Dagblaðið Vísir - DV - 13.12.2003, Blaðsíða 31

DV Fókus
LAUGARDAQUR 13. DESEMBER 2003 31
l
Davíð Stefánsson
inrepkamena í
Ljóð virðast njóta vaxandi vin-
sælda, og þá sérstaklega meðal ungs
fólks, hverjar sem ástæðurnar kunna
að vera. Ef til vill er það vegna áhrifa
frá rappinu, þar sem færni með orð
og rím eru í fýrirrúmi. Ef til vill er það
vegna þess að í heimi sem virðist
verða stöðugt óöruggari þurfum við
meira á skáldum að halda. Eða mögu-
lega er það bara vegna þess að í heimi
þar sem allt gengur stöðugt hraðar
fyrir sig hefur fólk einfaldlega ekki
tíma til að lesa bækur, þannig að hið
knappa form ljóðsins hentar vel á
milli auglýsinga og sífellt fleiri sjón-
varpsstöðva þar sem öllu þarf að
koma frá sér í sem stystu máli. Að
minnsta kosti virðist ljóðagerð höfða
meira til fólks en hún hefur gert lengi,
þó að formið hafi virst deyjandi fyrir
rétt um áratug. En um hvað yrkja
skáldin?
Fyrir tíu árum var tómhyggjan
allsráðandi. Múrinn var fallinn, hug-
sjónirnar horfnar og lífsgæðakapp-
hlaupið var í algleymingi. Það virtist
ekkert lengur til að berjast fyrir. Þá
sjaldan skáldin ortu, ortu þau helst
um að það væri ekkert til að yrkja um.
Þau virtust helst vera andvaka í
dimmum herbergjum og umheimur-
inn hvorki angraði þau né veitti þeim
innblástur. Kristján Kristjánsson var
einn hinna ungu skáida og gaf út bók-
ina „Spegillinn hefur ekkert ímynd-
unarafl" en titillinn er lýsandi fyrir
hugarástandið. í ljóðinu Draumrof
segir: „Að vakna um nótt, finna sig
vakna einan um nótt, vita sig vakna.
nótt eftir nótt ..." Annar maður sem
engdist í myrkrinu var Jón Stefáns-
son, sem segir: „og myrkrið er bara
svartur köttur sem hleypur yfir göt-
una með fugl í kjaftinum." Meira að
segja myrkrið er lítils virði, en Jón læt-
ur það ekki stöðva sig og segir annars
staðar: „ég ætla samt að yrkja þetta
tilgangslausa ljóð og tileinka andar-
drætti mínum.“ Skáld 10. áratugarins
voru eins og hermenn sem biðu eftir
að stríðið hæfist.
Tíu árum síðar er það hafið, bæði í
eiginlegri og óeiginlegri merkingu.
Öflugasta herveldi heims varpar
sprengjum á þróunarlönd, yfirleitt
með stuðningi íslenskra stjórnvalda.
Lífsgæðakapphlaupið er enn á fullu,
og þó engu nær því að nokkur nái í
mark. Bilið á miUi ríkra og fátækra
eykst stöðugt, og auðæfin færast yfir á
færri hendur. Þau vandamál sem
ungskáldin fást við í dag eru því
hvorki tómið né myrkrið, og því síður
að ekkert sé til að yrkja um.
Meðal dæma um nýja skáldahópa
sem hafa látið að sér kveða undanfar-
ið eru fólkið í og í kringum hópana
Aginíu, Ljóð.is og NýhU.
Pirraður ungur maður
„Það er alitaf verið að halda að
manni misgáfulegum skáldsögum, en
það eru engin markaðsöU bak við
Ijóðið,“ segir Davíð A. Stefánsson sem
er um þessar mundir að gefa út sína
þriðju íjóðabók, Uppstyttur. Hann er
einnig, ásamt Jóni Gunnari Gylfasyni
og Sólveigu Eddu Vilhjálmsdóttur,
ritstjóri Ljóð.is, sem einnig er að gefa
út ljóðabók fyrir jólin, bókina hund-
rað og 1 ljóð. Ljóð.is var stofnað fyrir
tveimur árum sfðan, og hefur þegar
fengið innsend um 7000 ljóð. „Ókkur
fannst lógískt að Netið gæti tekið við
ljóðinu. Þetta getur verið svona miUi-
þroskastig fyrir höfunda, frá því að
skrifa fyrir skúffuna og þangað til þeir
fara að gefa út bækur.“ I inngangi
Ljóð.is bókarinnar segir hann að ljóð-
ið deyi ekki fyrr en manneskjan hætt-
ir að finna til, eða hættir að vera til.
