Frjáls verslun - 01.02.1950, Blaðsíða 24

að tíðkast í almennum siglingaskipum. Var þetta
fyrsti íslenzki fiskibáturinn, sem fékk slíkan út-
búnað, og ég er jafnvel ekki frá því, að þetta
kunni að vera heimsmet, hvað slíka báta áhrærir.
En bátsverjar voru ekkert hrifnir af þessu i fyrstu
og voru dræmir til að gera sér það að góðu.
Fannst þetta óþaría prjál. Seinna vöndust þeir
þessu smám saman og fóru að meta að verðleik-
um. — Annað dæmi þessu líkt get ég einnig til-
greint. Um svipað leyti, 1926—27, komu í fisk-
verkunarstöð mína fullkomnar vélar til að fletja
og afhausa fisk. Þær mættu mikilli andúð verka-
fólksins, sem fannst stm verið væri að bægja sér
burt frá vinnunni með þessum afkastasömu á-
höldum. Svo rannnur var þessi ímugustur, að
vélunum var fleygt, eftir að ég fór burt úr Eyj-
um. — Nú hefur í’ólkið öðlast skilning á því, að
vélin ier hjálpartæki mannsins, en ekki böðull.
- JÁ ég var nærri búinn að gleyma því, seg-
ir Gísli Johnsen og hlær við, að ég lét reisa fyrstu
olíugeymana á landinu árið 1919. Og ég þori
hreint ekki að fullyrða, að metaskrá okkar Vest-
mannaeyinga sé fulltæmd enn!
Annars varð bygging þessarra geyma upphaf
stærra átaks. Ég hafði lengi haft ríkan áhuga á
að gera umbætur á olíuverzlun okkar, því mér
þótti blóðugt að sjá slíka nauðsynjavöru sem olí-
una drjúpa úr fötunum ofan í völlinn og svo
kannski hálffullar tunnur seldar fullu verði. Því
var það, að ég gerðist lieizti Jivatamaður að stofn-
un fyrirtækisins Shell á íslandi árið 1926, og fór
ég m. a. rnargar ferðir til London, beinlínis í
þeim erindagerðum. Þá var hér í landi ríkisverzl-
un með olíu, en rekstur ltennar hafði reynzt
mjög óhagkvæmur. Þegar Shell tók til starfa.
lækkaði olíuverðið stórkostlega.
— Sjálfsagt er ekki öll sagan sögð. Hvað um
félagsmálin?
— Já, maður vasaðist í mörgu á þeirn árum, og
ég tel raunar að starfsemi mín í Eyjum hafi verið
eins mikið menningarlegs eðlis sem viðskipta-
legs. Það nægir að geta nokkurra atriða. Ég var
t. d. formaður félags þess, sem stofnað var árið
1911 í því skyni að hrinda símamálinu í fram-
kvæmd, koma Eyjunum í símasamband við meg-
inland.'ð og umheiminn og byggja símstöðina.
Þá var nú ekki verið að tvínóna við hlutina, eins
og sézt á því, að málinu var fyrst lireyft í maí,
en símasambandið komst á í september sama ár.
Prentsmiðju keypti ég til Eyja árið 1917, Eyja-
prentsmiðjuna, og stofnuðum til hinnar fyrstu
blaðaútgáfu þar á staðnum. Það var vikublað,
sem ,,Skeggi“ nefndist, og var Páll Bjarnason,
síðar skólastjóri, ritstjóri þess. — Þá gekkst ég
fyrir því, að koma upp sjúkrahúsi fyrir Eyjarn-
ar, og árið 1927 fengum við Vestmannaeyingar
að líta áþrefanlegan árangur starfs okkar. Gott
sjúkrahús með 40 rúmum var komið á laggirnar.
Þá rættist langþráður draumur minn og margra
annarra þar um slóðir. — LTm alllangt skeið veitti
ég forstöðu sparisjóði staðarins, en árið 1919
fékk ég því til leiðar komið, að íslandsbanki
setti á stofn útibú í Eyjum, og komust þá banka-
mál eyjaskeggja í miklu öruggara horf. — Póst-
afgreiðslu hafði ég á liendi í nær aldarfjórðung,
eða nánar til tekið frá 1904—27. Brezkur konsúll
var ég í Eyjum frá 1907 og hafði á hendi af-
greiðslu fyrir Bergenska og Santeinaða, þar til ég
fór alfarinn þaðan. Ég átti einnig sæti í sýslu-
nefnd og bæjarstjórn, og þá eru sjálfsagt komin
fram nægileg sýnishorn af vafstri mínu utan hins
eiginlega verkahrings.
— Já, við höfum nú ekki rætt ýkja mikið um
það ennþá, ekki sjálfa verzlunina að minnsta
kosti. Þér rákuð umfangsmikla verzlun, var ekki
svo?
— Ég kappkostaði af fremsta megni að hafa
verzlun mína birga af vörum og úrvalið fjöl-
breytt, og ég held mér sé óhætt að segja að hún
hati að þessu leyti ekki staðið að baki verzlunum
í Reykjavík. Ég gerði mér allt far um að panta
hverja þá vörutegund, sem ég hélt vera þörf fyr-
ir, og var það hinn sundurleitasti varningur, eins
og nærri má geta. M. a. flutti ég inn mikið af
byggingarefni, því að ég hafði hug á að hjálpa
Vestmannaeyingum til að byggja yfir sig og bæta
húsakost þeirra, sem ekki var á marga fiska í
ungdæmi mínu, eins og sjá má á því, að um eða
eftir aldamótin var matsverð allra húsa í Eyj-
um aðeins 97 þús. krónur. Mér varð vel að von
minni, því að um mína tíð í Vestmannaeyjum
voru þar feiknamiklar byggingaframkvæmdir, og
er nú kaupstaðurinn betur hýstur en margur
annar. Sjálfur byggði ég'talsvert, bæði verzlun-
ar- og íbúðarhús, og eitt sinn lét ég reisa fisk-
verkunarhús, svo stórt, að því var af almenningi
gefið hið skiemmtilega naf'n „Eilífðin". Fyrstu
hafskipabryggju Eyjanna byggði ég árið 1924.
Af öðrum veigamiklum vöruteguindum, sem
alltaf voru snar þáttur í verzlun ntinni, má eink-
um nefna allskonar vélar, og þá ekki sízt báta-
vélar.
24
FRJÁLS VERZLUN