Dagblaðið - 28.08.1978, Blaðsíða 12

12
DAGBLAÐIÐ. MANUDAGUR 28. ÁGÚST 1978.
Atburðirnir í Tékkóslóvakíu
frá sjónarhóli „austanmanna”
Kjallarinn
Tíu ár eru (jegar liðin frá atburðun-
um í Tékkóslóvakíu. Engu að síður
heldur þetta mál áfram að sækja á
síður ýmissa málgagna hinnar vest-
rænu pressu. Yfirgnæfandi meirihluti
þessara skrifa er eftir vestræna blaða-
menn og sérfræðinga vestursins í
málefnum sósíalísku ríkjanna. Þar af
leiðandi fær hinn vestræni lesandi —
hinn islenski þar með talinn —- aðeins
möguleika á að sjá málið frá annarri
hliðinni* það er í gegnum skekkigler
vestrænna skoðana. 1 mörgum þessara
skrifa er því haldið til streitu að herir
fimm sósíalískra landa hafi að morgni
hins 21. ágúst „ráðist með valdi inn
fyrir landamæri TSSR og brotið með
því á bak aftur „endurfæðingu” frjáls-
Borðbúnaður nýkominn
Hinn vinsæli vestur-þýzki og sænski borðbún-
aður nýkominn.
20 glæsilegar tegundir.
Verð við allra hæfi.
Siffurbúðin
Laugavegi 55. Sími 11066.
Borgarnes
Til sölu eru nokkrar íbúðir í
fjölbýljshúsi sem nú er í bygg-
ingu. íbúðirnar fást keyptar á
föstu verði án vísitöluhækkana.
Afhendingardagar eru 10. júlí
og 10. okt. 1979.
Uppl. gefur Ágúst Guðmunds-
son Kveldúlfsgötu 15, sími 93-
7458.
Borgarás hf.
Borgarnesi.
lyndrar og lýðræðissinnaðrar sam-
félagsþróunar, „hindrað uppbyggingu
manneskjulegs sósíalisma.”
En var raunin nú þessi? Staðreyndir
geta að minnsta kosti ekki staðfest
réttmæti slíkra ályktana. Mig langar
að kynna lesendum Dagblaðsins
nokkrar þessara staðreynda.
Byrjum á einni alveg nýlegri. t mars
þessa árs var það undirstrikað einu
sinni enn á miðstjórnarfundi
Kommúnistaflokks Tékkóslóvakíu, að
herir sósialistalandanna hefðu ekki
framið hernaðaríhlutun í málefni
Tékkóslóvakíu, heldur hefðu „Sovét-
ríkin og önnur sósialistariki veitt þá
bróðurlegu hjálp sem dugði hinum
heilbrigðu öflum tékkneska
kommúnistaflokksins til þess að ná
tökum á hættulegu ástandi.” (undir-
strikun höfundar)
Hvernig lýsti
svo þetta hættu-
ástand sér?
t ársbyrjun 1968 voru þegar starf-
andi af nokkrum krafti borgarasinnuð
hægriöfl 1 Kommúnistaflokki
Tékkóslóvakiu og stjórnarskrifstofum
hans. Eftir þing miðstjórnar KPT
notuðu þessi hægriöfl sér
kunnáttusamlega óákveðni hinna nýju
leiðtoga, sem ekki reyndust þess um-
komnir að fylgja eftir ákvörðunum
janúarþingsins með nægilegri festu.
Þeir skipulögðu afflutning upplýsinga,
bæði meðal flokksmanna og
almennings. Þeim tókst að ná valdi á
helstu fjölmiðlunum og rangfærðu
með þeirra hjálp megininntakið í
ályktunum þingsins. Allt þetta var
gert undir yfirskyni stuðnings við hina
„nýju” stefnu KPT. 1 reynd var aftur
á móti verið að grafa undan trausti
flokksins og skapa glundroða í röðum
hans. Og að síðustu var hér verið að
reiða öxina að rótum byliingasigra
þjóðarinnar frá febrúar 1948.
Eftir því skal jafnframt tekið, að
það voru menn sem sjálfir voru félagar
í kommúnistaflokknum sem þarna
reiddu öxina að grundvallaratriðum
sósíalismans. Þetta hlaut að leiða til
þess, að almenningur áleit að bæði í
landinu og í flokknum væri einungis
um að ræða árekstur „framfara-
sinnaðra” afla, sem leituðust við að
bæta samfélagsþróunina, byggja upp
„betra form af sósíalisma” við þá sem
settu sigá móti slíku.
Með slagorðinu „Ný stefna verður
aðeins framkvæmd af nýjum
mönnum” að skálkaskjóli, tóku
andsósíalísk öfl að knýja fram
uppsagnir reyndra forystumanna i
stjórnarstofnunum, flokks og ríkis og
neyttu til þess allra tiltækra bragða.
