Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1973, Page 153

GRÍMUR M. HELGASON
HANDRITASAFN EINARS GUDMUNDS-
SONAR Á REYÐARFIRÐI
Þetta var í byrjun tvímánaðar árið 1970. Ég var kominn til ReyðarfjarÖar til þess
að hitta Einar Guðmundsson fyrrum bátsmann. Mér hafði verið sagt, að ég skyldi
ekki láta undir höfuð leggjast að ná tali af honum, ef ég ætti leið um Búðareyri, hann
ætti mikið og fagurt safn prentaðra bóka og aldrei að vita nema hann lumaði á ein-
hverju handritakyns. Degi var tekið að halla. Þegar mig bar að garði, sagði kona
Einars mér, að hann væri niðri eitthvað að sýsla. Ég gekk niður fyrir húsið og gerði
vart við mig. Einar var að dytta að gömlum stól, rétti úr sér, þegar hann varð mín var,
beinn í baki, hvítur um höfuð. Handtakið var þétt og hjartanlegt, röddin hlý. Mér leið
strax vel. Hann bauð mér til bókaherbergis. Bækur frá gólfi til lofts, gamlar bækur,
nýjar bækur, fallegar bækur, tvöfaldar raðir í sumum hillum. En það voru handrit,
sem ég var á höttunum eftir. Handrit? Einar brosti hýrlega og leit til hliðar. Hann
geymdi þau í tveimur haglega gerðum kistlum, sagðist raunar hafa ætlað að hafa tal
af þeim á Landsbókasafni fyrir löngu um þessi handrit, en það hefði alltaf farizt fyrir.
Hann bauð mér sæti, ýtti til mín kistlunum og bað mig skoða. Ég tíndi handritin upp
hvert af öðru, sum snjáð og lúin, önnur með unglegu yfirbragði, og krotaði lauslega
efnisskrá í kompu mína. Það dróst í tímann.
Einar sat hjá mér og sagði mér frá ýmsu, sem á daga hans og annarra hafði drifið.
Honum var létt um mál, gamansamur og glettinn, hefur líklega um frásagnargáfuna
kippt í kynið til móður sinnar, Steinunnar Sveinbjarnardóttur úr Skáleyjum á Breiða-
firði Magnússonar og seinni konu hans, Maríu Jónsdóttur. Sveinbjörn P. kennari, al-
bróðir Einars, lýsir móður sinni m. a. á þá leið, að hún hafi verið mjög hókhneigð,
lesið mikið og haft sérstaka frásagnargáfu.1 Steinunn var liðlega fertug, þegar Einar
fæddist, 29. febrúar 1888, og náði hárri elli. Einar var yngstur sjö systkina, sem upp
komust. Hann lærði ungur trésmíði, og hafi frásagnargáfan að einhverju leyti verið
runnin frá móðurinni, hefur lagvirknin vel getað verið frá föðurnum, Guðmundi Jó-
hannessyni úr Skáleyjum Bæringssonar og konu hans, Ingibjargar Guðmundsdóttur í
Hvallátrum Einarssonar. Sveinbjörn P. segir um föður sinn, að hann hafi verið smið-
1 Persónusaga Flateyjarhrepps, Lbs. 787, fol., bls. 271-280.