Dagblaðið Vísir - DV - 31.03.2001, Blaðsíða 29

LAUGARDAGUR 31. MARS 2001
29
x>v
Helgarblað
Finnur Ingolfsson er seölabankastjóri
„Nú þegar Seötabankinn, Þjóöhagsstofnun og Hagstofan heyra allar undir forsætisráóuneytiö er auövitaö eölilegt aö
hlutverk og verkaskipting þessara stofnana sé tekiö til endurskoöunar. Þetta á ekki aö koma á óvart því aö á árs-
fundi Seölabankans fyrir ári sagöi forsætisráöherra frá þessari fyrirættan sinni. “
niður Þjóðhagsstofnun. Er það
ónauðsynleg stofnun?
„Ég er og hef verið þeirrar skoð-
unar að hlutverk og verkefni opin-
berra stofnana eigi að vera í sí-
felldri endurskoðun. Nú þegar
Seðlabankinn; Þjóðhagsstofnun og
Hagstofan heyra allar undir forsæt-
isráðuneytið þá er auðvitað eðlilegt
að hlutverk og verkaskipting þess-
ara stofnana sé tekið til endurskoð-
unar. Þetta á ekki að koma á óvart
því að á ársfundi Seðlabankans fyr-
ir ári sagði forsætisráðherra frá
þessari fyrirætlan sinni.“
Sverrir Hermannsson segir í DV
að bankastjórar Seðlabankans séu
„mýs undir fjalaketti Davíðs". Þin
viðbrögð við því?
„Þetta eins og allt annað sem frá
honum kemur dæmir sig sjálft og
lýsir Sverri sjálfum best.“
Kreppa ekki yfirvofandi
Ríkistjórn og stjómarandstaða
rífast mikið um það hversu mikil
hætta stafi af viðskiptahallanum.
Hver er þín skoðun?
„Það er alveg sama hvernig
menn horfa á málið, mikill og
langvarandi viðskiptahalli er mein.
Svo geta menn deilt um það hversu
hættulegur viðskiptahallinn sé.
Hættulegur viðskiptahalli er við-
skiptahalli sem fyrst og fremst er
drifinn áfram af einkaeyðslu og
mikilli eyðslu. Á fyrri hluta tíma-
bils 1996 til þessa dags er alveg ljóst
að viðskiptahallinn var drifínn
áfram af mikilli erlendri og inn-
lendri íjárfestingu í atvinnulífinu, í
stóriðjuverum, raforkuverum og
þar fram eftir götunum. Þessi við-
skiptahalli er í sjálfu sér ekki
hættulegur því fjárfestingin leggur
grunn að meiri framleiðsluaukn-
ingu sem leiðir til þess að við erum
betur í stakk búin en áður til að
greiða niður skuldir. Um mitt áður-
nefnt tímabil varð hins vegar til
viðskiptahalli sem okkur sýnist að
hafi að nokkru verið drifinn áfram
af eyðslu og það er hættulegur við-
skiptahalli. Nú er staðan aftur orð-
in sú að viðskiptahallinn er til
kominn vegna aukinnar fjármuna-
myndunar í landinu.
Er ekki að skella á efnahag-
skreppa eins og svartsýnustu menn
telja?
„Nei, ég held að það sé ekki
hætta á þvi. Allar spár ganga út á
áframhaldandi hagvöxt þó að veru-
lega dragi úr honum. Það mun
draga úr ofþenslunni en ekki skapa
kreppu. Þegar liggja fyrir ýmsar
visbendingar um að farið sé að
slakna á ofþenslu. Veltutölur i
verslun og iðnaði sýna það, vöru-
innflutningur til landsins á fostu
verðlagi er svipaður og í fyrra á
sama tíma. Tekið er að slakna á út-
lánavexti og vöxtur peningamagns
hefur minnkað að undanförnu. Við
þessar aðstæður taldi Seðlabank-
inn rétt að lækka vexti.“
Listin að ná niðurstöðu
Snúum okkur að stjórnmálum.
Nú varst þú í mörg ár mjög áber-
andi sem stjórnmálamaður og ráð-
herra. Horfir þú stundum á útsend-
ingar frá Alþingi og segir við sjálfan
þig: Mikið er ég feginn að vera ekki
þarna.
