Dagblaðið Vísir - DV - 12.06.1999, Qupperneq 33

LAUGARDAGUR 12. JUNI 1999
lumkvöðlar
41
Kartöflubændur og biskupar
Nú standa eftir tíu manns sem oftast
hafa veriö tilnefndir sem frumkvöölar ár-
þúsundsins. Fólkgetur kosiö þann frum-
kvööul sem því finnst verðugastur á
www.visi.is
Kaitöflukóngurinn
Bjöm HaUdórsson (1724-1794) er
ávaÚt kenndur við Sauðlauksdal í
Barðastrandarsýslu en þar þjónaði
hann lengst sem prestur. Hann var
fræðimaður og áhugamaður um garð-
yrkju og samdi fræðslurit i landbúnaði,
lexikon og ævirit um Eggert Ólafsson.
Þá orti hann ijölmarga sálma. Sagan
segir hann brautryðjanda í garðrækt
þar sem hann er talinn hafa flutt inn
fyrstu kartöfluna og komið íslendingum
á bragðið. Bjöm var einn af merkisber-
um upplýsingastefnunnar hér á landi.
Maðurínn sem seldi
norðuríjósin
Einar Benediktsson (1864-1940) var
skáld, lögfræðingur, sýslumaður og at-
hafnamaður. Auk þess að
vera eitt af ástsæl-
ustu þjóðskáldun-
um, stofnaði
hann og rit- i
stýrði Dagskrá I
- fyrsta dag- *
blaðinu á ís-
landi. Hann bjó
lengi í Danmörku og
á Bretlandseyjum og
fékkst þá við fésýslu ýmiss konar. Einar
var stórhuga og hafði óbilandi trú á auð-
lindum íslands. Hann átti sér þann
draum að framleiða rafmagn með vatns-
aflsvh'kjunum og reyndi svo árum
skipti að afla fjármagns th slikra verk-
efna.
Síra Fríðrík
Sr. Friðrik Friðriksson ( 1868-1961)
var prestur í Reykja-
tvík. Hann beitti sér
fyrir stofnun
HFUM og starf-
aði lengi við
kristilega upp-
fræðslu bama í
Reykjavík. Hann
var forvígismaður
imarbúða fyrir
drengi. í Vatnaskógi og var jafnframt
hvatamaður að stofnun íþróttafélagsins
Vals í Reykjavík. Friðrik fékkst jafn-
framt við ritstörf.
Prentari á biskupsstóli
Guðbrandur
Þorláksson
(1541-1627) var
rektor í Skál-
holti og síðar
biskup og rekt-
or á Hólum.
Guðbrandur var
mikill lærdómsmað-
ur og um sína daga var hann flestum
löndum sínum fremri í stærðfræði og
stjömufræði. Hann hafði einnig áhuga á
landafræði, vann líkön og landakort af
íslandi og reiknaði hnattstöðu landsins
nánar en áður þekktist. Kunnastur er
hann fyrir að hafa hafið prentun að Hól-
um og prentað biblíu þá sem við hann
er kennd og er hún talin marka upphaf
útgáfu hér á landi.
Vildi engan Lúther
Jón Arason (d.1550) var biskup á
Hólum frá 1524 til 1550. Hann var
síðasti kaþólski biskupinn hér á 'OH
landi en þeir vom einnig veraldlegir
leiðtogar því þeir fóra með hirðstjóra-
vald frá konungi og
gátu ráðskast með all-
ar eigur ríkis og
kirkju. Siðaskiptin
höföu gengið yflr á
Norðurlöndum í
kringum 1534 og eigur
kirkjunnar farið til
ríkisins en Jón og syn-
ir hans streittust á
móti hinum nýja sið. Fyrir það voru
þeh- hálshöggnir þann 7. nóvember 1550
í Skáiholti, sannfærðir um að annað líf
væri að þessu loknu.
Þjóðhetjan
Jón Sigurðs-1
son (1811-1879) j
var leiðtogi!
þjóðfrelsisbar-
áttu íslendinga á
19. öld. þó lengst af'
hafi hann búið í
Kaupmannahöfn. Á þjóðfundinum árið
1851 kom Jón fram sem óskoraður leið-
togi þjóðarinnar, en hann hafði
skömmu áður haflð á loft kröfuna um
sjáifstjóm íslendinga - fullt flárveiting-
ar- og löggjafarvald Alþingis og fram-
kvæmdavald. Með stöðulögum 1871 og
stjómarskránni 1874 fengu íslendingar
flest þau réttindi sem Jón hafði barist
fyrir. Þjóðahátíðardagur Islendinga, 17.
júní, er fæðingadagur Jóns Sigurðsson-
ar. Þá færir forsetinn að leiði Jóns
„fimamikinn, árvissan og stóran
blómsveiginn" eins og
Dúmbó og Steini sungu
svo eftirminnilega.
Vildi hitaíhúsin
Jón Þorláksson
(1877-1935) var verk-
fræðingur og stjórnmála-
maður. Hann var formaður
íhaldsflokksins, fyrsti formaður Sjálf-
stæðisflokksins og þingmaður frá 192
-1933. Jón var helsti hugmyndafræðing-
ur íhaldsflokksins og jafnframt frum-
kvöðull á sviði byggingarmála en hann
átti og rak fyrirtæki í þeirri starfs-
grein. Sem bæjarstjóri í Reykjavík
beitti hann sér fyrir því að heitt vatn
yrði notað til húshitunar.
Vísindamaðurínn
Kári Stefánsson (1949) er læknir og
forstjóri íslenskrar erfðagreiningar hf.
