Dagblaðið - 07.05.1979, Blaðsíða 10

10
MÆBIAÐW
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 7. MAÍ 1979.
Utgefandc Dagblaðifl hf.
Framkvaamdastjórí: Sveinn R'. Eyjólfsson. Ritstjórí: Jónas Krístjánsson.
RjtstjómarfuUtrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjómar Jóhannes Reykdal. Fréttastjórí: ómar
Iþróttir'HaHur Simonarson. Menning: Aflalsteinn Ingólfsson. Aflstoflarfréttastjórí: Jónas Haraldsson.
Handrít: Ásgrímur Pálsson.
Blaflamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Atli Steinarsson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefánsdótt-
ir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Helgi Pétursson, Ólafur Geirsson, Sigurflur Sverrísson.
Hörmuru Gufljón H. Pálsson.
Ljósmyndir Ámi Páll Jóhannsson, Bjamleifur Bjamleifsson, Hörflur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurfls-
son, Sveinn Þormóflsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkerí: Þráinn Þoríeifsson. Sölustjórí: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
arstjórí: Mér E.M. Halldórsson.
RHstjóm SUumúia 12. Afgreiflsla, áskríftadoild, auglýsingar og skrífstofur Þverhohi 11.
Aflaisimi blaflsins er 27022 (10 línur). Áskríft 3000 kr. á mánufli innanlands. í lausasölu 150 kr. eintakifl.
Setning og umbrot Dagblaflifl hf., Siflumúla 12. Mynda- og plötugorfl: Hilmir hf. Siðumúla 12. Prentun:
Arvakur hf. Skotfunni 10.
Ekki íneinum sárum
Hinn nýi forsætisráðherra Bretlands,
Margaret Thatcher, varð á sínum tíma
formaður íhaldsflokksins með því að
velta úr sessi grónum leiðtoga, sem áður
hafði verið forsætisráðherra, Edward
Heath.
Samfara þessum formannaskiptum
urðu nokkrar væringar með mönnum i íhaldsflokkn-
um brezka, en þær hurfu brátt í skuggann. Engum datt
í hug, að flokkurinn mundi klofna, enda kom brátt í
ljós, að hin flokkslega eining var hin sama og áður.
Það er alsiða í Bretlandi og öðrum vestrænum lönd-
um, að flokksleiðtogar verði hvað eftir annað að verja
stöðu sína í kosningum innan flokksins. Oftast tekst
þeim það, en stundum falla þeir eins og Heath féll fyrir
Thatcher.
Hvergi í þessum löndum er talið, að æviráðning fel-
ist í flokksformennsku. Hvergi þykir neitt tiltökumál,
að flokksmenn þurfi stundum að skipta um leiðtoga
sinn, hvort sem fráfarandi formanni líkar betur eða
verr.
I stjórnmálaflokkum íslands hefur hins vegar ekki
tíðkazt, að menn bjóði sig fram gegn formönnum.
Sumum fínnast slík framboð í hæsta máta ósvífin,
alveg eins og formennska væri í rauninni æviráðning.
Mörgum fannst Iíka næsta ósvífið af Albert
Guðmundssyni að bjóða sig fram til formennsku Sjálf-
stæðisflokksins gegn Geir Hallgrímssyni. í nágranna-
löndum okkar þættu slík mótframboð hins vegar sjálf-
sögð og eðlileg.
Úrslitin á Iandsfundinum voru traustsyfirlýsing á
Geir Hallgrímsson, sem hlaut atkvæði tveggja þriðju
hluta fulltrúanna. Staða hans í flokknum er nú sterkari
en áður, er honum hefur tekizt að verja stöðu sína í at-
kvæðagreiðslu.
Staða Alberts Guðmundssonar í flokknum hefur
einnig styrkzt, þrátt fyrir ósigurinn í atkvæðagreiðsl-
unni. Mörgum kann að finnast þetta undarleg rök-
semdafærsla. En staðreyndin er sú, að Albert hefur
sýnt fram á, að hann er sameiningartákn öflugra
minnihlutasjónarmiða í Sjálfstæðisflokknum.
Varaformaður flokksins, Gunnar Thoroddsen,
styrkti einnig stöðu sína með því að verja sætið, þótt
stuðningsmenn sjálfs formanns flokksins reyndu að
velta honum úr því. Með því sýndi hann, að vald for-
mannsins dugir ekki til að hnekkja varaformanninum.
Rökrétt framhald þess, sem hér hefur verið sagt, er,
að Matthías Bjarnason efldist líka á landsfundinum
með því að ná töluverðum árangri í atkvæðagreiðsl-
unni um varaformennskuna. Með þeim árangri hefur
hann skipað sér í innsta hring forustusveitarinnar.
