Dagblaðið Vísir - DV - 28.07.1998, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 28. JÚLÍ 1998
13
Endalok krókaveiða
frá Vestfjörðum
Hin alvitra stjórnun
sjávarútvegsráðuneytis-
ins á þorskveiðum er
nú sjáanlega að ganga
endanlega af öllum
byggðum á Vestfjörðum
dauðum. Þetta gerist
strax á næsta ári og þvi
er núverandi fiskveiði-
ár hið síðasta sam-
kvæmt lögum, settum
að ósk þessa ráðuneyt-
is. Þeir mega ekki vera
að sinna svona smámál-
um því að þeir eru að
kynna víða um heim
ágæti kvótakerfisins
fyrir stórútgerðirnar,
með vinnslu um borð,
en gleyma vísvitandi
ranglætinu sem þessu
fylgir.
Samfellt moðsuöutímabil
í næstum 30 ár, eða síðan bræð-
urnir Bjarni og Pétur Benedikts-
synir hurfu af sviðinu um 1970, hef-
ir verið samfellt moðsuðutímabil
hér, bæði í stjórnmálum og banka-
og lánamálum, og hefir Framsókn
notað sér þetta ástand til að stunda
stórfiskaleik sinn, sem frægastur
hefir orðið í Landsbankanum.
Þetta ástand verður að hætta. Það
er ekki hægt að viðurkenna
„miðjuflokk" sem heflr enga stefnu
aðra en að maka krókinn fyrir fylg-
ismenn sína og beitir til þess öllum
ráðum en er engum trúr.
Hámarksþorskveiði krókabáta á
þessu fiskveiðiári er nú 13,9% af
leyfðum heildarafla, eða 30.302
lestir (reglug. 417/1997). Leyfðir
eru 26 sóknardagar
krókabáta á hand-
færum en 20 sókn-
ardagar á handfær-
um og línu (reglug.
'536/1997). Vegna
mikils afla á þessu
ári ber lögum sam-
kvæmt að skera
þessa sóknardaga
niður í um 7-10
sóknardaga á
næsta fiskveiðiári
og geta allir séð að
ekki er unnt að
gera út krókabáta
fyrir svo litla sókn.
Þannig verður hinn
mikli afli nú, sem
þakka má banni
Hafró undanfarin
ár við togveiðum á
uppeldisstöðvum þorsksins, til að
skera verður niður aflann á næsta
ári. Þetta mun nú flestum sýnast
öfugmæli en þannig er stjómsýsl-
an á íslandi í dag.
Hversu stór skattur?
Á Vestflörðum eru nú um 210
krókabátar á þessu fiskveiðiári.
Þar af eru um 50-60 aðkomubátar
en aukning á
heimabátum á ár-
inu er um 50 bát-
ar. Flestir eru
þeir á Patreks-
firði, um 60, Suð-
ureyri, um 50, og
í Bolungarvík,
um 45. Kvótakerfi
sjávarútvegs-
ráðuneytisins
hefir nú hirt mest af kvótum Vest-
flrðinga og framselt það til spek-
úlanta utan svæðisins og verða
Vestfirðingar með báta á aflamarki
að kaupa sér kvóta á kvótamörkuð-
um. Þetta er auðvitað beinn skatt-
ur á þessa útgerð og þannig enn
einn bjarnargreiði sjávarútvegs-
ráðuneytisins við Vestflrðinga.
Enginn veit hversu stór þessi skatt-
ur er samtals. Sveitarstjórnirnar í
Kjallarinn
Önundur
Ásgeirsson
fyrrv. forstj. Olís
„Stjórnun þorskveiða á land-
grunninu ætti að vera í höndum
Hafró en LÍÚ gæti stjórnað tog-
veiðum á þorski utan 50 mílna
markanna. “

„Aldrei í manna minnum hefir verið jafnmikill þorskur í sjónum um allt
land og nú á þessu ári,“ segir Önundur í grein sinni.
ísaflarðarbæ og Vesturbyggð láta
eins og þeim komi þessi mál ekkert
við. Þær hefðu fyrir löngu átt að
lýsa yflr friðlýstu sameiginlegu
svæði fyrir krókaveiðar landróðr-
arbáta út að 50 mílum úti fyrir öll-
um Vestflörðum.
Aldrei í manna minnum hefir
verið jafnmikill þorskur í sjónum
um allt land og nú á þessu ári.
Vegna verðlags á þorski koma bát-
ar ekki að landi með smærri fisk
en 9-10 kíló. Menn eru ekki að
eyða dýrkeyptum kvótum á rusl-
fisk sem skilar allt of litlu verði.
Þetta er í lagi hjá krókabátum sem
geta sleppt smáflskinum lifandi en
verra hjá þeim sem nota veiðar-
færi sem drepa allan flsk og
fleygja smáfiskinum siðan dauð-
um fyrir borð.
