Dagblaðið Vísir - DV - 18.03.2000, Side 20

20
LAUGARDAGUR 18. MARS 2000
Helgarblað
I>V
Vill ekki
undirfatalínu
Söngkonan Celine Dion má
prísa sig sæla eftir að dómsmál
á hendur henni hefur verið lagt
niður. Forsaga málsins er sú að
athafnamaður nokkur, Carl
Legault, á að hafa samið við
söngkonuna árið 1996 um að
hann fengi einkaleyfi á að nota
nafn hennar á nýja undirfata-
línu er hann hugðist framleiða.
Celine mun hins vegar hafa
hugsað sig betur um og hætt við
allt saman árið 1998 eftir að
framleiðslan var fyrir löngu
komin á fullan skrið. Legault
segist hafa sagt starfi sínu sem
forstjóri fataframleiðslufyrir-
tækis lausu til að einbeita sér að
nýju undirfataltnunni sem svo
hafi fengið þennan snögga endi.
Celine þvertekur hins vegar fyr-
ir það að nokkurt samkomulag
hafi verið gert og mun hafa
svarað Legault í sömu mynt og
höfðað mál á hendur honum.
Málið virðist hins vegar um garð
gengið eför að báðir aðilar
hættu við málssókn.
Jón Birkir Jónsson,
aðstoðarmaður
félagsmálaráð-
herra, er frá
Siglufirði. Hér
segir frá rifsberja-
bombum, fjallalög-
reglunni og öðrum
ævintýrum frá upp-
vextinum.

Byrjaði í bridge níu ára
Það vakti umtal þegar Jón Birkir
Jónsson, nemi i stjómmálafræði og
Siglfirðingur í húð og hár, tók við
starfi aðstoðarmanns Páls Péturs-
sonar félagsmálaráðherra aðeins tví-
tugur að aldri en hann er yngstur
manna fyrr og síðar til aö gegna
embætti aðstoðarmanns ráðherra á
íslandi.
Einhverjum kann að þykja það
skjóta skökku við að ætla að biðja
svo ungan mann um að rifja upp
æskuárin fyrir norðan en DV fór á
stúfana og ræddi við Birki, eins og
hann er kallaður, í þeirri von að
fræðast örlítið um bakgrunn hans.
Fyrirferöarmikill og
simasandi
„Stöðu minnar vegna og vegna þess
hve ungur ég er þykir mér varla stætt
á því að rifja upp of marga atburði frá
æskuslóðunum. Ég var frekar fyrir-
ferðamikiil sem bam og og fór það orð
af mér að ég kynni ekki að þegja því
ég var síkjaftandi. Ég veit aö margir
myndu seint fyrirgefa mér ef ég færi
að upplýsa um eitthvað sem fólki er
ekki einu sinni kunnugt um,“ segir
Birkir og hlær við þegar hann er beð-
inn um að rifja upp minnisstæð atvik
úr bamæsku sinni.
Foreldrar Birkis eru Jón Sigur-
bjömsson og Björk Jónsdóttir en
hann á þrjá bræður, tvo eldri og einn
yngri.
Þegar Birkir er spurður hvenær
hann hafi munað fyrst eftir sér segir
hann fyrstu minninguna tengjast
lóðinni fyrir framan hús foreldra
hans. „Ég hef verið svona 4-5 ára
gamall á þríhjóli fyrir framan húsið
okkar á Siglufirði."
Byrjaði að spiia
bridge níu ára gamall
Birkir segir þá bræður skiptast í 2
hópa. „Ég líkist elsta bróður minum
mest og svo þykja hinir tveir nauða-
líkir. Það orsakaðist svo að ég hóf
störf í Sparisjóði Siglufjarðar rétt
eins og elsti bróðir minn gerði og
einnig höfum við báðir endað í póli-
tik, reyndar ekki fyrir sama flokk-
inn, þannig að áhugasviðin eru
nokkuð lík hjá okkur báðum.“
„Aftur á móti fór yngri bróðir
minn að vinna hjá sama byggingar-
fyrirtæki og eldri bróðirinn vann hjá
svo allt þetta tal hjá ættingjum um
hvað við værum rosalega líkir sem
ég minnist svo vel frá því ég var lít-
ill átti eitthvað við rök að styðjast
þegar fram liðu stundir."