„Ég skal svara þessari spurningu
alveg hiklaust og af fullri einlægni:
Já, ég hugsa stundum þannig. Hins
vegar er því ekki að leyna að sá tími
Stjómmálabaráttan er
skemmtileg barátta en
hún tekur á og þegar ég
horfði á marga ágceta
samstarfsmenn mína á
Alþingi sem lengi höfðu
verið í baráttunni þá
skein starfsgleðin ekki
beinlínis úr andliti
þeirra. Ef menn hafa
ekki gaman af því sem
þeir eru að gera þá líður
þeim ekki vel. Ég vildi
ekki lenda í þessum
sporum.
sem ég var í stjórnmálum var á
ýmsan hátt mjög skemmtilegur og
eftirminnilegur. Samt er hlutskipti
stjórnmálamanna oft og tíðum ekki
öfundsvert. Þetta er erfitt starf. Þeg-
ar ég heyri auglýsingar um hinar og
þessar samkomur þar sem ráðherr-
ar eiga að mæta hugsa ég oft með
sjálfum mér; Mikið óskaplega er ég
feginn að þurfa ekki að mæta
þarna."
Er erfitt að hafa hugsjónir í póli-
tík?
„Það er auðvitað ekkert erfitt.
Hins vegar snúast stjórnmál um
málamiðlanir og niðurstaða ein-
stakra mála er oft nokkuð önnur en
menn höfðu upphaflega gert kröfu
um. Pólitíkin, og þá sérstaklega í
samsteypustjórnum, snýst um mála-
miðlanir. Þeir stjórnmálamenn sem
treysta sér ekki til þess að sættast á
málamiðlanir verða aldrei langlífir
í pólitík vegna þess að stjórnmál
eru listin að ná niðurstöðu."
Hvert var erfiðasta tímabil þitt í
stjórnmálum?
„Umræðan í lokin, um stóriðju-
málin og atvinnuuppbygginguna,
var auðvitað talsvert erfið. Þegar ég
fór af stað með þessar áætlanir árið
1995 var markmiðið að vinna bug á
atvinnuleysirlu og því var það mik-
ill happafengur þegar við gengum
frá samningum um stækkun álvers-
ins í Straumsvík. Ég held að það
hafi að nokkru leyti verið vendi-
punktur í trú manna á því að það
væri hægt aö koma hér aftur á er-
lendum fjárfestingum í atvinnulífi.
En þegar við fórum að huga að upp-
byggingu á Grundartanga fór róður-
inn heldur að þyngjast. Þá hafði
stórlega dregið úr atvinnuleysi og
aðstæður og lífskjör voru betri í
landinu. Mönnum fannst að þeir
ættu að eiga annarra kosta völ. Og
þegar við förum af stað með hug-
myndir um virkjanaframkvæmdir á
Austurlandi þyngist róðurinn enn.
Ég hafði hins vegar alltaf óbilandi
trú og sannfæringu fyrir því að ég
væri að gera rétt. Mér fannst við
þurfa að leggja grundvöll að fjárfest-
ingu til lengri tíma. Við verðum að
ná erlendri fjárfestingu inn í landið
ef við viljum byggja upp lífskjör
sem standast samanburð við það
sem er hjá nágrannaþjóðum okkar."
Finnst þér þú hafa beðið lægri
hlut í virkjanamálinu?
„Nei. Ég gekk hart fram, hafði
sannfæringu og var þess vegna ekki
tilbúinn að gefa eftir. Auðvitað
hefði ég viljað sjá framkvæmdir fyr-
ir austan verða að veruleika eins og
hér fyrir sunnan en menn kusu að
fara aðra leið í þeim efnum og ég
hef svo sem ekkert um hana að
segja.
Ég vildi umskipti
Nú varstu oftar en einu sinni
kosinn óvinsælasti stjórnmálamað-
ur landsins. Hvernig tókstu því að
sjá nafn þitt og mynd í DV undir
fyrirsögninni „óvinsælasti stjórn-
málamaðurinn"?
„Þetta gerðist víst f tvígang. f
fyrra skiptið sló DV því upp að
aldrei hefðu óvinsældir stjórnmála-
manns mælst svo miklar en síðan
kom í ljós að Ólafur Ragnar, Jón
Baldvin og Davíð höfðu allir lent
heldur ofar í óvinsældamælingu.
Þetta eru menn sem hafa sett sterk-
an svip á stjórnmálin á íslandi og
mér fannst ég vera í ágætum félags-
skap.
Það verða alltaf deilur um mikil-
væg mál. Jón Baldvin var hvað eft-
ir annað kosinn óvinsælasti stjóm-
málamaður landsins þegar hann
var að berjast fyrir samningnum
um Evrópska efnahagssvæðið. Sá
samningur var mikið gæfuspor.
