Dagblaðið - 07.05.1979, Blaðsíða 19

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 7. MAÍ 1979. 19
r "" —
H»ctirÁftiira
ÓHEIMILT AÐ SKATTLEGGJA AL-
TJÓNSBÆTUR FYRIR BIFREIÐATJÓN
— Hæstiréttur klof naði — meirihluti hans staðfesti fógetaúrskurðinn
Tekjuskattur var lagður á skaða-
bótafé sem bíleigandi fékk greitt fyrir
algera eyðileggingu bifreiðar sinnar.
Var skatturinn lagður á samkvæmt
ákvæðum laga um skattskyldan
ágóða af sölu lausafjár i vissum til-
vikum.
Bileigandinn, sem nú var fyrst og
fremst orðinn skattgreiðandi, neitaði
algerlega að greiða álagðan skatt.
Þegar lögtak var gert að beiðni
Gjaldheimtunnar í eigum hans fyrir
álögðum gjöldum vegna hins ætlaða
skattskylda ágóða krafðist hann
fógetaúrskurðar um kröfu Gjald-
heimtunnar en synjaði um greiðslu.
Fógeti synjar
um lögtak
Vaitýr Guðmundsson, settur
borgarfógeti, kvað upp úrskurð og
synjaði um framgang lögtaksgerðar.
Gjaldheimtan kærði úrskurðinn til
Hæstaréttar. Nýlega er genginn
dómur í málinu. Meirihluti Hæsta-
réttar staðfesti fógetaúrskurðinn en
tveir dómarar skiluðu séráliti og
töldu með ákveðnum röksemdum að
lögtakið ætti að gera og gjöld að
greiðast vegna bótanna.
Hæstiréttur staðfestir
úrskurð fógeta
í dómi Hæstaréttar var Gjald-
heimtunni gert að greiða skattborgar-
anum samtals kr. 200 þúsund í máls-
kostnað í héraði og fyrir Hæstarétti.
,,Ég get ekkert um sjálfan árekst-
urinn sagt, aðdraganda hans eða
hvernig aðstaðan var á staðnum. Það
er allt þurrkað út úr minni minu. Ég
kom til sjálfs mín suður á slysadeild
og vissi þá ekkert hvað fyrir hafði
komið,” sagði bíleigandinn og skatt-
borgarinn fyrir dómi þegar skýrsla
var tekin af honum þar. Hann hafði
lent í einum þeirra mörgu árekstra
sem orðið hafa við gatnamót Gunn-
arsbrautar og Flókagötu en reyndist
hafa verið í öllum rétti.
Datsun-bifreið skattborgarans var
af árgerðinni 1974. Hafði hún kostað
598.395 krónur. Vegna tjóns á bif-
reiðinni fékk hann greiddar kr.
1.450.000 árið 1976 en tjónið varð i
júní 1975.
Mismunur á hinu upphaflega
kaupverði og bótafjárhæðinni, kr.
851.605, var manninum reiknað til
ágóða. Þær tekjur voru síðan skatt-
lagðar með hliðsjón af lögum um
tekjuskatt og eignaskatt. Nam skatt-
lagningin kr. 482.401.
Bréfiðtil
skattstjórans
1 bréfi til skattstjórans í Reykjavík
sagði Gunnar Sæmundsson hrl., lög-
maður skattborgarans, meðal ann-
ars:
„Rök umbjóðanda míns fyrir
kröfugerð þessari eru þau að slík
skattlagning altjónsbóta sé eignaupp-
taka og stríði gegn 67. gr. stjórnar-
skrárinnar. í því sambandi er bent á
að tjónbætur eru yfirleitt ekki skatt-
skyldar, enda rökrétt þar sem tilgang-
ur þeirra er að gera tjónþola jafnsett-
an því sem áður var en ekki að auðga
hann.
Skattlagning sú sem hér um ræðir
myndi á hinn bóginn leiða til þess að
umbjóðandi minn (þ.e. skattborgar-
inn) yrði kr. 851.605 fátækari en
hann var áður en bifreið hans eyði-
lagðist, þ.e. hann fengi aðeins
41.26% af tjóni sínu bætt þrátt fyrir
það álit tryggingafélagsins að hann
ætti enga sök á tjóninu.”
„Skattalögin
mín biblía,"
segir skattstjórinn
Skattlagningin var kærð en skatt-
stjórinn i Reykjavík úrskurðaði að
skattlagningin væri lögum sam-
kvæm.
í úrskurðinum segir meðal ann-
ars:
,,Að sjálfsögðu eru menn ekki á
einu máli um hvað sé rétt og hvað
rangt varðandi atvik eins og hér
ræðir en skattalögin eru sú biblía sem
skattstofum ber að fara eftir.”