Eini sigurvegarinn, sem ekki þurfti að berjast, var
Birgir ísleifur Gunnarsson, þriðji maðurinn í flokkn-
um á eftir Geir og Gunnari. Hans sigur felst í að hafa
sýnt fram á, að hann er ekki umdeildur í flokknum eins
og hinir leiðtogarnir.
Hvar stendur svo Sjálfstæðisflokkurinn eftir þessi
átök? Óhætt er að fullyrða, að hann er ekki í neinum
sárum þeirra vegna. í stórum flokkum er jafnan
ágreiningur og það er betra að hafa hann á yfirborðinu
en undir niðri.
Sjálfstæðisflokkurinn er heldur sterkari eftir átökin
en fyrir þau. Vonandi lærir bæði hann og aðrir íslenzk-
ir stjórnmálaflokkar af þessu. Vonandi fara menn að
draga í efa æviráðningu flokksleiðtoga og fara að
hugsa sjálfstætt.
íslenzkir stjórnmálaflokkar mundu styrkjast, ef leið-
togar þeirra yrðu stundum að verja sæti sín fyrir öðr-
um leiðtogaefnum. Albert Guðmundsson á heiður
skilið fyrir að hafa flett upp á nýjum kafla í íslenzkri
stjórnmálasögu.
Skyggnzt bak við blæjuna:
K0NURIIRAN
meirihlutinn kann ekki að lesa
Að göturæsi í suðurhluta Teheran-
borgar kemur kona með sjö börn og
þvottinn sinn. Á höfðinu hefur hún
plastkörfu með óhreinum matarílát-
um og á öxlinni skjóðu með óhreinu
taui. Við brjóst hennar hangir tand-
urhreint barn og sýgur.
Sólin glampar á brúnleitu vatninu
og ungbarnið fálmar eftir spegilmynd
sinni í vatnsfletinum meðan móðirin
bjástrar við þvottinn. Að klukku-
stund liðinni hefur hún lokið störfum
og gengur upp brekkuna í átt heim til
sín með alla barnaþvöguna á hælun-
um. Konan heitir Gholi Dahri og
maðurinn hennar vinnur allan daginn
sem burðarmaður á „basarnum”.
Svo nefnist útimarkaður i Austur-
löndum. Ef kaupendur vilja fá vörur
sínar sendar heim þá er það hann sem
annast það og flytur varninginn ýmist
á eigin baki eða handvagni. Dagkaup
hans er um 2500 ísl. krónur.
Öll fjölskyldan býr í einu herbergi
sem hún hefur til leigu.
Gholi Dahri er ólæs og sama er að
segja um 3/4 af kynsystrum hennar í
landinu en íranSkar konur munu vera
um 17milljónir.
Hún er hjúpuð blæju frá hvirfli ti!
ilja, svokallaðri „chador”. Hún
getur þó ekki þvegið nema að fara úr
henni og þá hefur hún klút á meðan
fyrir andlitinu.
Hugmyndir um jafnrétti kynjanna
er eitthvað sem hún hefur engan
áhuga á og þar er hún á sama báti og
yfirgnæfandi meirihluti kvenna í
íran. Æðstu óskir hennar snúast um
m^iri mat fyrir börnin, betri tekjur og
stærra heimili en þetta eina herbergi.
Og sama er að segja um flestar aðrar
konurí landinu.
séu milli þeirra. Þær konur voru
klæddar þröngum gallabuxum eða
kjólum og dýrum loðfeldum. Þær
hafa menntun og peninga.
Ein þeirra er Susan Kamalieh,
þrítug og glæsileg. Hún er dóttir efn-
aðra foreldra og fékk frjálslegt upp-
eldi, bar til dæmis aldrei blæju nema
þegar hún sótti trúarathafnir í mosk-
unni. Hún fór til náms í Bandaríkj-
unum og fékk síðan að velja eigin-
mann sinn sjálf. Hjónabandið entist
ekki lengi. Nú á hún vin sem hún ætl-
ar að flytjast með til Parísar ef stjórn
Khomeinis bannar þann lifstíl sem
hún hefur tamið sér.
Hún býr hjá foreldrum sínum því
henni mundi ekki líðast að búa með
vini sínum í Teheran og ennþá síður
getur hún búið ein. Það gera konur
alls ekki þar i borg.
Þær fara heldur ekki einar út á
kvöldin því þá eru þær eltar og áreitt-
ar af karlmönnum, sérstaklega ef
þær eru blæjulausar.