Stjórnmálamaður sem er sífellt
að velta því fyrir sér hvort hann sé
vinsæll eða óvinsæll kemur aldrei
neinu í framkvæmd af ótta við nei-
kvæð viðbrögð. í stjórnmálabaráttu
mega menn ekki einblína á eigin
persónu og það hvemig þeir líta út
í augum þjóðarinnar. Það leiðir
líka til þess að fólk fær misvísandi
skilaboð um viðkomandi stjóm-
málamann vegna þess að hann er
hvorki að setja stefnuna á oddinn
né verkefnin.
í ráðherratíð minni hitti ég Cecil
Parkinson, fyrrverandi iðnaðarráð-
herra Breta, og hann sagði við mig:
„Það var ekkert mál að einkavæða
British Airways eða British Tele-
comb en þegar kom að því að einka-
væða raforku- og orkugeirann í
landinu þá varð allt vitlaust. Skoð-
anakönnun sýndi að ríkisstjórnin
hafði einungis 10-12 prósenta fylgi
og þjóðin hafði ekki trú á því sem
hún var að gera. Þá sagði Margaret
Thatcher: Nú erum við á réttri
leið.“
Af hverju hættir þú í stjómmál-
um?
„Ég stóð frammi fyrir því á þess-
um tímamótum að gera það upp við
mig hvort ég vildi helga stjórnmál-
unum allt mitt líf eða gera breyting-
ar á högum mínum og takast á við
nýtt og spennandi verkefni á því
sviði sem mér fannst verulega
áhugavert að fást við meðan ég var
viðskiptaráðherra. Ég var búinn að
vera viöloðandi stjórnmálin nokk-
uð lengi og fannst kominn tími til
að skipta ef ég ætlaði að gera það.
Stjórnmálabaráttan er skemmtileg
en hún tekur á og þegar ég horfði á
marga ágæta samstarfsmenn mína
á Alþingi sem lengi höfðu verið í
baráttunni þá skein starfsgleðin
ekki beinlinis úr andliti þeirra. Ef
menn hafa ekki gaman af því sem
þeir eru að gera þá líður þeim ekki
vel. Ég vildi ekki lenda í þessum
sporum. Ég sá mig ekki í pólitík-
inni til mikið lengri tíma. Ég vildi
umskipti. Tækifærið var til staðar."
Endurkoma í pólitík?
Hverju svararðu þeim röddum
sem segja að þú hafir bara horfið
inn í öruggt musteri og sért á háu
kaupi við að gera ósköp lítið?
„Það eru einkum tveir hópar
sem hafa dregið upp þessa mynd að
lítið sé að gera í Seðlabankanum. I
fyrri hópnum eru þeir sem hafa
ekki mikla sýn á hlutverk Seðla-
bankans. Góð vinkona mín kom til
mín og sagði: „Finnur, hvað gerið
þið þarna í Seðlabankanum?" Ég
byrjaði að lýsa fyrir henni dæmi-
gerðum starfsdegi og sagði henni að
rétt fyrir ellefu væri gengið ákveö-
ið. „Já, og hvert gangið þið?“ spurði
hún.
í seinni hópnum eru þeir sem
eitthvað þekkja til i bankanum og
hafa ekki fundið sig í starfinu. Mín
reynsla er allt önnur en þeirra.
Starfið er að mjög skemmtilegt og
skemmtilegra en ég átti von á. Hér
er frábært starfsfólk og starfsandi
góður. Ég hef alltaf haft gaman af
að vera þátttakandi á því sviði þar
sem hlutirnir eru að gerast. Hlut-
irnir hafa svo sannarlega verið að
gerast í Seðlabankanum að undan-
fornu.
Þær breytingar sem kynntar
voru á starfsemi bankans á árs-
fundi hans fyrr í vikunni eru ein-
hverjar þær róttækustu sem gerðar
hafa verið í fjörtíu ára sögu bank-
ans og marka tímamót. Það er gam-
an að vera þátttakandi í því.
Útilokarðu endurkomu í pólitík?
„Ég veit ekki af hverju það er far-
in af stað umræða um það. Ætli
þetta komi ekki frá tveimur hópum,
annars vegar frá þeim hópi sem ótt-
ast að ég komi aftur og hins vegar
frá þeim hópi sem sér eftir mér úr
pólitíkinni. Ég er ánægður í mínu
starfi og hef ekkert verið að leiða
hugann að endurkomu í pólitík."
Að lokum, hefurðu áhyggjur af
stöðu Framsóknarflokksins?
„Nei.“