Dagblaðið Vísir - DV - 17.08.2002, Blaðsíða 30

30
/ / <r? / c) cj t~ ly / ci (J TD>"XT LAUOARDAGUR 17. AOÚSX 2002
af starfinu
Berglind Ásgeirsdóttir, ráðunegtisstjóri í fé-
lagsmálaráðunegtinu, var nglega ráðin einn
affjórum aðstoðarforstjórum 0£CD. Ohætt
er að kalla það „toppdjobb“ á alþjóðasvið-
inu. Berglind er þriggja barna móðir og
ekkja en hún missti eiginmann sinn úrsjald-
gæfum taugahrörnunarsjúkdómi fgrir sjö
árum. I viðtalinu ræðir hún meðal annars
farsælan feril og fjölskgldu, Sir Humphreg
Applebg og eiginmannsmissinn.
OECD ÚTLEGGST Á ÍSLENSKU Efnahags- og fram-
farastofnunin í París. Staðan er stór, því aðstoðarfor-
stjórarnir fjórir ásamt forstjóranum móta og stýra
starfi stofnunarinnar í umboði hins svokallaða Ráðs
OECD, sem í eru 30 lönd, er í samstarfi við önnur 70
ríki og gefur út eitthvað um 250 rit á ári, mest um
efnahags- og atvinnumál. Helsta svið OECD er efha-
hagsmál en stofnunin hefur í alþjóðasamstarfi fengið
aukið hlutverk í ýmsum öðrum málaflokkum, til að
mynda félagsmálum. OECD er stofnuð á grunni Efna-
hagsstofnunar Evrópu sem varð til með Marshallað-
stoðinni eftir seinna stríð og átti að sjá um að deila
út og skipuleggja fjárhagsaðstoð Bandaríkjanna til
stríðshrjáðra Evrópuríkja. OECD varð svo til
formlega 1961 með aðild þjóða utan Evrópu.
En hvernig kemur það til að embættismaður á ís-
landi er ráðinn í svo háa stöðu hjá stórri og mikil-
vægri alþjóðastofnun?
„Ákvörðun um veitingu stöðunnar tekur Ráð
OECD. Þar er hvert aðildarríki með sérstakan sendi-
herra, eöa 30 alls. Reyndar er ísland litið land með
takmarkaðan mannafla til umráða eins og við vit-
um,“ segir Berglind og brosir, „svo sendiherra ís-
lands í Frakklandi, Sigríður Snævarr, sinnir þessu
embætti samhliða sendiherrastarfinu í fleiri löndum.
Fyrir nokkrum mánuðum losnaði þessi staða og gátu
sendiherrarnir í Ráðinu þá komið með kandídata frá
sínu landi. Sigríður ákvað í samráði við
utanríkisráðuneytið að kanna möguleikann á
íslenskum kandidat. Eftir nokkra athugun var leitað
til mín. Ég var reiðubúin að gefa kost á mér í starfið
og eftir nokkurra mánaða viðtöl og vangaveltur var
ég ráðin.“
Freliar frainboð en ráðning
Að sögn Berglindar er ferli sem þetta frekar í ætt
við framboð en starfsráðningu. Löndin tilnefna
frambjóöendur og fylgja fulltrúar þeirra málinu eftir
eftir. Hún segist ekki vita hverjir eða hversu margir
aðrir hafi gefið kost á sér í starfið en um svona störf
sé alltaf nokkur barátta.
Berglind er fædd í Ólafsvík, varð stúdent frá MT
aðeins átján ára gömul og útskrifaðist úr lagadeiid
Háskólans árið 1978, tuttugu og þriggja ára. Frá há-
skólaárunum minnist hún auk námsins fyrst og
fremst félagsstarfa sinna sem voru ærin. Hún sat í
stúdentaráði og eitt ár í háskólaráði, var í stjórn
Orators og síðasta árið í HÍ var hún formaður Vöku.
Meðan á náminu stóð var Berglind óviss hvað hún
ætlaði sér að starfa við í framtíöinni, lögmennsku,
dómarastörf eða annað sem lögfræðingar sýsla við.