Hann segir mikinn samgang vera
meðal fjölskyldumeðlima og nefliir í
þessu sambandi bridge en af sjö
systkinum fóður hans spila fjögur
„Ég kann betur við
mig fyrir norðan en
hér í Reykjavík.
Manni verður svo
lítið úr verki hér
fyrir sunnan."
þeirra bridge auk fóður hans og
flestra niðja þeirra.
„Við hittumst á hveiju ári á jóla-
dag á Nefstöðum sem er ættaróðal
föðurættarinnar og er í eigu Stefan-
íu, sem er systir fóður míns, og spil-
um bridge. Það má segja að maður sé
ekki maður með mönnum nema
kunna þá íþrótt og sjálfur var ég
ekki nema níu ára gamall þegar ég
byrjaði að spiia bridge. Það hefur
reyndar þróast út í alvörusport hjá
mér, ég hef keppt á fjölmörgum mót-
um og í fyrra keppti ég á heims-
meistaramótinu í bridge."
í túttubyssustríðum
og blaðamennsku
Birkir segist ekki hafa verið sér-
staklega námsfús á skólaárunum,
sérstaklega í barnaskóla, og segir í
gríni að hann hafi átt við einhver
hegðunarvandamál að stríða sem
líklega megi rekja til hormónanna.
„Pabbi fékk skýrslu frá skólastjór-
anum, svo að segja í viku hverri á
tímabili, af uppátækjum mínum í
skólanum. Ég var fjörmikill fram
úr hófi enda er ég þannig að eðlis-
fari.“
Birkir man vel eftir túttubyssu-
stríðunum. „Við félagamir hertók-
um einu sinni hálfbyggt hús við
Laugaveginn sem frændi minn býr
i í dag. Við skiptum okkur i lið eft-
ir hverfum og bækistöðin okkar var
í þessu húsi. Við höfðum túttubyss-
ur að vopni og notuðum rifsber fyr-
ir skot sem var náttúrlega alveg
stórhættulegt. Það gekk á ýmsu í
bardögunum og óhætt að segja að
ekki hafi verið fallegt um að litast í
húsinu eftir að viö höföum lokið
okkur af þó vonandi hafi okkur ver-
ið fyrirgefið það í dag.“
Birkir minnist fleiri uppátækja
enda fátt sem ekki heyrði imdir
áhugasvið þeirra félaga. „Við vor-
um mikið í blaðaútgáfu og ég kom
að mörgum tilraunum í þeim efn-
um, ég man nú ekki í svipinn hvað
þessi fréttabréf hétu en aðferðimar
vom að ýmsu leyti fmmstæðar, við
höfðum aðgang að ljósritimarvél og
ljósrituðum allt upplagið. Ég hætti
svo í blaðamennskunni fyrir rest en
hver veit nema að ég endi þar ein-
hvem daginn.“
Heygarðshornið
Þjóðarátök eða þjóðarátak
Ekki er hægt að segja að Davíð
Oddsson sé ýkja landsföðurlegur
núna - hann minnir meira á nokk-
urs konar landshöfðingja. Eða
hvers konar landsfaðir er það sem
stendur í þrálátum illdeilum við ör-
yrkja og vill ráðskast með það
hvemig þeir haga sinni réttinda-
baráttu? Hvaða tegund af landsföð-
ur er það sem setur sífellt undir
deiluskrif sín nafnið Orri Hauks-
son? Hvers lags landsfaöir er það
sem hótar fólki lögfræðingi?
