Dagblaðið Vísir - DV - 17.08.2002, Blaðsíða 33

32
Helgarblacf X>V LALJ GARDAGUR I "7. ÁGUST 2002
GeirJón Þórisson yfirlögregluþjónn er að öðrum
ólöstuðum andlit löqreqlunnar íReykjavtk. Svo gripið
sé til slanqurs úr villta vestrinu er hann það næsta
sem Reykjavík kemst þvíað eiga „skerfara“. Ganqa
má lengra oq kalla hann skerfara af Guðs náð, því
GeirJón er afar trúaður oq virkur meðlimur íHvíta-
sunnusöfnuðinum. Hann er líka vélvirki, fyrrverandi
frístundatrillukarl oq einsönqvari, svo fátteittsé
nefnt oq seqist aldrei missa sjónar á þvíívinnunni að
enqinn sé vonlaus.
Með Guði á vaktinni
GEIR JÓN ER FÆDDUR og uppalinn Reykvíking-
ur en fluttist til Vestmannaeyja 1974, árið eftir gos.
Hann hafði lært vélvirkjun en fór til Eyja til að
vinna sem verslunarstjóri í byggingavöruverslun
hjá kunningjum. Tveimur árum eftir komuna til
Eyja gekk Geir Jón til liðs við lögregluna.
„Það var talað við mig um sumarafleysingar árið
áður, 1975 - ætli þeim hafi ekki þótt ég það stór að
ég myndi standa upp úr í lögreglunni - en það kom
ekki til greina. Mér fannst það einhver alvitlaus-
asta hugmynd sem ég hafði heyrt og taldi þetta
starf ekki eiga við mig. Árið eftir var ég aftur beð-
inn og þá sló ég til. Ég fann svo mjög fljótlega að
þetta var starfið mitt.“
- Hvers vegna?
„Ég hugsa það séu þessi nánu mannlegu sam-
skipti. Að geta tekið á mannlegum harmleik til að
afgreiða hann og leiða til lykta eins farsællega og
mögulegt er. Að leiðbeina og þjónusta. Þetta er
grunntónninn í þessu. Ég hef ánægju af að þjón-
usta, hjálpa og taka á málum, allt frá fyrstu hjálp
til þess að ljúka þeim.“
Geir Jón varð fljótt varðstjóri, þá rannsóknarlög-
reglumaður. Hann var í félagsmálaráði, barna-
verndarnefnd og í hinu smáa samfélagi varð hann
fljótlega öllum hnútum kunnugur. Hann kynntist
öllum sviðum löggæslugeirans og þekkti hvern ein-
asta mann i Vestmannaeyjum að eigin sögn.
„Ég var einn af fáum aðkomumönnum sem var
nánast tekinn algerlega inn í samfélagið. Enn i dag
er ég talinn Vestmannaeyingur, ekki AKP.“
- Með tvö vegabréf, ef svo má segja?
„Já, og stoltur af því.“
- Hvað þýðir AKP?
„Aðkomupakk,“ upplýsir Geir Jón og hlær hjart-
anlega.
Sægreifi í frístundum
1 Eyjum stundaði Geir Jón líka útdauða aukabú-
grein með góðum árangri.
„Það fyrsta sem ég keypti mér ásamt vini mínum
við komuna var trilla. Við fórum mikið á skak og
þegar yfir lauk hafði ég átt þrjár trillur ásamt
tveimur félögum mínum. Þetta var fyrir kvótakerf-
ið og við fiskuðum mikið. Aflinn var góður og þetta
var ágætis aukabúgrein. Við létum byggja fyrir
okkur plastbát og borguðum hann upp á einu ári.“
Hann segist þó ekki hafa getað hugsað sér að
verða sjómaður í fullu starfi. Segist of mikill land-
krabbi til þess þrátt fyrir breiðfirskt sjómannsblóð.
Flest málanna sem komu til kasta Geirs Jóns í
Eyjum segir hann hafa verið vinnuslys, töluvert
hafi verið um þau á togurunum og á höfninni.
„Svo var dálítið um innbrot. Þarna voru ungir og
frískir strákar sem ég þurfti stundum að taka á og
loka inni. En þeir eru góðir vinir mínir í dag og
heilsa mér alltaf þegar við sjáumst. Þeir sáu villu
síns vegar. Gaman að vita af því.“
- Þýðir nokkuð að standa í innbrotum í svona
litlu samfélagi eins og Vestmannaeyjum?! Má ekki
vænta þess að það komist fljótlega upp að gömlu
hljómflutningstækin hans Gulla séu á dularfullan
hátt komin inn í stofu hjá Kidda?