„Ástæðan er raunverulega sú að
hinir ströngu siðir og hefðir valda því
að karlmenn í íran fá ekki nægilega
útrás fyrir kynþörf sína,” segir
Susan.
„í-minni fjölskyldu búa allir við
sama hlut. — Við borðum það sama
og við vinnum jafnmikið. Hver kúgar
hvern?” Þannig spurði sex bama
móðir í írönsku sveitaþorpi.
Þjóðlegir skæruliðar
Yfirstéttarkonur
Sá hópur kvenna í landinu sem
berst fyrir jafnrétti og flykktist út á
göturnar í Teheran, þegar Ayatollah
Khomeini skipaði öllum írönskum
konum að bera blæju, á svo lítið
sameiginlegt með Gholi Dahri og
hennar líkum að segja má að ljósár
Konurnar í íran tóku þátt í bylting-
unni eftir því sem þær höfðu tök á.
Blómasölukona á götunni gaf öll
blómin sín: ,,það var það eina sem ég
gat gert,” sagði hún. Veitingakona
fyllti poka af hrísgrjónum og hlóð
þeim í götuvígi: „Ég hafði engan
sand en grjónin mín vemduðu hug-
hraustu hermennina okkar.”
Sumar konur börðust með skot-
vopnum við hlið karlmannanna. Ein
þeirra var Ashraf Rabi. Hún er með-
limur í Mujahadeen, þjóðlega skæru-
liðaflokknum.
Hún gekk í samtökin fyrir tíu árum
þegar hún var nítján ára og las eðlis-
fræði við háskólann. Hún var tvisvar
handtekin og kvalin með sígarettu-
glóð og barsmíðum en fljótlega látin
laus. En fyrir fjórum árum sprakk
heimagerð sprengja á heimili þar sem
neðanjarðarhreyfingin sem hún var í
hafði bækistöð.
,,Ég var sú eina sem særðist,” segir
Ashraf. ,,Á spítalanum var ég yfir-
heyrð af öryggislögreglu keisarans
með tilheyrandi meiðingum og síðan
sett í fangelsi og ekki sleppt fyrr en í
janúar síðastliðnum. Meðan á fanga-
vistinni stóð var ég einn morgun tekin
í smáferðalag. Það var í líkhús borg-
arinnar. Þar var mér sýndur maður
sem skotinn hafði verið til bana á
götu nóttina áður. Ég var spurð hvort
ég þekkti hann. „Þetta er maðurinn
minn,” sagði ég. „Hann var líka í
neðan jarðarhreyfingunni. ’ ’
Ashraf Rabi helgar nú alla sína
krafta uppfræðingu kvenna. „Aðal-
atriðið er að skapa þjóðfélag, þar
sem allir þegnarnir geta lifað ham-
ingjusömu lífi út frá eigin forsend-
um. Deilan um blæjuna er mál sem
blöðin hafa blásið upp. Heimskulegt.
Engin kona verður þvinguð til að
bera blæju en margar munu bera
hana með stolti eftir að hafa kynnt
sér sögu og trúarbrögð þjóðar okk-
Kóraninn og konurnar
Ashraf Rabi trúir á kóraninn og
má ekki heyra nefnt að þar gæti
kvennakúgunar.
Sama viðhorf hefur eiginkona
Khomeinis, Batool. Hún var gift
honum 13 ára gömul, fyrir 50 árum.
„Ég ræð heima en hann heiman. En
við ræðum saman um aliar ákvarðan-
Keyan, eiginkona eins skeleggasta
Hverjir skapa millj-
ón á mánuði?
— í tilefni
hátekjuskatts
Aukinn launajöfnuður, jafnlauna-
stefna, er ofarlega í huga allra þeirra,
er berjast fyrir jöfnuði og jafnrétti.
Mikill launamismunur í litlu þjóðfé-
lagi hefur skaðleg áhrif i hvívetna,
leiðir til ójafnaðar, stéttaskiptingar
og stöðugra átaka á vinnumarkaði.
íslendingar hafa rækilega verið
minntir á þessar staðreyndir að und-
anförnu.
Á sama tíma og ríkisvaldið fer þess
á leit við fjölmennustu, og um leið
launalægstu stéttir þjóðfélagsins, að
þær skerði umsamin launakjör í
krónutölu, fá aðrir hópar verka-
mannalaun í hækkun á mánaðar-
laun. Þar hefur núgildandi vísitölu-
kerfi sannað, að það er ekki aðeins
ranglátt, heldur stórhættulegt. Há-
launahópar fá mestar hækkanir,
þegar þakinu er lyft af vísitölunni, og
bilið breikkar á milli launahópanna.
