Dagblaðið Vísir - DV - 20.10.2001, Blaðsíða 28

28
LAUGARDAGUR 20. OKTÓBER 2001
Helgarblað_________________________________________________________________________________________________DV
Samúel Hreinsson, konungur fiskanna:
Bremerhaven
í blíðu og
stríðu
- maðurinn sem braust til valda á erfiðum marlcaði
Fyrir rúmum áratug leið
varla sá dagur á íslandi
að ekki bœrust fréttir af
islenskum fiskiskipum
sem seldu afla sinn í út-
gerðarbœjunum sem
liggja þar sem stórfljótin
Elba og Weser renna í
Norðursjóinn, Bremer-
haven og Cuxhaven. En
svo kom kvótakerfið til
sögunnar á íslandi og
frystitogaraútgerð hófst.
Úr því fór að draga veru-
lega úr siglingum ís-
lenskra togara og fiski-
báta til útlanda.
Nú heyrir þaö til undantekninga
ef íslenskt fiskiskip leggst að
bryggju í Þýskalandi. Þrátt fyrir
það hafa íslenskir sjómenn ekki
gleymt Bremerhaven. Nú senda
margir þeirra afla sinn í gámum til
borgarinnar þar sem íslendingur-
inn Samúel Hreinsson sér um að
selja aflann á stærsta fiskmarkaði
Þýskalands, Bremerhaven
Fischauktion, sem hann og fjöl-
skylda hans reka þar í borg. - En
hvað kom til að íslenskur sjómaður
ákveður að venda kvæði sínu í
kross og fara að selja fisk í Þýska-
landi?
„Það var nú þannig að ég hafði oft
siglt til Þýskalands. Mér leist vel á
Þýskaland og þegar ég sá auglýs-
ingu hjá fyrirtæki sem seldi fisk í
Cuxhaven sótti ég um. Þetta fyrir-
tæki var umboðsaðili Sambandsins
en ég var á skipunum þeirra og þeir
völdu mig úr hópi umsækjendanna.
Það var nú ekki flóknara en það.
Hjá þessu fyrirtæki vann ég síðan í
eitt og hálft ár áöur en ég stofnaði
mitt eigið fyrirtæki."
Meiri möguleikar
í Bremerhaven
- Og þegar þú stofnar þitt eigið
fyrirtæki flytur þú frá Cuxhaven til
Bremerhaven. Var það ekki að bera
í bakkafullan lækinn á þeim tíma?
„Á þeim tíma var reyndar meiri
fiskur í Cuxhaven heldur en Brem-
erhaven en einhvern veginn fannst
mér meiri möguleikar í Bremer-
haven. Ég lagði mjög hart að stjórn-
endum fyrirtækisins sem ég vann
hjá að opna skrifstofu hérna. Þaö
vildu þeir alls ekki og ástæðan er sá
mikii rígur sem er á milli þessara
borga. Þetta er eins og hrepparígur-
inn var í Ólafsvík og Rifi í gamla
daga. En hérna liggur rígurinn
mjög djúpt, svo djúpt að fyrstu árin
trúði ég því ekki að þetta væri al-
vara. Ég vil ekki segja að það sé
illska á milli þessara tveggja hafna
en það eru miklir hagsmunaárekstr-
ar. Þetta fannst mér dálítið skrýtið
því þessir bæir eiga nánast allt sam-
eiginlegt. Þegar vel gengur í Cux-
haven gengur líka vel i Bremer-
haven og öfugt.“
- En af hverju veðjaðir þú á
Bremerhaven ef það var meiri fisk-
ur í Cuxhaven?
„Mér fannst að aðstæðurnar í
Bremerhaven væru hagstæðari fyr-
ir nýtt fyrirtæki sem ætlaði að
hasla sér völl í fiskbransanum. í
Cuxhaven var eitt mjög stórt fyrir-
tæki sem var ráðandi á markaðnum
og svo sárafá lítil. Ég sá þvi enga
framtíð í markaði á stað þar sem
fyrir var einn risi sem réð öllu og
svo nokkur smáfyrirtæki sem áttu
nánast alit sitt undir risanum. í
Bremerhaven voru hins vegar á
þeim tíma tvö stór fyrirtæki og
fjöldi smærri fyrirtækja. Litlu fyrir-
tækin voru kannski að kaupa tvo
þriðju hluta af aflanum sem barst á
markaðinn meöan stóru fyrirtækin
voru að kaupa einn þriðja hlutann.
Hérna var því miklu eðlilegri mark-
aður með möguleika á einhverri
samkeppni og eðlilegri verðmynd-
un. Þannig er þetta enn í dag.“
Þýska kerfið þungt í vöfum
- Það hlýtur að hafa verið býsna
djarft fyrir íslending að ætla sér
einhverja hlutdeild á hinum harða
heimavelli Þjóðverja sem lengi hafa
verið í fararbroddi á fiskmörkuðum
Evrópu.
„Jú, þetta var töluverður slagur.
Þá var Efnahagsbandalagið ekki
orðið eins vel þróað og það er í dag
og við íslendingar ennþá lengra í
burtu í viðskiptalegum skilningi.
Útlendingar máttu ekki eiga meiri-
hluta í svona fyrirtækjum. Ég mátti
eiga 49% á móti einhverjum Þjóð-
verjum sem urðu að eiga 51%. Ég
Fjölskylda í fiskinum
Samúel ásamt konu sinni Hafdísi Heimisdóttur og syninum Friörik sem bæöi vinna viö fyrirtækiö.