„Ja, það er svo sem ekkert vit í því. Yfirleitt komst
þetta mjög fljótlega upp. En það hafa svo sem komið
upp mál í Eyjum sem ekki hafa verið upplýst."
Eyjar eða Scala?
Eftir tæpa tvo áratugi í Eyjum fannst Geir Jóni hann
þurfa stærra svæöi til að athafna sig í faginu. Hann var
39 ára gamall og stóð á þeim tímamótum að vilja
spreyta sig annars staðar, í stærri tjörn ef svo má segja.
Þá sótti hann um og fékk starf sem aðalvarðstjóri við
lögregluna í Reykjavík. Fljótlega varð hann aðstoðaryf-
irlögregluþjónn og að lokum yfirlögregluþjónn.
„Ég hafði unnið einn vetur hjá lögreglunni í Reykja-
vík, árið 1984, þegar ég fór í Söngskólann. Mér líkaði
vel og fannst vinnan í Reykjavík góð tilbreyting. Ég var
því ekki allsendis ókunnugur þegar ég kom hingað
1992.“
- Söngskólann, segirðu?
„Ég hef sungið mikið frá unga aldri. Byrjaði fyrir
þrjátíu árum í kirkjukór Breiðholtskirkju. Ég hélt
áfram að syngja í kirkjukórnum í Vestmannaeyjum og
organistinn þar, Guðmundur Hafliði Guðjónsson, sá
einsöngvara í mér. Hann fór að ýta undir það og þjálfa
mig. Ég fór því að syngja einsöng við jarðarfarir og aðr-
ar athafnir og söng meðal annars með Sinfóníuhljóm-
sveitinni á goslokaafmælinu ‘83. Ég fékk áhuga á þessu
og leiðbeinendur sem komu til Eyja hvöttu mig til að
fara í Söngskólann í Reykjavík.“
Geir Jón lauk fimmta stigi í Söngskólanum og þótti
það efnilegur að honum var boöið að syngja hjá Is-
lensku óperunni. Hann segir þó Scala og Metropolitan
ekki hafa freistað mjög.
„Á lokatónleikunum í íslensku óperunni var komið
að máli við mig og ég spurður hvort ég vildi ekki halda
áfram, fara í frekara nám og vinna hjá Óperunni. En ég
sá ekkert nema fjölskylduna og Eyjarnar svo ég afþakk-
aði það. Ég sé svo sem ekkert eftir því. Það eru nógu
margir og miklu betri söngvarar sem hafa lagt sönginn
fyrir sig. Mitt hlutskipti var annað. En ég syng enn í
mínum söfnuði og kirkjukórum, oft einsöng."
- Þú ert bassi, væntanlega?
„Ég er baritón en syng fyrsta bassa í kórum.“
- í messurýni Fókuss var þér líkt við Barry White.
Er það nærri lagi?
„Já, ég sá það. En ég þekki hann ekki neitt og get því
ekki borið um það.“
Kóka ltóla-fólk
Það eru svo sem engin ný tíðindi að glæpir og of-
beldi í Reykjavík hafa farið síharðnandi, sveita-
bragur og hugarfar smæðarinnar eru endanlega
farin af undirheimum borgarinnar. Ný og grimmi-
legri mál koma sífellt og reglulega upp, nú síðast
fólskuleg og lífshættuleg árás tveggja alræmdra of-
beldis- og afbrotamanna, kenndum við Skelja-
granda, og föður þeirra, á saklausan vegfaranda
sem næstum beið bana. Hvernig upplifa lögreglu-
menn þessa þróun og það að kljást við miskunnar-
laust fólk?
„Staðreyndin er sú að þetta er harðnandi heimur.
Yngra og yngra fólk er á kafi í eiturefnum og býr á
götunni. Það finnst okkur sorglegt. Virðing fyrir
lögreglunni er lítil og fer hrakandi. Hverju þar er
um að kenna er vert að skoða en hlýðni við yflrvald
virðist vera almennt mjög erfitt íslendingum. Ég
held að víkingablóðinu sé um að kenna. Við vegum
hægri vinstri, hugsum mest um eigin þarfir og ósk-
ir og förum einfaldlega frá A til B án þess að spyrja
kóng eða prest. Tillitssemi, lipurð, umburðarlyndi,
virðing - mér finnst vanta þetta í þjóðarsálina okk-
ar. Skortur er einnig á aga, sem er grunnurinn að
hinu.