Þeirra í stað voru settir í lykilstöður í
stjórnsýslu rikisins menn, sem í raun
og veru voru viðsfjarri sósíalismanum.
Þannig tókst hópi endurskoðunar-
sinna að fá stuðning staðfestulítilla og
lítt þroskraða einstaklinga og jafn-
framt teygja álitlegan hóp heiðarlegra
borgara á villigötur. í kringum þennan
kjarna endurskoðunarsinna hófu
ólikustu andspyrnustraumar að renna.
Hvað gerðu austan-
tjaldslöndin til þess
að skakka leikinn?
í fyrsta lagi voru haldnir fjölmargir
Ieiðtogafundir sósíalísku Iandanna,
bæði tveggja aðila og fleiri. Það ætti
ekki að þurfa skýringar við, að í her-
búðum sósialista gátu menn ekki látið
sér örlög sósialismans i Tékkóslóvakíu
í léttu rúmi . liggja, enda er
Tékkóslóvakía fullgildur aðili að Var-
sjársáttmálanum, en hlutverk hans er
að standa vörð um áunna stöðu
sósíalismans. Þess vegna var allt gert
sem mögulegt var til þess að sannfæra
þáverandi leiðtoga KPT um hættur
þeirrar leiðar sem þeir höfðu kosið að
fara, án þess þó að þrengt væri að
þjóðarhagsmunum TSSR.
Þannig skoruðu leiðtogar KPSS á
fundinum í Chierna am Tissa
einarðlega á þáverandi forystu
Tékkóslóvakíu að bjarga af eigin
rammleik landinu frá yfirvofandi
hættu.
Þá var það á miðju sumri ’68
að endurskoðunarsinnar og gagn-
byltingarmenn töldu sig svo örugga,
að þeir hættu að fela hið raunverulega
markmið sitt: að hnykkja landinu
aftur til borgaralegs lýðræðis eins og
það hafði verið fyrir byltinguna i
febrúar 1948.
Viðræðurnar i Cierne am Tissa
stóðu yfir i fjóra daga, i sal, sem
útbúinn var i skyndingu á járnbrautar-
stöðinni þar. Opinberlega voru fundir
þessir lokaðir. Engu að siður lak
umræðuefnið einhvern veginn í borg-
arapressuna, efni öllu rangsnúið, svo
sem vita mátti. Tékkneska sjónvarpið,
sem þá var í höndum hægri erindreka,
fylgismanna breytts samfélagskerfis,
bar sig einnig að mjálma í þessum kór.
Þrátt fyrir alla erfiðleika, var í
viðræðulok undirrituð sameiginleg
yfirlýsing. Þar stóð meðal annars
skrifað, að það væri „sameiginleg
skylda allra sósialisku rikjanna að
styðja, styrkja og verja þá sigra sem
þjóðir hvers þessara ríkja hafa unnið
með hetjudáðum og fórnfúsu starfi....”
Texti þessarar. yfirlýsingar var
birtur í tékkneska útvarpinu fljótlega
eftir undirskrift. Engu að síður gat út-
varpið þá, í þeim töluðum orðum, birt
yfirlýsingu Blaðamannasambands
TSSR, sem var undir stjórn endur-
skoðunarsinna og skipti miklu máli í
þeim hita sem kominn var i málið. Þar
með, með uppskrúfaðri hneykslan og
skelfingu, hrópað að leiðtogayfir-
lýsingin túlkaði ekki vilja þjóðarinnar
og hefði verið undirrituð „undir
pressu", og annað i þeim dúr.
Siðan tók atburðarásin svofellda
stefnu: Hægri menn hertu á ofsóknum
á hendur því fólki sem reyndist hug-
sjónum sósialismans trútt og
heiðarlegt, með hótunum um að
ganga því milli bols og höfuðs.
Ástandið varð æ ískyggilegra og að
lokum ógnvænlegt. Blaðið „Rude
Pravo" sagði frá því, þegar það
minntist þessara tíma fyrir skömmu,
að 'uppi hefðu verið áætlanir um að
reisa einangrunarbúðir á tékknesku
landi. Slíkt var það hlutskipti sem
gagnbyltingarmenn höfðu búið
þjóðinni — innan frá. Þá loks var
brugðið á það eina ráð sem um var að
velja eins og málum var komið og
ákveðið að rétta tékknesku þjóðinni
bróðurlega hjálparhönd og þar með —
vopnaðan styrk.
V/estrið og
Tékkóslóvakía
Til þess að fá frekar skilið ástæður
sósíalísku landanna fyrir því að koma
tékknesku þjóðinni til hjálpar, verðum
við að staldra við hlutverk það sem
ákveðnir vestrænir aðilar léku í at-
burðarás þeirri sem að ofan hefur
verið rakin.