Núverandi kvótakerfi er full-
reynt. Það heflr drepið niður flöld-
ann af sjávarþorpum landsins og
heldur áfram. Þorskveiðar á land-
grunninu, út að 50 mílum, eiga að
ganga til vinnslu í landi og við-
halda eðlilegri þróun þessara
byggða. Reynslan frá Vestflörðum
vísar veginn, þar sem vinnslu-
stöðvar í landi hafa varla haft und-
an veiðum krókabátanna á þessu
ári. Það þarf enga kvóta á króka-
veiðar og þannig geta menn losnað
undan hinni fáránlegu umræðu
um veiðigjald sem enginn skilur
eða veit hvernig á að framkvæma.
Stjórnun þorskveiða á landgrunn-
inu ætti að vera í höndum Hafró
en LÍÚ gæti stjórnað togveiðum á
þorski utan 50 mílna markanna.
Önundur Ásgeirsson
Foreldrar og verslunarmannahelgin
Þegar verslunarmannahelgin
nálgast fyllast margir foreldrar
kvíða og ótta - kvíða fyrir tog-
streitunni sem myndast á milli
foreldra og barns um það hvort
barnið megi fara eða ekki og ótta
um það sem getur hent bamið á
útisamkomum sem þessum.
Þetta vekur mann til umhugs-
unar um það eftir hverju börnin
okkar eru að sækjast þegar þau
byrja að flkta við að neyta áfengis
eða vímuefna og af hverju þau
gera það.
Að falla í hópinn
Þeir fullorðnu, hvort sem það
eru foreldrar eða aðrir sem fóru á
útihátíðir um verslunarmanna-
helgi þegar þeir vora unglingar og
„duttu í það“, eins og kallað er,
vita vel að aðalorsökin fyrir því
var hópþrýstingurinn og forvitn-
in.
Menn vildu vera eins og hinir
og falla vel inn í hópinn, þrátt fyr-
ir að mörgum, ef ekki öllum, hafi
þótt þetta vont og verið hræddir
og ekki viljað þetta innst inni, vit-
andi það að þeir voru að gera
rangt. Flestallir, ef ekki allir,
höfðu annaðhvort kynnst alkóhól-
isma af eigin raun eða orðið vitni
að honum og þess vegna séð
hvemig þessi neysla gat dregið
menn til geðveiki eða dauða.
Margir höfðu ef til vill orðið
vitni að eða tekið þátt í að leggja
börn alkóhólista i einelti eða
stríða þeim á foreldrum þeirra eða
öðrum ættingum.
Eftir þessar hugleiðingar fer
maður svo aftur að spyrja sig: Er
ekki áfengis- og vímuefnalausa
víman besta víman? Með öðrum
orðum: Er ekki best að vera
hreinn, vera án allra þessara eit-
urefna í líkamanum, í ljósi þess
hve vel við erum farin að hugsa
um líkama okkar og spá í hvað við
látum ofan í hann.
Hvernig fyrirmyndir?
Hvernig fyrirmyndir eram við?
Hvaða skilaboð erum við að gefa?
Eftir hverju
erum við að
sækjast þegar við
eram að fá okkur
rauðvínsglas eða
bjór með matn-
um um helgar og
af hverju gerum
við það? Eru ef
til vill sumir
hinna fullorðnu
enn í þeim sporum að vilja falla í
hópinn gegn eigin vilja? Hvers
vegna þorum við ekki að segja nei
við barnið okkar sem
er undh- lögaldri? Og
það þegar við vitum
að smáfikt getur end-
að með varanlegum
skaða, geðveiki eða
dauða. Þar eru engin
landamæri. - Börn-
unum okkar þykir
það oftar en ekki
vera himnasending
þegar við segjum nei
þótt þau sýni annað,
þau vilja mörk, svo
og skýr og einföld
skilaboð.
Lítil dæmisaga
varðandi það. - Það
var árið 1973, um vet-
ur, ég var 15 ára. Ég
og vinkona mín
bjuggum með fóður
mínum í borginni.
Það var í miðri viku
að sameiginleg vin-
kona okkar utan af landi kom í
bæinn og langaði til að skemmta
sér. Þær vora báðar ári eldri en ég
og vildu ólmar fara í Þórskaffi sem
var vínveitingastaður. Ég var
fremur barnaleg útlits en þær
fremur fullorðinslegar svo að þær
útveguðu skilríki handa mér. Ég
var treg til, vildi þetta alls ekki en
lét tilleiðast. Pabbi var ekki heima
og ég vissi að hann yrði æfur
kæmist hann að þessu. Samviska
mín lét mig ekki í friði. Og eftir á
að hyggja held ég að ég hafl hrein-
lega verið að kalla á hjálp því ég
skildi eftir skilaboð til
gamla mannsins og
sagði honum hvert
við hefðum farið. Síð-
an fórum við stöllur,
málaðar og uppábún-
ar. Mér leið illa allan
tímann, enda engin á
okkar aldri þarna
inni. En skyndilega,
og án nokkurs fyrir-
vara, stóð pahbi allt i
einu í öllu sínu veldi
úti á miðju gólfinu og
dró okkur tvær út af
skemmtistaðnum.
