortinu.
Þegar við hittum Þóri er
hann á ráðstefnu í Ósló og
segist vera að betla peninga
til meira hjálparstarfs í lýð-
veldunum fimm. íslendingar
hafa verið örlátir og halda
áfram að gefa en nú á að láta
reyna á gjafmildi Norðmanna.
Söknuður þrátt fyrir
allt
Og svo snýr Þórir sér að nýj-
um störfum á nýjum vettvangi.
- Er söknuður þrátt fyrir hörm-
ungarnar, fátækt og pestir, spyrj
um við?
„Auðvitað saknar maður vina
og kunningja," svarar Þórir eftir
stutta umhugsun. „Það er líka
svo að þegar starf er hafið vill
maður sjá það dafna. Við hjón
vorum engu að síður sammála
um að nú væri kominn tími til
að fara, skipta um vettvang.
Tvö ár á hverjum stað er
nóg.“
Þórir og Adda Steina eru
ákveðin og sennilega verður
Kuala Lumpur síðasta bæki-
stöðin áður en haldið verður
heim til íslands. Ekki svo að
skilja að útþráin hafi
slokknað heldur er það
skólaganga strákanna sem
ræður.
Þriggja ára, þrjú
tungumál
„Eldri strákurinn er nú orðinn sjö
ára og við verðum að ákveða hvar
hann verður í skóla. Sá yngri er
þriggja ára og hann verður kominn á
skólaaldur áður en varir,“ segir Þór-
ir um framtíðaráformin. Stefnan hef-
ur þegar verið tekin á ísland.
Á skólagöngunni veltur hvaða
tungumál börnin læra. Núna er það
svo að strákamir hafa þrjú mál á
valdi sínu, ensku, rússnesku og ís-
lensku. Þórir segir að eldri strákur-
inn, Unnar Þór, tali best ensku, svo
rússnesku og síðast íslensku. Yngri
strákurinn, Bjöm, talar best rúss-
nesku, ágæta ensku og dálítið í ís-
lensku.
„Það er staðreynd að bömin taka
málið eftir leikfélögum sínum og
kennurum en ekki endilega foreldr-
unum,“ segir Þórir. „Við tölum alltaf
íslensku heima en samt er það svo að
strákarnir hafa fyrst lært þau mál
sem notuð eru annars í umhverfi
þeirra; rússnesku og ensku.“
Rússnesk barnfástra
Fjölskyldan hefur haft barnfóstru
sem talar rússnesku og þaðan hefur
Björn litli rússneskuna
skyldan mikið umgengist útlendinga
í Almaty og í þeim hópi er enska
mest notuð.
Núna segir Þórir að viðbúið sé að
þeir bræður tapi báðir rússneskunni
þegar þeir koma á nýjar slóöir. Þórir
brosir þegar hann er spurður hvort
honum hafi ekki sjálfum gengið
bærilega að læra rússneskuna. „Jú,
þakka þér fyrir. Ég get gert mig skilj-
anlegan þegar mikið liggur við!“
Adda Steina hefúr unnið sem sjálf-
boðaliði hjá félögum Rauða hálfmán-
ans og þá oft orðið að bjarga sér á
ýmsum tungumálum.
Að bjarga sér upp
á íslensku
Þórir var um skeið fréttamaður
hjá Stöð 2 og þar áður bæði ljós-
myndari og blaðamaður á DV. Hann
saknar ekki íslenskra fjölmiðla en
segist hafa fengið þaðan dýrmæta
reynslu og þó fyrst og fremst þá aö
bjarga sér sjálfur og gera hlutina fyr-
ir lítið fé.
Það segist hann hafa reynt þegar
Rauði krossinn ákvað að gera stutta
kynningarmynd um starfið í Mið-Asíu
og ætlaði á þriðju milljón íslenskra
króna í verkið. Þóri ofbauð kostnaður-
inn og gerði myndina fyrir lítið
sem ekkert - skrifaði
handritið og stóð bak
við mynda-
vélina
Þórir og Adda Steina hafa verið á
flakki um heiminn í átta ár eða frá
því áður en eldri strákurinn fæddist.
Flakkið gerir það að verkum að fólki
hættir að ofbjóða hrikalegar aðstæð-
ur á nýjum og framandi stöðum.
„í rauninni ekki,“ svarar Þórir
einfaldlega þegar við viljum í ein-:
lægni fá að vita hvort hann hafi
aldrei séð eftir að hafa farið til
Almaty. „Ástandið var líka mun
betra þegar við komum fyrir tveimur
árum en það er nú. En ég hugsaði
aldrei sem svo: Hvem fjandann er ég
að gera hér?“
Kalt morgunkaffi
Þórir segir samt að ýmis smáat-
riði, sem annars ættu að teljast létt-
væg, fari í taugarnar á fólki. Raf-
magnsleysið gerir það að verkum að
fólk fer að sofa í myrkri og vaknar í
myrkri. Og án rafmagns og gass er
heldur ekkert morgunkaffi. Það er
þreytandi til lengdar.
Nú verður haldið á nýjar slóðir og
tekist á við ný vandamál. Það sem
Þórir veit helst um Kuala Lumpur,
næsta dvalarstað, er að þar er um-
ferðin einn hnútur - verri en í öðr-
um stórborgum.
Nýju starfi fylgja líka meiri ferða-
lög. Nú verða Norður-Kórea og Kína
á starfssviði Þóris og ef marka
má fréttir, sérstaklega frá
Norður-Kóreu, verður
Rauða krossins þörf þar á
næstu árum - því miður.
Gísli Kristjánsson

Þórir Guðmundsson var lengi blaðamaður á Islandi en hefur undanfarin tvö ár verið upplýsingafulltrúi fyrir Rauða krossinn í Al-
maty í Kasakstan. Þaðan fer hann næstu daga til Kuala Lumpur til tveggja ára dvalar með fjölskyldu sinni, Birni, Öddu Steinu
og Unnari Þór.