Rétt er að taka það fram hér, að
áhugi vesturveldanna á Tékkóslóvakiu
er ekki nýtilkominn. Á fyrri hluta
fimmta áratugsins var unnið opinskátt
gegn sósialíska kerfinu í TSSR og
hafði sú barátta grófa ihlutunar-
ásýnd. Tugum milljóna flugumiða
var ausið yfir landið i þvi skyni að
espa þjóðina gegn stjóminni, rangfæra
tilganginn með breytingunni á
þjóðfélagskerfinu og hræða fólk. Risa-
stórir loftbelgir, fylltir eldfimu gasi,
lífshættulegu fyrir landsfólkið, svifu
yfir tékknesku landi, sendir þangað
utanlands frá.
En þessar og þvilikar aðgerðir báru
ekki árangur. Þá var aðgerðum breytt
i svonefnt „hljóðlátt” strið gegn
sósíalísku löndunum. Einn af höfund-
um. þessara aðferða var prófessor
Herman Kan , sem ekki er óþekktur
meðöllu.
Kjarni kenninganna bar að þeim
brunni, að smátt og smátt skyldi grafa
EvgeníBarbukho
undan sósíalistalöndunum, leitast við
að „holgrafa hugmyndafræðina” og
framkalla „uppblástur” í kenningum
marx-leninismans. Með öðrum
orðum, að koma af stað pólitiskri
vantrú í landinu innan frá, til þess að
skapa pólitiska og efnahagslega
kreppu með hjálp tilbúinnar óánægju
meðal þjóðarinnar.
Hvernig átti svo „úrslitatilraunin”
(svo nefndi prófessor Kan atburðina í
Tékkóslóvakiu) að þróast? Þessari
spurningu svarar Kan sjálfur á síðum
bandaríska tímaritsins „Fortune”. Þau
svör eru ekki laus við að vera
forvitnileg, ekki sist þeim sem enn
þann dag i dag vilja verja „tékknesku
tilraunina” og fullyrða að málið hafi
þá snúist um það eitt, að gera
sósialíska skipulagið „lýðræðislegra”
og „manneskjulegra”, en siður en svo
um gagnbyltingu.
Hér fara á eftir orðréttar tilvitnanir
í Herman Kan:
a) Viðurkenning Bonnstjórnarinnar
fljótlega. Henni munu fylgja vestur-
þýsk lán, verslun og áhrif.
b) Komið á öflugum vestrænum,
einkum frönskum og þýskum, áhrifum
á menningarsviðinu.
c) „Lýðræðislegu miðstjómarvaldi”
hafnað.
d) Tilkoma ríkisstjórnar sem sett væri
ofar flokknum og að veikja áhrif
flokksins almennt.
e) ^æðing andstöðuflokka og myndun
virkrar pólitiskrar andstöðu.
f) Geislakrans „efnahagsundursins”
kviknar.
g) Möguleg fæðing — sósíalísks
lýðveldis með kapítalískum blæ.
Á þennan hátt var hin „hljóðlega”
gagnbylting hugsuð. Sósíalískt
skipulag sem átti að víkja fyrir
kapitalisma, huldum gæru
„sósíalisma” með manneskjulegri
ásýnd”.
Þar með er þó ekki öll sagan sögð.
Næsta skref þessarar áætlunar var að
velta stjórnum fleiri kommúnista-
flokka og -ríkja úr sessi.
Og að siðustu dregur H. Kan þá
ályktun, að „máttarmissir Varsjár-
bandalagsins mætti, með að sama
skapi vaxandi styrk Vestur-Þýska-
lands, fullkomna einn góðan veðurdag
með árás Vestur-Þýskalands á SSSR.
aðfengnu fulltingi Bandaríkjanna”.
Með þessu nióti hefðu „tékknesku
aðgerðirnar" orðið fyrsta skrefið til
þess að koma af stað nýrri heims-
styrjöld, samkvæmt pt ófessor Kan.
Hvað hafa 10 ár
endurheimts sósíal-
isma gefið TSSR?
Engin hnignun hefur að minnsta
kosti átt sér stað, hvorki i stjórnmálum
landsins né, efnahagsmálum, heldur
þvert á móti.' Áttundi áratugurinn
telst, að áliti Tékka sjálfra, til mestu
framfaraskeiða í uppbyggingarsögu
sósiallsmans í TSSR. Á síðustu 10
árum hafa þjóðartekjur aukist um 63
prósent, iðnaðarframleiðslan um 76,
landbúnaðarframleiðslan um 22
prósent. Einkaneysla hefur aukist i
Tékkóslóvakíu á siðustu tíu árum um
44 prósent og sámneysla um 93
prósent.
Þessar staðreyndir gefa tékknesku
þjóðinni varla ástæða til að syrgja
ósigur hinnar „hljóðu” gagnbyltingar i
landi sinu.
Evgení Barbukho
forstöðurmaður frétta-
stofu APN á íslandi.