Síðan vitnar skattstjórinn til E-
liðs, 7. gr. 10. málsgr. skattalaganna,
og að þar standi að bætur vegna al-
tjóns og eignarnámsbætur teljist sem
söluverð og sé því mismunur á kaup-
verði og bótagreiðslu skattskyldur.
R íkisskattanef nd
sammála skattstjóra
Þessi úrskurður skattstjórans í
Reykjavík var síðan kærður til ríkis-
skattanefndar. Hún staðfesti úr-
skurðinn.
Leiddi þessi málsmeðferð og niður-
staða til þess að Gjaldheimtunni var
falið að innheimta hinn álagða skatt.
Sem fyrr segir gekk svo úrskurður í
fógetarétti. Var hann á þá leið að
synjað var um aðfarargerð hjá skatt-
borgaranum. Fógetaúrskurðurinn
var svo kærður til Hæstaréttar sem
staðfesti hann.
í -fógetaúrskurðinum segir meðal
annars:
,,Til úrlausnar því hvort hér sé um
að ræða löglega skattálagningu ber
fyrst og fremst að hafa i huga að hér
er ekki um eignasköttun að ræða
heldur hreina tekjusköttun, enda þótt
ekki verði séð að gerðarþola hafi
hlotnazt tekjur af tjónsbótunum.
Raunverðmæti hans er bifreiðin, sem
hann missir við umferðarslysið, en i
stað hennar fær hann minni og ódýr-
ari bifreið enda þótt hún sé einu ári
yngri.
Græða menn á
tryggingum?
Telja verður að gerðarþoli hafi á
engan hátt auðgazt eða haft skatt-
skyldar tekjur af þessum viðskiptum.
Enda er það markmið flestra trygg-
inga, i þessu falli bifreiðatrygginga,
að gera tjónþolann sem líkast settan
fjárhagslega og hann var fyrir tjóns-
atvikið, eftir atvikum annaðhvort
með því að kosta viðgerð á bílnum,
sem í tjóninu lendir, eða með greiðslu
altjónsbóta.
Samkvæmt þessu verður að telja
að téð viðbótarskattlagning sé bein
skerðing á bótarétti gerðarþola og
brjóti i bága við eignarnámsákvæði
stjórnarskrárinnar.
Því verður að synja um framgang
hinnar umbeðnu lögtaksgerðar.
Málskostnaður fellur niður.”
Hæstiréttur klofnar —
meirihlutinn staðfestir
úrskurðinn
Hæstiréttur skiptist um dóms-
niðurstöðu. Meirihluti Hæstaréttar
staðfesti hinn áfrýjaða úrskurð um
synjun á framgangi hinnar umbeðnu
lögtaksgerðar.
í forsendum fyrir dómi Hæstarétt-
ar segir; að staðfesta beri niðurstöðu
hins áfrýjaða úrskurðar nema
ákvæði hans um málskostnað.
„Kemur þá ekki til álita hvort skatt-
heimtu þá, sem um er deilt, hefði átt
að meta óheimila vegna ákvæða 67.
gr. stjórnarskrár” (þ.e. eignarnáms-
ákvæðið) ef ákvæði skattalaganna
frá 1971 hefði verið talið taka til
hennar orðum sínum samkvæmt.
Málskostnaður var ákveðinn kr.
200 þúsund sem Gjaldheimtan greiði.
Sératkvæði
minnihlutans
Minnihluti Hæstaréttar skilaði sér-
atkvæði, Benedikt Sigurjónsson og
Þór Vilhjálmsson.
Telur minnihluti dómsins að gagn-
áfrýjandi, þ.e. skattborgarinn, byggi
kröfur sínar á þeim ákvæðum laga,
sem hin umdeilda skattlagning bygg-
ist á, sem brjóti í bága við ákvæði 67.
gr. stjórnarskrárinnar um friðhelgi
eignaréttarins. Skattlagningin sé því
með þeim rökum ógild.
Telur minnihluti Hæstaréttar að
þegar virtar séu íslenzkar réttarreglur
um skattlagningu sé Ijóst að almenni
löggjaftnn hafi allfrjálsar hendur um
val skattstofna og skattlagningarað-
ferðir. Verði þau ákvæði skattalaga,
sem stuðzt sé við, ekki talin brjóta í
bága við 67. gr. stjórnarskrárinnar
um friðhelgi eignarréttarins.
„Skattlagning bóta, eins og hér er
um fjallað, getur að vísu haft í för
með sér mismunun skattþegna án at-
beina þeirra sjálfra en ekki er sú mis-
munun slík að varði ógildi skatt-
álagningarinnar,” segir í sératkvæð-
inu.
Samkvæmt því eigi að fella úr-
skurð fógetans úr gildi og leggja fyrir
fógetann að framkvæma hið um-
beðna lögtak. Málskostnaður falli
niður.
Sem betur fór fyrir skattborgarann
var þetta álit minnihluta Hæstarétt-
ar.
- BS