Samúel Hreinsson
Samúel Hreinsson getur vei leyft sér aö brosa yfir velgengninni enda
Þetta er eins og
hrepparígurinn var í
Ólafsvík og Rifi í gamla
daga. En hérna liggur
rígurinn mjög djúpt, svo
djúpt að fyrstu árin trúði
ég því ekki að þetta vœri
alvara.
hafði engan áhuga á því. Annað-
hvort vildi ég eiga allt eða ekkert.
Þess vegna þurfti ég að ganga á
milli manna til þess eins að fá leyfi
til að byrja. Nú er þetta orðið allt
öðruvísi. Allir geta stofnað fyrir-
tæki í Þýskalandi í dag og það er
frekar vöntun á útlendingum til
þess en offramboð".
- En hvernig var þér tekið loksins
þegar þú hafðir fengið öll tilskilin
leyfi og varst byrjaður með þitt eig-
ið fyrirtæki í samkeppni við gamla
vinnuveitandann?
„Mér var ágætlega tekið. íslend-
ingum er yfirleitt mjög vel tekið
hérna. Þjóðverjarnir bera ákveðna
virðingu fyrir íslendingum fyrir
það eitt hversu fámenn þjóðin er og
að hafa þann dugnað og þrek til að
halda úti nútíma samfélagi og kom-
ast af á þessari eyju lengst norður í
Atlantshafl. Það er líka mjög gott
fyrir Islendinga að vinna með Þjóð-
verjum. Þeir eru flestir eins og við
að því leytinu að þeir vilja að hlut-
irnir gangi vel fyrir sig og þeir vilja
standa við það sem þeir segja. Það
sem kemur okkur kannski mest á
óvart þegar við komum til Þýska-
lands til að vinna er hin mikla
stundvísi og skipulagning sem er
Þjóðverjum í blóð borin. En íslend-
ingar eru oftast fljótir að venjast
þessu skipulagi sem er bara af hinu
góða.“
- Nú eru fiskmarkaðir yfirleitt
mjög viðkvæmir og ekki kannski
auðveldasti atvinnuvegurinn fyrir
nýja aðila til að hasla sér völl.
Fannst þú fyrir því þegar þú byrjað-
ir?
„Jú, jú. Samkeppnisaðilarnir
tóku mér náttúrlega eins og sam-
keppnisaðilar mundu taka manni
alls staðar annars staðar, með fyrir-
vara, og maður þvældist náttúrlega
fyrir þeim. En hér er það eins og
viða aö ef einhver getur gert hlutina
betur en aðrir mun hann njóta þess
og til þessa hefur fyrirtæki okkar
gengið mjög vel.“
Slagurinn um Haukinn
- Mér finnst þú nú nokkuð hóg-
vær í garð þeirra sem þú etur kappi
við ef sú skrautlega saga sem ég
heyrði af fyrstu sölu þinni úr ís-
lensku fiskiskipi á við rök að styðj-
ast.
„Það má til sanns vegar færa að
það var mjög harður slagur. Það var
Haukur úr Sandgerði sem var fyrsti
togarinn sem ég sá um söluna úr.
Útgerðarmaðurinn, Jón Erlingsson,
tók þessa ákvörðun þó hún væri allt
annað en létt fyrir hann. Bæði er
um mikla peninga að ræða og því
skiptir miklu máli hvernig til tekst
með söluna svo hæsta mögulega
verð fáist fyrir aflann. Það þarf að
hafa samband við marga aðila ef
maður ætlar að koma heilum skips-
farmi út á einum degi. En þessi
ákvörðun Jóns hjálpaði okkur af
stað. En það var ekki allt fengið þó
skipið væri komið 1 höfn. Það var
eiginlega fyrir öllum af því að það
var í viðskiptum við okkur, nýtt fyr-
irtæki á þessum viðkvæma mark-
aði.“
- En það var ekki bara reynt að
setja fótinn fyrir þig heldur líka
skipið.
„Já, af því að við sáum um söluna
úr því. En það átti fyrst og fremst að
kæfa fyrirtæki mitt í fæðingu. Okk-
ur var neitað um olíu á skipið nema
gegn staðgreiðslu af því að olíufyrir-
tækin þekktu okkur ekkert. Ég út-
vegaði mér þessar tvær milljónir
sem olían kostaði á skipið en fékk
þá aftur nei. Ástæða þess var sú að
hin umboðsfyrirtækin höfðu þá haft
samband við olíufyrirtækin og sagt
þeim að þau myndu ekki versla
meira við þau ef þau seldu Samúel
olíu. Þannig að við þurftum að leita
út fyrir borgina og fundum fyrir-
tæki í Cuxhaven sem ekki tók þátt í
þessum leik. Þetta fyrirtæki hafði
ekki selt mikla oliu í togara í Brem-
erhaven. Síðan þá hef ég haft mikil
viðskipti við þetta fyrirtæki og öll
sú samvinna hefur gengið eins og
best verður á kosið.
Slagurinn var oft
harður en allur slagur er
alltaf skemmtilegur. Þeg-
ar við byrjuðum hérna
voru ellefu fyrirtœki sem
unnu við að selja fisk úr
skipum. Þau hafa mörg
hœtt eða þá breytt
rekstri sínum.