Trúlega þarf að taka upp einhvers konar þjálfun
ungs fólks, skyldri heraga. Ég á að sjálfsögðu ekki
við eiginlegan her heldur svipað prógram þar sem
ungt fólk er þjálfað í að bera respekt, virða yfirvald,
vinna undir aga og kommandó og bjarga sér í lífinu.
Hver er staðan í dag ef sú staða kemur upp að lög-
reglan þarf á varaliði að halda? Að vísu er hér gott
og hæft björgunarsveitarfólk en ef við einhvern tím-
ann þyrftum á að halda varaliði væri ómetanlegt að
geta kallað til ungt fólk nýkomið úr svona þjálfun,“
segir Geir Jón og lýkur máli sínu kankvís á svip:
„Ég verð að segja að mér finnst allt of mikill kóka
kóla-bragur á mörgu ungu fólki og þætti gaman að
finna meiri lýsislykt af því!“
Góði strengurinn
Geir Jón segist ekki búast við því að íslenskir lög-
reglumenn muni neyðast til að vopnast. Hann segir is-
lenska glæpaheiminn það lítinn og ekki sé séð fram á
að þjóðin muni stækka svo mjög í nánustu framtíð að
það hafi umtalsverð áhrif á glæpaflóruna hér. Góð-
kunningjarnir séu vel þekktir og mest sé það sama fólk-
ið sem fremji glæpina.
- Hvað segir þú við síbrotamanninn sem situr fyrir
framan þig í fimmtugasta skiptið?
„Það er nú það,“ segir Geir Jón og dæsir. „Því mið-
ur fyrir marga af þessum mönnum þá er þeim nákvæm-
lega sama. Þeir eru bara í þessu munstri. Innst inni í
öllum mönnum er samt ákveðinn strengur - vottur
ábyrgðar og samvisku - sem hægt er að höfða til, þó
víst sé hann oft lítill og viðkvæmur. Gallinn er sá að
maður hefur yfirleitt bara ekki nægan tíma til að eiga
við þennan - Verðurðu aldrei reiður, missir þolinmæð-
ina?
„Jú. Það gerist.“
- Læturðu fólk þá heyra það?
„Já, stundum. Annað dugar ekki á suma en virkilega
að hella sér yfir þá. En stundum getur maður gengið of
langt í hita leiksins svo maður sjái eftir því og þá verð-
ur maður að geta beðist afsökunar. Sérstaklega hleyp-
ur í skapið á mér þegar saklaust fólk sem getur nánast
ekkert varið sig verður fyrir barðinu á sömu einstak-
lingum aftur og aftur, nánast bjargarlaust gegn ítrekuð-
um, einbeittum og alvarlegum árásum af einhverju tagi
sem smám saman tortíma þeim og eyðileggja líf þeirra.

LAUGARDAGUR 17. ÁGÚST 2002
Helcjctrblaö X>V
4
Geir Jón frelsadist 14 ára gamall á sam-
komu bandarísks predikara í Fríkirkjunni:
„Þetta var kvöldsamkoma á sunnudegi og
ég kom á samkomuna bara til að láta
heyra í mér, trufa og stríða. Sætin voru
bíóstólar, með setum sem hægt var að velta
upp og ég gerði mér leik að því að skella
þeim saman. En þá tók Guð í
hnakkadrambið á litla karlinum. “
Það er einfaldlega óþolandi og hlutur sem maður getur
ekki sætt sig við. Úrræði laganna eru hins vegar oft þvi
miður takmörkuð."
- Missið þið einhvern tímann stjórn á ykkur?
„Auðvitað getur það gerst. Við erum bara menn. Ég
held að enginn lögreglumaður treysti sér til þess að
fullyrða að hann hafi aldrei brugðist. Við búum hins
vegar yfir þjálfun og reynslu sem á að koma i veg fyrir
það. Hins vegar geta komið upp þær aðstæður að slíkt
gleymist í hita leiksins. Við reynum hins vegar af alefli
að koma í veg fyrir það og læra af reynslunni ef það
gerist."
Trúgimin erfið í starfinu
Helstu kosti sína sem lögreglumaður telur Geir Jón
vera umburðarlyndi og að hann eigi auðvelt með að
lynda við fólk. I takt við hinn trúaða mann nefnir hann
einnig þann kost að geta fyrirgefið. Það síðastnefnda
getur reyndar einnig virkað sem ákveðinn galli því
Geir Jón segist stundum vera aðeins of trúgjarn. Hann
vill reyna sitt besta til að trúa fólki.