„En mér datt ekki í hug að ég myndi fara út í
stjórnsýsluna," segir hún glettnislega. „Ég vann við
blaðamennsku á háskólaárunum og á Vísi með námi
og eftir að ég útskrifaðist. Ég hafði lika mjög gaman
af blaðamannsstarfinu. Hef alltaf haft gaman af frétt-
um og reynt að fylgjast með. Þegar ég var fimm ára í
heimsókn hjá föðurforeldrum mínum á Húsavík
ræddum við afi heimsfréttirnar fram og til baka.“
Ung, ólétt rnóðir hækkar í tign
Á endanum varð starfsvalið útkljáð með því að Berg-
lind sá auglýsingu frá utanríkisráðuneytinu, sótti um og
var ráðin. Berglind og Sigríður Snævarr urðu fyrstu
tvær konurnar sem ráðnar voru sem embættismenn í
utanríkisþjónustuna. Þetta var fyrir rúmum tuttugu
árum.
Eftir tvö ár sem fulltrúi i ráðuneytinu hér heima
kippti hin annálaða flutningsskylda diplómata í
taumana og Berglind fluttist til Bonn þar sem hún var
sendiráðsritari um þriggja ára skeið, frá 1981 til 1984, og
auk þess varafulltrúi við Evrópuráðið í Strassborg. Frá
Mið-Evrópu lá leiöin til Stokkhólms, nær heimahögum
með hækkandi tign. Þar var hún sendiráðunautur frá
1984 til 1988. Hringurinn á landakortinu lokaðist svo það
ár þegar ráðuneytisstjórastaðan í félagsmálaráðuneytinu
losnaði. Berglind sótti um og fékk stöðuna.
„Mér fannst tími tii kominn að breyta tii. Ég hafði
búið i útlöndum í sjö ár og langaði að flytja heim. Ég átti
ekki von á að fá það starf,“ segir hún hreinskilnislega.
„Ég hafði búið lengi í útlöndum, ég var 33 ára kona og
í þokkabót móðir, ólétt að mínu öðru barni!“ Hún hlær:
„Engin kona var ráðuneytisstjóri á þessum tíma. En Jó-
hanna Sigurðardóttir lét þetta ekki vefjast fyrir sér og
réði mig.“
Berglind hefur svo stýrt ráðuneytinu allar götur frá
1988 utan þriggja ára milli 1996 og 1999 þegar hún var
framkvæmdastjóri Norðurlandaráðs. Hún er því orðin
með reyndari embættismönnum þjóðarinnar af sinni
kynslóð.
Já, ráðherra?
Orðið ráðuneytisstjóri kallar vitaskuld samstundis
fram í hugann bresku snilldarþættina Já, ráðherra, þar
sem Sir Humphrey Appleby, tungulipur embættismaður
af guðs náð, og James Hacker, glórulaus stjórnmálamað-
ur með framadrauma, fóru á kostum. Kjarninn í þáttun-
um var að stjórnkerfíð með öilum sínum embættismönn-
um fór sínu fram, rúllaði hikstalaust og réði á endanum
lögum og lofum óháð því sem stjórnmálamennirnir
vildu, sögðu eða gerðu. Er þetta svona í raun og veru? -
því ef svo er, þá er hér komin holdi klædd félagsmálaein-
valdur íslands undanfarin 14 ár!
„Nei, svona er þetta ekki í raun og veru. Það er óhætt
að segja að ráðuneytisstjórarnir séu ekki alveg jafn
valdamiklir og Sir Humphrey," segir Berglind brosandi
og hefur auðsæilega heyrt spurninguna áður. „Hins veg-
ar er skipulagið auðvitað svipað. Ráðuneytisstjórarnir
ættu að hafa þekkingu og kunnáttu til að geta hrint
stefnumálum ráðherra og ríkisstjórna í framkvæmd.