Hann fór með okkur
til dyravarðanna og
sagði: Þetta eru þær
og þær era undir lög-
aldri. Fleiri voru þau
orð ekki en mikið var
ég fegin og honum
þakklát þótt ég sýndi
honum ekkert nema
reiði og fúllyndi nokkra daga á eft-
ir. Skiljanlega var vinkona mín
reið út í hann og gat ekki fyrirgef-
ið honum í mörg ár, en ég held að
hún sé búin að gera það nú og hafi
í rauninni líka verið fegin eins og
ég.
Kæru foreldrar. Hjálpum börn-
unum okkar að skilja að nei-ið
okkar þýðir að við elskum þau af
öllu hjarta og viljum vernda þau. -
Tölum saman og skemmtum okk-
ur með börnunum okkar um versl-
unarmannahelgina.
Þórunn Bergsdóttir
„Börnunum okkar þykir það oftar
en ekki vera himnasending þegar
við segjum nei þótt þau sýni ann-
að, þau vilja mörk, svo og skýr og
einföld skilaboð.
Kjallarinn
Þórunn
Bergsdóttir
sjúkraliöi, starfar meö
foreldrahópi Vímulausr-
ar æsku
Með og
á móti
Er eölilegt að sparisjóöirnir
eignist Fjárfestingarbanka at-
vinnulífsins (FBA)?
Hafa alla
burði
„Já, það er
auðvitað til
skoðtmar að
sparisjóðirnir
kaupi bankann.
Sparisjóðirnir
hafa sýnt það
og sannað und-
anfarin 10-12 ár
að þrátt fyrir
þrengingar í
efnahagslifinu
þar til sl. tvö ár
hafl þeir vaxið og dafnað. Eigin-
flárstaða sparisjóðanna er sterk og
þeir hafa því alla tilburði til þess
að kaupa FBA h/f. Með kaup spari-
sjóðanna á bankanum yrði tryggt
að sparisjóðirnir verði áfram öfl-
ugir á flármagnsmarkaðnum.
Einstaka keppinautar hafa verið
að hnýta í eignarform sparisjóð-
anna. Það var þó ekki ómerkari
maður en Jón Sigurðsson íorseti
sem fyrstur manna kom fram raeð
hugmyndina um sparisjóði í Nýj-
um félagsrihim árið 1850. Árið 1873
var elsti núverandi sparisjóðurinn
stofnaður. Eignarform sparisjóð-
anna hefur verið þannig háttað frá
upphafl að þeir eru sjálfseignar-
stofnanir. Þetta fyrirkomulag og
skipulag sparisjóðanna hefur
reynst vel í áranna rás, staða
þeirra i dag staðfestir það. Á bak
við sparisjóðina á hverjum stað
hafa verið dugmiklir einstakling-
ar. Með starfsemi sparisjóðanna
víðs vegar um land hafa sparisjóð-
irnir stutt og eflt sínar heima-
byggðir. Sparisjóðirnir hafa til
þessa aðlagað sig að aðstæðum
hverju sinni og svo mun áfram
verða í framtíðinni. Hugmyndir
sparisjóðanna í umræðum um upp-
stokkun á flármagnsmarkað eru
meðal annars þær að sparisjóðirn-
ir kaupi FBA h/f.“
Þór Gunnarsson,
formaöur Sam-
bands íslenskra
sparisjóöa.
Eignarhald
ómarkvisst
„Ég er á móti
því að spari-
sjóðimir kaupi
Fjárfestingar-
banka atvinnu-
lífsins, aðallega
af þeirri ástæðu
að þeir eru
mjög margir og _____________
dreifðir. Stjórn- pétur Bióndai ai-
unin á bankan- Þingismaður.
um verður þá
væntanlega nokkuð ómarkviss þar
sem sparisjóðirnir eru ekki ein
heild.
Annað atriði sem gerir það að
verkum að ég er á móti kaupum
sparisjóðanna á FBA er aö eignar-
haldiö á sparisjóðunum er ákaflega
óljóst. Þetta eru sjálfseignarstofn-
anir sem enginn á. Ég tel almennt
séð að það sé betra að einstakling-
ar og fyrirtæki þeirra eigi frekar
eignir heldur en að enginn eigi
eignirnar. Það hefur sýnt sig að
krafa um arðsemi er strangari og
það er meira aðhalds gætt hjá
einkaaðilum. Það á við það sama
um sjálfseignarstofnanir eins og
opinber fyrirtæki að það er alltaf
töluverð hætta á misnotkun á fé og
að ekki séu gerðar sömu arðsemis-
kröfur og hjá einkafyrirtækjum.
Þá skal geta þess að sparisjóð-
irnir eiga ekki kost á því að auka
eigið fé sitt. Þeir geta ekki selt
hlutafé. Þeir geta einungis aukið
eigið fé með hagnaði. Ef þeir
skyldu ekki skila hagnaði eða ekki
geta aukið hann nægilega mikið,
þá er þeir ekki í stöðu í að útvega
flármagn sem þarf hugsanlega að
renna til Fjárfestingarbankans í
framtíðinni. Þeir eru þar af leið-
andi ekki sá sterki bakhjarl sem
þessi banki þarf.“ -JP