Hann er sá eini af frumkvöðlunum sem
enn er á dögum.
Kári er forvígismaður miðlægs
gagnagrunns á heilbrigðissviði sem
keyrir saman upplýsingar um heilsu og
heilbrigði og upp-
lýsingar um ætt-
ir fólks og
vensl. Nú er
unnið að gerð
þessa gagna-
granns en
lagaframvarp
um starfrækslu
hans og meðferð heil-
brigðisupplýsinga var samþykkt á vor-
dögum þessa síðasta árs árþúsundsins.
Gagngrunnur þessi hefur vakið mikla
athgli víða um heim. Enginn efast um
það framlag til læknavísinda sem slíkur
grannur kann að veita en margir, eink-
um læknar, óttast misnotkun á þeim
heilsfarsupplýsingum sem þeir hafa afl-
aö undir trúnaðareið.
Mældu rétt strákur
Skúli Magnússon (1711-1794) var
sýslumaður og síðar landsfógeti. Hann
var i hópi frumheija upplýsingastefn-
unnar hér á landi og var oft nefndur
„faðir Reykjavíkur." Skúli var umbóta-
maður og vann að því að bæta verslun-
arkjör landsmanna, kynnti nýjungar í
landbúnaði, fiskveiðum og húsbygging-
um. „Hann dró okkur
upp úr skítnum sem
við höfðum legið of
lengi í,“ sagði einn
sem kaus að til-
nefna Skúla sem
framkvöðul.
Helst skal Skúla
minnst fyrir innrétt-
ingar hans sem var marg-
þætt átak til aukinnar verkkunnáttu og
umbóta á sviði framkvæmda og marka
upphaf iðnaðar á íslandi. Margar af um-
bótum Skúla mættu andstööu Dana og
átti hann lengi í útistöðum við danska
einokunarkaupmenn. Óhætt er að segja
að Skúli hafa plægt akurinn fyrir bar-
áttu 19. aldar manna fyrir verslunar-
frelsi og sjálfstæði íslendinga.
Eigi skal höggva
Snorri Sturluson (1177-1241) var rit-
höfundur, goðorðsmaður og mesti höfð-
ingi á íslandi á 13.
öld.
Heimskringla
og Snorra-
Edda eru
meöal þrek-
virkja Snorra
en einnig telja
margir að hann
hafi skrifað Egils
sögu. Snorri er táknmynd þeirrar há-
menningar sem ríkti á íslandi á þjóð-
veldistímanum og var íslendingum
hvatning og fyrirmynd í sjáifstæðisbar-
áttu þjóðarinnar á 19. og 20. öld. Snorri
var foringi Sturlunga sem réðu ríkjum á
Vesturlandi og Norðurlandi en átti í úti-
stöðum við Hákon Noregskonung sem
lét að lokum höggva hann í Reykholti að
haustlagi 1241.
Subaru Impreza '97,
bsk., ek. 30.000 km.
Verð 1.190.000.
Toyota Corolla '96,
bsk., ek. 57.000 km.
Verð 990.000.
Renault Laguna RT '96,
ssk., ek. 58.000 km.
Verð 1.390.000.
Nissan Sunny 1400 LX '94,
bsk., ek. 64.000 km.
Verð 690.000.
Jóhann Hannó Jóhannsson,
lögg. bifreiðasali
Sigríður Jóhannsdóttir,
lögg. bifreiðasali
Friðbjörn Kristjánsson
sölufulltrúi
Jóhann M. Ólafsson
sölufulltrúi
Ingi Þór Ingólfsson
sölufulltrúi
Kristján Örn Óskarsson
sölufulltrúi
EVRÓPA
BILASALA
Faxafen 8
Sími 581 1560
Fax 581 1566
Opnum kl. 8.30
virka daga.
Munið sölumeðferð Evrópu
- þjónusta fyrir þig -
1200 mz sýningarsalur
Ford Escort 2/'99,
1600 cc, bsk., ek. 200 km.
Verð 1.380.000.
Daihatsu Sirion 2/'99, ek. 5.000.
Verð 995.000.
Ford Escort 1400 CLX '95, bsk.,
ek. 42.000 km.
Verð 790.000.
M. BenzVito 110TDI '97,
bsk., ek. 29.000 km.
Verð 2.290.000.
,TAKN UM TRAU5T
Faxafen 8
Sími 581 1560
Óskum nágrönnum okkar í OXFORD STREET
til hamingju með daginn
og bjóðum þá velkomna til EVRÓPU.
Ford Escort 1600 CLX station '98,
bsk., ek. 13.000 km.
Verð 1.190.000.
Mazda 323 1300 cc '97,
bsk., ek. 22.000 km.
Verð 1.050.000.
Nissan Sunny 1600 SLX '94,
bsk., ek. 50.000 km.
Verð 880.000.
Inesca Lover tjaldvagn '95.
Verð 190.000.
Peugeot 306 Symbio 1800 8/'98,
ssk., ek. 9.000 km.
Verð 1.490.000.
BMW 316i '96,
bsk., ek. 115.000 km.
Verð 1.690.000.
VW Passat 1800 station 7/'79,
bsk., ek. 7.000 km.
Verð 2.225.000.
Ford Escort 1600 CLX '98, bsk.,
ek. 13.000 km.
Verð 1.210.000.
Toyota Corolla XL '92,
ssk., ek. 81.000 km.
Verð 590.000.
Ford Mondeo CLX station '98,
ek. 14.000 km.
Verð 1.590.000.
Comanche Montana '98.
Verð 400.000.