Auk þess held ég að það sé mjög æskilegt að ráðuneytis-
stjórar hafi pólitískar skoðanir. Þá á ég ekki við
flokkspólitískar skoðanir heldur einhverja afstöðu til
grundvallaratriða í stjórnmálum. Reyndar hafa allir gott
af því, ef út í það er farið.“
Aðspurð hvort aldrei hafi kitlað, hafandi verið mjög
virk í stjórnmála- og félagsstarfi á yngri árum, að reyna
að hasla sér völl í stjórnmálum segir hún svo ekki vera:
„Ég hef verið ánægð í mínu starfi í stjórnsýslunni og
hef átt gott samstarf við fólk alls staðar að úr hinu póli-
tíska litrófi. Stjórnmálamenn koma ekki hugsjónum sin-
um í framkvæmd nema i samstarfi við og í gegnum
stjórnsýsluna og þannig gefst okkur tækifæri til að taka
þátt í að hrinda pólitískum verkefnum í framkvæmd. Ég
hef verið það heppin að hafa haft tækifæri til að fram-
kvæma pólitíska stefnu og vinna að verkefnum sem ég
hef sjálf talið af hinu góða og í samræmi við mínar skoð-
anir. Það nægir mér.“
Missti eiginmanninn
Berglind er þriggja barna móðir, það yngsta er níu
ára. Hún missti eiginmann sinn, Gísla Ágúst Gunnlaugs-
son, fyrir sex árum eftir langa baráttu við sjaldgæfan
taugahrörnunarsjúkdóm, MND. Eftir því sem
sjúkdómurinn ágerist gerir það fólk líkamlega
ósjálfbjarga en það heldur andlegum kröftum. Gísli var
doktor í sagnfræði og kenndi við Háskóla íslands. Sér-
grein hans var félagssagnfræði. Eftir lát hans fékk
Berglind vini hans og samstarfsmenn í lið með sér að
velja og þýða fjölmargar greinar sem birst höfðu eftir
hann í erlendum tímaritum og gefa þær út á íslensku í
bók sem ber heitið Saga og samtíð. Var þetta gert til að
kynna rannsóknir hans og greinar sem ekki höfðu
komið fyrir augu manna á íslandi. Hún segir Gísla hafa
verið mjög afkastamikinn fræðimann og íslensk sagn-
fræði hafi misst mikið með honum. Hann var aðeins 42
ára gamall þegar hann lést.
„Hann varð sífellt meira háður utanaðkomandi aðstoð
en lét samt aldrei bilbug á sér finna. Fjölmargir
aðstoðuðu okkur á þessum árum og má þar nefna fóður
Gisla og aðstoðarmann hans, Ólöfu Garðarsdóttur, sem
var að verja sína eigin doktorsritgerð á þessu ári. Hann
opnaði eigin heimasíðu fyrstur kennara í
heimspekideild i vikunni sem hann dó og vann síðasta
daginn sem hann liföi. Það auðveldaði börnunum að búa
við þetta að hann hélt eins eðlilegu ástandi og mögulegt
var.“
Berglind segir að þessi tími hafi vitanlega tekið mik-
ið á hana og alla fjölskylduna. Aðspurð hvernig henni
hafi verið innanbrjósts að horfa á eftir eiginmanni sín-
um í gröfina svo ungum - á besta aldri - segir hún ein-
faldlega og kinkar lítillega kolli:
„Það var erfitt. Afar erfitt."
Enda eflaust fæstir sem geta gert sér í hugarlund þá
sorg nema hafa upplifað hana sjálfir.
Læknana heirn
Berglind talar vel um ár sín hjá
félagsmálaráðuneytinu og góða samstarfsmenn. Hún
segir ráðuneytið sinna afar fjölbreyttum, mikilvægum
og oftar en ekki viðkvæmum málaflokkum. Hún nefnir
sem dæmi málefni fatlaðra, húsnæðismál,
barnaverndarmál og fleira. í tengslum við
sveitarstjórnarmál, sem eru með höfuðviðfangsefnum
ráðuneytisins, talaði hún um þá miklu fólksfækkun sem
oröið hefur á landsbyggðinni.
„Að mínu áliti er forsenda þess að vinna gegn þessu
sú að skapa þar vel launuð störf og tækifæri fyrir
langskólagengið fólk. Önnur störf myndu svo byggjast
upp í kringum það. Það er ekki hægt að búast við því að
nokkur geti lifað af á landsbyggðinni af að selja pylsur í
sjoppu við þjóðveginn! Ég hef velt því fyrir mér og nefnt
það óformlega við nokkra hvort ekki væri hægt að nýta
sjúkrahús og heilsugæslustöðvar úti á landi til að koma
hér upp heilsumiðstöðvum og framkvæma
læknisaðgerðir. Þar yrðu sköpuð störf fyrir íslenska
lækna sem eru við nám eða störf erlendis. Þeir eru
fjölmargir og tiltölulega fá tækifæri fyrir þá að koma
heim. Það er mikill mannauður og fjárfesting fólginn í
þessu fólki.“
Berglind vísar einnig til náttúru íslands og að í
hverjum landsfjórðungi eru sjúkrahús með skurðstofum
og góðar heilsugæslustöðvar mjög víða.
„Hugmyndin væri að fá hingað fólk erlendis frá til að