- Er það ekki ákveðin fötlun fyrir lögreglumann?
„Jú, það getur verið slæmt þegar logið er að manni
hvern einasta dag eins og oft er í þessu starfi. En mig
langar að trúa fólki. Þegar á móti manni situr einstak-
lingur sem hefur brennt allar brýr að baki sér og lofar
því að núna ætli hann að snúa við blaðinu, sver og sárt
við leggur að hann ætli sér að verða nýr og betri mað-
ur, þá er mjög erfltt að hafna því alfarið. Þá vil ég af
fremsta megni trúa fólki. Það væri svo ósanngjarnt að
segja einfaldlega að þetta hefði viðkomandi oft sagt
áður og vilja ekkert mark á honum taka. Ég hef nefni-
lega séð menn, gjörsamlega vonlausa í manna augum,
umsnúast eins og hendi væri veifað. Þess vegna trúi ég
því að allir eigi sér einhverja von.“
Geir Jón segist fyrir löngu hafa áttað sig á því að
hann geti ekki tekið allt persónulega sem sagt er við
hann í vinnunni. Starfsins vegna hitti hann fólk undir
erfiðum kringumstæðum og það sé oftar en ekki frekar
að tala við „búninginn" en hann persónulega.
„Maður áttar sig á því að sumt er ósanngjarnt. En
veit jafnframt að þetta verður maður að þola og leiða
hjá sér. Eins er það að lögreglan verður að koma fram
sem einn maður. Stundum lendir maður í því að fram-
fylgja hlutum sem maður er kannski ekki alveg sam-
mála í hjarta sínu eða segja og verja hluti sem maður
hefur kannski einhverja aðra skoðun á. Við slíkar að-
stæður er gott að geta leitað til guðs.“
Frelsaðist í Fríkirkjunni
Geir Jón er alin upp á trúuðu heimili - Hvítasunnu-
safnaðarfólks - og segir trúna sér í blóð borna. Hann
hafi hins vegar sjálfur ekki verið móttækilegur fram
eftir aldri og frekar andsnúinn. Á fjórtánda ári hafi
hann hins vegar orðið fyrir ákveðinni reynslu sem fékk
hann til að skipta um skoðun.
„Guð mætti mér á ákveðnu augnabliki, þar sem ég
var í uppreisn og mótþróa. Á þessum tíma var uppeldi
almennt strangara en i dag. Foreldrar mínir vildu mér
vel en ég vildi gera annað. Fólk gengur í gegnum ýms-
ar breytingar á unglingsárunum og eins og fólk veit
fylgja því oft átök að segja skilið við æskuna og verða
fullorðinn. Sem barn fór ég í sunnudagaskólann en þeg-
ar ég varð unglingur vildi ég fara mínar eigin leiðir og
eins og aðstaðan var þá fyrir trúaða einstaklinga var
það erfiðara. Hlutirnir voru miklu strangari þá en í
dag. Ég er mjög félagslyndur maöur og vil vera með
fólki. Ég hélt að trúin væri einvera. En drottinn sýndi
mér að svo er ekki og ég tók það gæfuspor að fylgja
honum.“
- Hvernig kom það til?
„Það gerðist bara allt í einu á einni samkomu í Frí-
kirkjunni hjá predikara að nafni Oswald J. Smith.
Þetta var kvöldsamkoma á sunnudegi og ég kom á sam-
komuna bara til að láta heyra i mér, trufla og stríða.
Sætin voru bíóstólar, með setum sem hægt var að velta
upp og ég gerði mér leik að því að skella þeim saman.
En þá tók Guð í hnakkadrambið á litla karlinum. Hann
mætti mér þannig að hann braut mig niður, egóið og
uppreisnina og ég fékk syndaneyð. Ég blygðaðist mín
fyrir það sem ég hugsaði og stóð fyrir og þráði að eiga
líf í Jesú Kristi. Ég bað Guð að fyrirgefa mér og taka
við mér - iðraðist - og þá breyttist allt lífið. Þetta var
svo ljóslifandi fyrir mér. Ég sá unga fólkið syngja í
kringum mig og áttaði mig á að þetta vildi ég gera.
Þessu vildi ég tilheyra. Hvítasunnusöfnuðurinn hefur
síðan verið mitt andlega heimili.“
- Og þú hefur ekki litið til baka síðan?