Ljóð eigi því erindi til allra. „Margir
halda að skáld séu einhvers konar
gátumeistarar, og að ljóð séu einhvað
torf sem erfitt er að skilja. Það sama er
uppi á teningnum með myndlistar-
sýningar. Almenningur fer lítið á þær
vegna þess að hann heldur að hann
fatti þær ekki. En hver sem er getur
fengið eitthvað útúr þvf að horfa á
málverk, hvort sem hann er lærður
eða leikmaður."
Viðfangsefni Davíðs eru innhverf
fremur en úthverf. „Hin innri leit
kemur á undan hinni ytri leit. En ég er
að vinna mig upp í að verða pólitísk-
ur.“
Ertu reiður ungur maður?
“Nei, en verandi fslendingur er ég
mjög pirraður ungur maður. FóUc sit-
ur á kaffihúsum og kvartar um stjórn-
völd og aðhefst ekki neitt. En ég held
að við séum smám saman farin að
öðlast sjálfstraust til að rífa kjaft."
Stuð að vera reiður:
„Stefnuskrá okkar er að vera póli-
tískir og skemmtilegir,“ segir Eiríkur
Örn Norðdahl sem er meðlimur í fé-
lagsskapnum NýhU. Nýhilhópurinn
var stofnaður fyrir um tveimur árum
síðan með uppsetningu heimasíðu,
en fyrsta útgáfa þeirra var bók Eiríks,
Heimsendapestir. Síðan hefur hópur-
inn verið duglegur að gefa út, og fór á
upplestrarferðalag um landið síðasta
sumar. I haust kom út bókin Af stríði,
sem gefin var út til að mótmæla stríð-
Davíð Stefánsson „Það eralltafverið að halda að manni misgáfutegum skáldsögum en það
eru engin markaðsöfl á bak við Ijóðið."
* Ljóðakvöld Aginu „Viðsöfnuð- um saman öllum þeim ungskáld-
•J’ í ír? um sem við nádum i og fengum Andra Snæ rithofund sem sér- stakan gestafyrirlesara."
.p' ... I .A?
i- -
inu í írak. „Þegar stríðið byrjaði sát-
um við allir á rassgatinu og nöguðum
okkur í handabökin. Við Haukur Már
(ritstjóri bókarinnar) vorum staddir í
Berlín, og sáum þar ítalska bók sem
fjaOaði um stríðið aðeins sjö árum
eftir að það hafði opinberlega endað,
og vorum heillaðir af framtakssem-
inni. Nútímaþjóðfélagið gengur hratt
fýrir sig, og byltingin þarf helst að
hafa betri viðbragðstíma. Maður
myndi líka ætla að það væri minna
mál að skrifa eina bók en að flytja
hundruði þúsunda hermanna yfir
hálfan hnöttinn." Bókin kom þó ekki
út fyrr en í haust. „Það var ekki verra,
þar sem að allir voru orðnir svo leiðir
á stríðinu í sumar en eru farnir að
verða meðtækilegri aftur. Á Islandi
þykir byltingin alltaf svo leiðinleg að
fólk þarf að hvfla sig aðeins á henni."
Hvað er eiginlega Nýhil?
„Það er engin stjórn í Nýhil. Það er
enginn sem getur bannað þér að gefa
út bók undir nafni Nýhils. Við mynd-
um í mesta lagi koma heim til þín og
berja þig. En ef einhver nálgast okkur
við erum með aðila sem getur séð um
umbrot og hönnun bóka, og við
myndum kynna hana og sjá til þess
að skáldið fengi vettvang til að koma
fram á. En allur kostnaður, sem og
höfundaréttur, væri í höndum
skáldsins."
Vorðuð þið alltaf pólitískirl
„Við fórum að finna meiri og meiri
þörf fyrir að bregðast pólitískt við.
Þetta er einnig félagspólitískt, ekki
bara barátta gegn Davíð eða Bush,
heldur á víðari grundvelli líka. Ástæð-
an fyrir því að við stundum pólitík er
að það ættu allir að gera það. Það er
ekká fyrr en allir leggja lóðin á vogar-
skálarnar að eitthvað fer að gerast.“
En þið berjist fyrst og fremst með
orðum?
„Enn sem komið er. Nýhil er þó
fyrst og fremst hryðjuverkasveit. í nú-
tímaskilgreiningu eru nefnilega ansi
margir orðnir hryðjuverkamenn,
hvort sem það eru námuverkamenn í
Bólivíu eða Eminem, og við föllum
víst undir þá skilgreiningu."
Ertu reiður ungur maður?