Launastefnan er einn þáttur í þeirri
tilraun ríkisvaldsins að draga úr
ihjjfum verðbólgu með margvís-
legurtF^ggrðum í efnahagsmálum.
Með einni'ntitijrskrift tókst Flug-
ieiðum hf. að kippa'stoðum undan
þessari launastefnu og efna til meira
launaskriðs en dæmi eru til. Og rikis-
stjórnin reyndist sorglega ráðalaus.
Launahækkanir háiaunahópa af
þessu tagi eru eins og hnefahögg
framan í þá láglaunahópa, sem lýst
hafa sig reiðubúna að taka þátt í bar-
áttunnigegn verðbólgunni.
Hátekjuskattur
launatekjur einstaklings yfir 12 millj-
ónir króna á ársgrundvelli, skuli
innheimta sérstakan hátekjuskatt,
sem nemi 85 af hundraði af þeim
tekjum, sem eru umfram 1 milljón
krónaámánuði.
Gert er ráð fyrir, að þessi skattur
verði innheimtur mánaðarlega,
þannig að ef tekjur fari yfir 1 milljón
króna á mánuði, skuli vinnuveitanda
skylt að halda eftir 85 af hundraði af
þvt, sem umfram er 1 milljón króna,
og leggja það inn á sérstakan reikning
ríkissjóðs. Nái tekjur launþega, sem
áður hefur greitt þennan skatt, ekki
einni milljón króna á mánuði síðar á
timabilinu, skal endurgreiða honum
af sama reikningi.
Samkvæmt þessu frumvarpi mega
launatekjur einstaklings ekki fara
fram úr 12 milljónum króna á ári, og
þykir sumum rífleg fjárhæð. Hjá
hjónum, sem telja fram sitt i hvoru
lagi, verður upphæðin 24 milljónir
króna. Þarna er sett þak á laun!
Flutningsmenn eru þeirrar skoðunar,
að 12 milljón króna árstekjur ein-
staklings eigi að duga ríflega til
„sómasamlegs” framfæris. Engum
er vorkennt að lifa af lægri tekjum.
tekjur á ársgrundvelli. Þessar endur-
greiðslur verða mánaðarlega. Því
hefur verið haldið fram, að verði lög
þessi að veruleika, muni þau jafn-
gilda því, að skattar geti farið upp
undir 150%, þ.e. að þessi skattur
bætist við skattstigann, sem fyrir er.
Þetta er alrangt. í greinargerð segir
orðrétt: „í þessu frumvarpi er lagt
til, að á verði lagður sérstakur há-
tekjuskattur, er komi í stað almennra
tekjuskatta”. Hátekjuskatturinn er
því ekki í neinum tengslum við þá
skatta, sem fyrir eru. Þá má ætla, að
skattur af þessu tagi yrði háður verð-
lagsbreytingum, þ.e. að tekjumörkin
bréyttust í réttu hlutfalli við almenn-
ar verðlagsbreytingar.
Andstaða
hátekjufólks
Þegar hefur orðið vart verulegrar
andstöðu gegn þessum skatti, en ein-
göngu úr hópum hátekjufólks. Sagt
er að hann drepi í dróma frjálst fram-
tak og athafnaþrá. Enn eiga mörg
þúsund íslendinga langt í land með
að fá fullnægt athafnaþrá, er gæti
veitt þeim 12 milljón króna laun á
ári. Vissulega ber að stuðla að fram-
A meðan núverandi ástand ríkir er
aðeins ein leið fær til að setja þak á
laun, þ.e. tekjuskattur á hátekjur. í
þeim tilgangi hafa nokkrir þingmenn
Alþýðuflokksins lagt fram á þingi
frumvarp til laga um hátekjuskatt.
Þar er gert ráð fyrir því, að fari
rífe „Hverjir gera þjóöfélaginu kleift að
greiöa svo há laun? Það skyldi þó ekki
vera fólkið, sem skapar verðmætin með dag-
legu striti sínu, fólkið, sem hefur í laun einn
fimmta hluta af milljón á mánuði?”
Þá er ákveðið gert ráð fyrir því, að
hjá hópum manna, þar sem sveiflur í
tekjum geta verið miklar frá mánuði
til mánaðar, fái þeir endurgreitt, ef
þeir fara ekki yfir 12 milljón króna
taki einstaklingsins, en það framtak
þarf einnig að vera í þágu þjóðar-
heildarinnar og jafnvel framtakssöm-
ustu mönnum er varla vorkunn að
lifa af milljón á mánuði.