„Aðalatriðið er að með því að taka við Jesú Kristi
öðlast maður trú, kærleika og fyrirgefningu sem maður
reynir að rækta og varðveita upp frá því. Ég er breysk-
ur maður eins og við öll og hef gert mín mistök en ég
iðrast og reyni að bæta ráð mitt ef ég finn að ég hef
brugðist. Kærleikurinn hjálpar mér í gegnum svo
margt. Guð byggir mig upp og gefur mér styrk. Ég leita
til hans og það hefur hjálpað mér mikið i þessu starfi.
Bænin er til dæmis min besta áfallahjálp."
- Finnur þú fyrir honum með þér í starfinu?
„Já, svo sannarlega. Ég bið oft til hans og finn fyrir
honum.“
- Hvenær er það helst?
„Þegar mikilvægt er að ég bregðist rétt við. Erfiðustu
aðstæður sem maður lendir í er þegar eitthvað ægilegt
hefur gerst á heimili fólks - heimilisófriður eða eitt-
hvað þaðan af verra - eða þegar maður þarf að færa
fólki váleg tíðindi á heimili þess. Fyrstu orðin sem lög-
reglumaðurinn segir geta annaðhvort virkað græðandi
eða sem sprenging. Það þarf ekkert að hafa að gera með
lögreglumanninn heldur þau algengu viðbrögð fólks að
„skjóta sendiboðann". Þegar svo mikiö veltur á fram-
komu manns er hætta á að maður bregðist. Og þá er
gott að leita til drottins."
Darwin og steinkast
- Mörg ríki í Bandaríkjunum, þar sem mikið er um
trúað fólk, hafa neitað að hafa kenningar Darwins á
námskrá skóla sinna og kenna sköpunarsöguna eins og
hún er í Biblíunni. Hverju trúir þú?
„Ég trúi því sem stendur í Biblíunni. Ég kann ekki
að skýra það frekar. Biblían lætur vera að skýra það
frekar. Trúin er fullvissa um það sem maður vonar og
sannfæring um hluti sem maður sér ekki. Trú snýst um
það. Og af hverju ætti ég að trúa því að Darwin hafi
frekar rétt fyrir sér en Biblían? Texti Biblíunnar er svo
miklu dýpri en mannshugurinn getur umfaðmað. Til
dæmis segir á einum stað að Guð hafi skapað heiminn
á sjö dögum en á öðrum að einn dagur sé fyrir Guði
sem þúsund ár og þúsund ár sem einn dagur. Það þýð-
ir ekki að lesa Biblíuna bara bókstaflega, textinn er svo
margræður."
Gunnar Þorsteinsson, kenndur við Krossinn,
og Snorri Óskarsson, kenndur við Betel,
eru líklega þekktustu forsprakkar trúar-
söfnuða hér á landi. Hægt er að kalla þá
bókstafstrúarmenn og þeir hafa mjög ein-
dregnar, strangkristnar skoðanir sem ekki rúma mikið
umburðarlyndi gagnvart ýmsum minnihlutahópum - til
dæmis samkynhneigðum - og hafa strangar skoðanir á
mannlegu atferli, predika skírlífi og hreinlífi og undir-
gefni gagnvart guði. Flestum Islendingum þykir fátt til
þeirra málflutnings koma og frekar er ímynd þeirra nei-
kvæö meðal þjóðarinnar, eiginlega þykja þeir öfgamenn.
Hvað segir Geir Jón um trúbræður sína? Er hann jafn-
mikill harðlínumaður og þeir?
„Ja, ég segi bara aftur fyrir mig að ég trúi því sem
stendur í Biblíunni. Sumir fókusera kannski á ákveðin
atriði umfram önnur. Sumir leiðtogar trúarsafnaða eru
sterkir karakterar sem hafa sterkar skoðanir. Það er
þeirra mál og misjafnt hvernig fólk tjáir sig um þetta. Ég
segi bara við hvern og einn: Lestu Biblíuna og leitaðu
með þitt til drottins. Gáðu hvað hann segir við þig. Ég er
maður kærleikans og umburðarlyndis. En allt það sem
er synd þarf að hreinsast, bæði úr mínu lífi og annarra.
Það er hins vegar ekki mitt að segja hverjir eru meiri
syndarar en aðrir. Ég segi bara eins og Jesú: Sá yðar
sem syndlaus er, kasti fyrsta steininum. Það virðast
margir kasta steinum í dag.“ -fin
-f