Sá málafærslumaður landsins
sem mestur styr hefur staðið um
sökum þess hversu umdeildan mál-
stað hann tekur iðulega að sér stíg-
ur hvað eftir annað fram fyrir
skjöldu til vamar forsætisráðherra
og fær til þeirra verka sérlegan við-
hafnarramma i Morgunblaðinu sem
áður fyrr var ætlaður ritfærustu
mönnum landsins. Það er eins og
um sé að ræða málflutning fyrir
Hæstarétti, með skikkjum og hvað-
eina. Á fimmtudaginn var það að-
förin að Garðari Sverrissyni sem
Jón Steinar Gunnlaugsson notaði
þennan virðulega vettvang til að
taka þátt í. Honum var eflaust teflt
fram vegna vangaveltna í öryrkja-
bandalaginu um að láta dómstóla
ómerkja ummæli Davíðs Oddssonar
um Garðar.
Þetta kann að þykja dálítið skrýt-
ið: að forsætisráðherrann þurfi
hvað eftir annað að tala við hina
ýmsu þegna landsins í gegnum lög-
mann sinn.
Og þó.
* * *
í gegnum aldimar hafa tvær
hefðir lifað í samskiptamáta íslend-
inga og myndað einkennilega þver-
sögn í íslenskri menningu. Aðra
mætti kenna við „Átakamenningu",
hina má kannski kalla „Samhugar-
þel“. Önnur hefðin skapar eilíf
þjóðarátök - hin nýtt og nýtt „þjóð-
arátak".
Skyldi vera til jafn þrasgjörn þjóð
og íslendingar eru? Skyldi vera til á
jörðunni samfélag þar sem þegn-
amir hafa slíka unun af hvers kyns
málarekstri og gagnkvæmum stefn-
um? Ekki þarf lengi að skoða ís-
landssöguna til að sjá að þetta er
fyrst og fremst saga um sífelldar
deilur: um reka, landamerki, beit,
afrétti, hlunnindi, trúmál, kvenbún-
inga, skáldskap, völd - sæmd. Menn
eins og Oddur Sigurðsson lögmaður
sem lá hér í framúrskarandi flókn-
um málaferlum og römmum illdeil-
um á fyrstu áratugum 18. aldar em
í raun allt eins sannir fuiltrúar ís-
lenskrar menningar og Jónas Hall-
grímsson eða Jón Sigurðsson. Engu
er líkara en aö þjóðfélagið hafi í
vissum skilningi verið knúið áfram
af þeirri landlægu trú að málum
verði best fram komið í átökum, að
þau verði til lykta leidd með þeim
hætti að tveir deili og annar máls-
aðili hafi hinn undir. Hér á landi
hefur sem sé alla tíð verið rík trú á
samfélagslegt gildi átaka, og dugleg-
ir deilumenn hafa alla tíð verið í
hávegum hafðir meðal þjóðarinnar
og notið aðdáunar.
Það er síðan ein af einkennileg-
um þversögnum í fari þessarar
þjóðar að í sjálfsmynd hennar er
afar rík hefð fyrir því að líta svo á
að öll séum við ein fjölskylda. Við
séum öll á sama báti. Hvað eftir
annað vitna menn um að þegar á
bjáti standi íslendingar saman sem
einn maður - „á Islandi við getum
verið kóngar öll sem einn!“ Þessi
Skyldi vera til jafn
þrasgjöm þjóð og íslend-
ingar eru? Skyldi vera
til á jörðunni samfélag
þar sem þegnamir hafa
slika unun af hvers kyns
málarekstri og gagn-
kvæmum stefnum ?
Ekki þarf lengi að skoða
íslandssöguna til að sjá
að þetta er fyrst og
fremst saga um sífelldar
deilur: um reka, landa-
merki, beit, afrétti,
hlunnindi, trúmál,
kvenbúninga, skáldskap,
völd - sœmd.
hugmynd um algjöra eindrægni -
einn hug gjörvallrar þjóðarinnar -
skýtur ævinlega upp kollinum þeg-
ar náttúruhamfarir verða, nú síðast
á eftirminnilegan og hrífandi hátt
þegar snjóflóð féllu með skömmu
millibili á Vestfjörðum. Ýmsum
líknarfélögum reynist auövelt að
spila á þessa hugmynd, einkum
þegar fjölmiðlar eru með í spilinu