Frjáls verslun - 01.12.1958, Qupperneq 2

Dr. Gunnar Böðvarsson, verkfrœðingur:
Jarðhiti á
íslandi og hagnýting hans
Laugar og hverir
Á íslandi eru um 260 jarðhitastaðir eða jarð-
hitasvæði. Af ýmsum ástæðum er hentugt að
skipta þessum svæðum í tvo flokka, þ. e. laugar-
svæði og hverasvæði. Laugarsvæði eru nefnd
svæði, þar sem allt að 100°C heitt vatn kem-
ur úr jörðu. Svæði, þar sem ört sjóðandi vatn
eða hrein gufa koma úr jörðu eru nefnd hvera-
svæði.
Á landinu eru samtals 250 laugarsvæði, og
munu vera á þeim alls um 700 laugar. Hiti vatns-
ins er mjög misjafn, allt frá 20 °C í 100°C
Vatnsmagn er einnig mjög breytilegt. Minnst-
ar laugar gefa aðeins nokkra lítra á mínútu, en
þær stærstu allt að 250 lítrum á sekúndu.
Það er greinilegt samhengi milii hita og vatns-
magns lauga. Þær kaldari eru yfirleitt vatns-
litlar, pn allar vatnsmestu laugar landsins eru
nær sjóðandi. Mest vatnsmagn er í Deildar-
tungu í Borgarfirði, en þar koma um 250 lítrar
á sekúndu úr jörðu. Skammt þaðan eru Ivlepp-
járnsreykir með um 100 lítra á sekúndu. Þá má
nefna Laugarás í Biskupstungum með um 65
lítra á sekúndu. Á þessum stöðum er vatnið
nær 100°C heitt.
Á Norðurlandi eru helztu laugarsvæðin í
Skagafirði og Eyjafirði. í Skagafirði er jarðhiti
mjög víða, en laugarnar eru flestar tiltölulega
litlar. Vatnsmagn er mest að Reykjum í Neðri-
Byggð, en þar koma um 30 lítrar á sekúndu úr
jörðu með allt að 65°C hita. Sama er að segja
um Eyjafjörð, þar er jarðhiti víða, en laugarnar
flestar litlar. Hiti er einna mestur að Reykhúsum
við Kristneshæli. Þar eru um 3 lítrar á sekúndu
með allt að 74°C hita.
Á Vestfjörðum eru allmörg laugarsvæði.
Vatnsmagn er jafnan öllu meira en á Norður-
landi. Helztu laugarsvæði eru Reykhólar á
Barðaströnd með um 25 lítra á sekúndu af allt
að 100°C heitu vatni, Reykjanes í ísafjarðar-
djúpi með um 15 lítra á sekúndu við allt að
93 °C og Hveravík í Strandasýslu með um 7
lítra á sekúndu við 75°C.
Á Austurlandi er enginn teljandi jarðhiti.
Alls koma upp úr laugum á öllum laugarsvæð-
um landsins um 1.500 lítrar á sekúndu af vatni,
Það var í Noregi á aðfangadag í heilsuhœli
u'ppi i háfjöllum, meðan œrustan var mest og
hávaðinn við undirbúning jólanna, að einn vist-
mannanna hvarf, ungur piltur. Þegar hans var
saknað um kvöldið, var farið að leita hans. —
Og hann fannst innan skamms. — Hann hafði
gjört sér snjóhús og stungið þar niður greni-
grein, fest á hana kerti og kveikt á þeim. Og
svo sat hann þar og söng jólasálmana, sem hann
var vanur að syngja heima. Hann vildi
„láta sig dreyma
um Ijósin hcima,
sem loga hjá mömmu í nótt“.
Gott er að geta aftur orðið hörn um jólin og
eignast þannig lieilagan jólafrið og innra Ijós,
sem varir, þótt öll ytri Ijós slokkni. Guð gefi
þér þetta Ijós nú um jólin og láti það síðan lýsa
þér alla ævi og í lúmininn.
Það var fagur siður fyrr og táknrœnn, að öll-
um heimilismönnum voru gefin jólakerti. Ljósið
á kertunum átti að minna á Ijós heimsins, og
enginn mátti vera án þess.
Lyftum hátt jólaljósunum og lýsum hvert
öðru.
Gleðileg jól. Gleðilega Ijóssins hátíð í Jesú
nafni.
Asmundur Guðmundsson
2