„Ég er allaveganna ekkert sérstak-
lega fúll. Ég sit ekki heima og græt eða
gnísti tönnum. Það er stuð að vera
reiður. Ég fór í mótmælagöngu í
Berlín, og bjóst við að þurfa að standa
þarna með kreppta hnefa og láta
rigninguna berja mig meðan ég
hlustaði á leiðinlega ræðuhöld eins
og hérna heima, en það fyrsta sem ég
sá var eldgleypir, og annar hver mað-
ur var í grímubúning. Það er gaman
að vera okkar megin, og leiðinlegt að
vera þeirra megin. Við erum jú að
reyna að gera gott.“
Dreifa Ijóðum um bæinn
„Við vissum af fólki úti um allan
bæ sem var að skrifa ljóð, en það var
eiginlega enginn vettvangur fyrir það.
Ef maður hefur áhuga á fótbolta fer
maður í eitthvað fótboltafélag, en
hvert átti fólk sem hefur áhuga á ljóð-
urn að leita?" segir Steinunn, sem
ásamt vinkonu sinni Guðrúnu sótti
um styrk hjá Hinu húsinu síðasta
sumar. Þær stofnuðu ljóðahópinn
Aginíu, og hófu að dreifa ljóðum um
bæinn, krítuðu þau á gangstéttir,
hengdu upp á þvottasnúrur og geng-
um um með þau f hjólbörum og buðu
fólki að draga. Þetta síðastnefnda
kölluðu þær að „flytja ljóð," en þetta
varð ekld eini vettvangurinn fyrir
ljóðaflutning, því þær stóðu einnig
fyrir ljóðakvöldum á Bláa barnum.
„Við söfnuðum saman öllum þeim
ungskáldum sem við gátum náð í, og
fengum Andra Snæ rithöfund sefn
sérstakan gestafyrirlesara. Við bjugg-
umst við því að svona tveir myndu
mæta á fyrsta kvöldið, en það varð
pakkað út úr dyrum svo það var
ákveðið að hafa þetta annan hvern
miðvikudag um sumarið, og það var
alltaf jafn fullt."
Hápunktinum var svo náð á
Menningarnótt, þegar Nótt hinna
löngu ljóða var endurvakin á
skemmtistaðnum Nasa, en nokkur
ár eru síðan hún var haldin síðast.
Meðal lesara voru Einar Már, Hall-
grímur Helgason og Steinunn Sig-
urðardóttir, ásamt rjóma
ungskálda Reykjavíkur. Aginía hef-
ur haft hægt um sig frá sumarlok-
um, sökum anna í námi og starfi,
en hefur nú fengið nýjan meðlim,
Sigríði, og stefnir að áframhaldandi
starfi eftir áramót.
vatur@dv.is
Lofkvæði Ég mun hörfa Það er ekki að fara að hefjast neitt stríð
lofa að skipta mér ekki af þvf Ég mun hörfa
lofa að vera falleg og lofa að þegar þeir hafa sprengt Hér er verkefni fyrir gáfaðri
halda kjafti sérleið mann
lofa að vera ekki feit inn (hjarta óvinarins Maður minn! Pólitíkin!
lofa að tala ekki, lofa þér að tala slitið þar sundur slagæðar Ég hef loks afráðið að segja eitt-
lofa að hlusta á þig, lofa að og fiéttað úr þeim bræðralagið hvað sem skiptir máli.
koma hérna En fyrst verð ég að hætta að
lofa að leggjast með þér, lofa Undir góna á afgreiðslustúlkur.
þér að fá'ða frelsiskór fjölmiðla Það verður ekkert vont í þessu
lofa þér að sofna og/eða æla mun ég hörfa Ijóði.
lofa þér að sofa úr þér í hálsakot þltt. Það verður ekkert vont í þessu
lofa að vekja þig ekki (ALDREI) Ijóði.
lofa að fyrirgefa þér allt Þar er mjólk, (maður á aldrei að endurtaka
lofa að allt verði gott og svo þar er hiti sjálfan sig, nema maður hafi
lofa að fara með þér til helvítis þar er Iffið þitt einhverju við að bæta)
aftur Það vont ekkert Ijóði í verður
og aftur og djúpt ég dreg þessu.
og aftur... það fmig Sá sem á síðasta orðið, hefur
ogdey alltaf réttfyrirsér.
Hilda öllum nema þér G W. Bush er frankenstein-luðra
úr bókinni Ijóð.is: hundrað og 1 (leyfum pólitíkinni að fljóta
Ijóð Davfð A. Stefánsson úr bókinni Uppstyttur með). EiríkurÖrn Norðdahl úr Ijóðinu Það er ekki að fara að hefjast neitt stríð Birt í bókunum Nihil Obstat og Af stríði
i