Frjáls verslun - 01.12.1958, Blaðsíða 46

cindverðlega 17. júní, og þegar hann kvæntist, bar
það upp á fæðingardag Jóns. Eftir að Þorlákur var
orðinn eigandi að veitingahúsi í Reykjavík, safn-
aði hann jafnan að sér fjölmenni 17. júní og efndi
til hátíðabrigða. Má því telja hann föður að þjóð-
hátíðardegi Islendinga. Þá lét Þorlákur gera stóra
ljósmynd af Jóni Sigurðssyni, er hann lét innramma
og seldi við vægu vcrði í búð sinni. Urðu margir
til að eignast þessa mynd af forseta, og er hún enn
stofuprýði víðs vegar um land. Þá tók hann saman
ævisögu Jóns á ensku, lét prenta og seldi erlendum
ferðamönnum, er hingað komu.
Kaupmaður með ný sjónarmið
Þegar Þorlákur hætti störfum hjá Fischer, gerð-
ist hann sjálfstæður kaupmaður. Hann keypti hið
svonefnda Robbshús, en það stóð, þar sem nú er
Hafnarstræti 8. Þar opnaði hann verzlun sína í
júnímánuði 18.81. Þá hefst nýr kapítuli í verzlunar-
sögu höfuðstaðarins, er með margvíslegum hætti
átti eftir að sjá stað, þá er tímar liðu.
Þorlákur keypti svo til allan varning sinn frá
Englandi, og mátti telja það til nýjunga. Fjögurra
höfuðsjónarmiða gætti í innkaupum hans: að vör-
urnar væru fjölbreyttar, smckklegar, vandaðar og
ódýrar. En við tilkomu Þorláks sem kaupmanns
fluttust til landsins margar vörutegundir, sem fram
til þess tíma höfðu verið óþekktar hér. Iljá honum
var miklu fjölskrúðugra vöruval en hjá nokkrum
öðrum kauj)manni á íslandi. Og hann gætti þess
vel, að í þessu efni yrði ekki stöðnun hjá sér. Eins
og hann hafði ásett sér í „spekúlantstúrunum“ að
verða þjónn fólksins, stefndi liann markvisst að
því, að verzlun hans væri fyrir fólkið. Og í því
skyni einbeitti hann sér að því að hafa alltaf á boð-
stólum sem nýjastar vörur og fræða fólkið um, hvað
hann hefði að bjóða og við hvaða verði. Til þess
að forðast það, að vörur fyrntust hjá honum, hélt
hann á hverju ári vöruuppboð og tókst þannig að
losna við mikið af vörum, sem að öðrum kosti hefði
orðið bið á að seldust. Með þessum hætti fékk hann
oftast eins mikið verð fyrir vörur sínar og ])ótt
hann hefði selt þær í búðinni. Einnig flutti hann
vörur út á land og hélt þar uppboð á þeim. Þetta
var nýjung hérlendis og þá ekki síður hitt, er hann
fyrstur manna tók upp á því að hafa útsölu í verzl-
un sinni. Með þessum hætti tókst honum jafnan
að fá mikla peninga í hendur, áður en hann fór
sína árlegu innkaupaferð til Englands og þá jafn-
framt í leiðinni að rýma fyrir hinum nýju vörum,
sem hann var að sækja.
En það var ekki nóg að fvlla búðina af nýjum
og fjölbreyttum vörum, fólkið þurfti að fá vitneskju
um, hvað hann hafði komið með. Þá er það, sem öld
verzlunarauglýsinga hefst á íslandi. Að þessum
sjálfsögðu vinnubrögðum kaupmannsins, scm eru
jöfnum höndum í þágu fólksins og verzlunarinnar,
hafði hann einmitt vikið í „Mínir vinir“. Þor-
lákur auglýsti ekki einungis í blöðum heldur miklu
fremur með ])ví að sérprenta auglýsingar og dreifa
þeim meðal bæjarbúa og út um allt land. Og aug-
lýsingarnar hans Þorláks voru ekki þurr upptaln-
ing á vöruverði, þær voru engu síður til þess gerð-
ar að vekja athygli fólks á brennandi umræðuefn-
um dagsins, svo sem ýmsum þáttum í þjóðfrelsis-
baráttu landsmanna, lágkúruskap í þjóðfélagshátt-
urn eða þær voru hvatning til átaka í ýmsum fram-
faramálum. borláki tókst að gæða auglýsingar þeim
tón, að það var ckki einungis tekið eftir þcim,
heldur var þcirra beðið með eftirvæntingu líkt og
tíðinda, sem fengur þykir í að fá. Sjálfur var hann
léttur og lifandi í allri sinnu sýslu, og að sjálfsögðu
báru auglýsingar hans greinileg svipinex-ki þess.
Kaupmennirnir hlógu fyrst í stað að þessari starf-
semi Þorláks, en kusu þó um síðir að fara í slóð
hans. Vitanlega komust þeir aldrei með tærnar, þar
scm Þorlákur hafði hælana, til þess skorti þá kíinni-
gáfu hans og hugkvæmni. Þótt nú séu senn liðnir
átta áratugir, síðan Þorlákur innleiddi þá lenzku
að auglýsa vörur og margvísleg tækni sé komin til
sögu i því efni, er efunarmál, að nokkrum íslendingi
hafi tekizt að ná svo til hjarta fólksins með auglýs-
ingum sínmn, sem einmitt frumherja þessa veiga-
mikla þáttar í verzluninni. Engin tök er á að tína
hér til einstök sönnunaratriði, en svo mikið er varð-
veitt af auglýsingum Þorláks í Landsbókasafni, að
hver og einn getur gengið úr skugga um, að hér er
ekki ofmælt.
Þorlákur selt.i á fót fyrstu sérverzlun hér á Iandi,
en það var tóbaksverzlun, er komið var fyrir í öðr-
um enda gamla Robbshússins í Hafnarstræti. Hann
varð og fyrstur manna til að hafa jólabasar og
skreyta verzlunarglugga í höfuðstaðnum. Þorlákur
varð einnig fyrstur íslenzkra kaupmanna til þess
að reyna að koma á peningagreiðslu í verzlunar-
viðskiptum. Vörusölu hafði hann víða unr land á
sumruin, svo sem Keflavík, Eyrarbakka, Akranesi,
Stykkishólmi og Sauðárkróki. — Verzlun Þorláks
stóð með miklum blóma fram til ársins 1886, en
um það leyti varð hann fyrir gífurlegum búsifjum
vegna fjárkaupa, sem hann var við riðinn, og bar
fyrirtæki hans aldrei sitt barr eftir það. Honum
tókst þó að halda verzluninni áfram þangað til
1892, en þá var svo hart eftir gengið af kröfuhöf-
um, að hann varð að leggja árar í bát. Studdi mjög
að því, að ekki var lengur í horfi haldið, að heilsu
Þorláks var þá svo komið, að starfsþrek hans mátti
heita þorrið.
Á sölubúð Þorláks var fánastöng sem á öðrurn
vcrzlunarhúsum í bænum, en aldrei var danski fán-
inn dreginn þar að hún, heldur hið íslenzka merki,
hvítur fálki á bláum feldi.
46
FRJÁLS VERZLUN