Frjáls verslun - 01.04.1961, Blaðsíða 9

Ragnar Þórðarson, lögír.:
Rabb um verðlagsmál
Engum fremur en kaupsýslumönnum mun vera
1 jós þörfin á róttækum aðgerðum í fjárhagsmálum
þjóðarinnar. Flestir kaupsýslumenn munu í höfuð-
dráttum vera samþykkir stefnu ríkisstjórnarinnar.
Þeir munu og vera fúsir til allrar samvinnu uin
að gera henni kleift að komast yfir fyrsta og örð-
ugasta hjallann, enda þótt þeir með því taki á
sig miklu þyngri byrðar, hlutfallslega, en nokkur
önnur stétt.
Þeir eru þess vegna tilbúnir að sætta sig við nú-
gildandi verðlagsákvæði, en þau verður auðvitað
að telja þess eðlis, að þau geti aðeins staðizt um
mjög takmarkaðan tíma. Eðli þeirra er fremur
eignaupptaka, sem ef til vill er óhjákvæmileg vegna
neyðarástands, en á engan eðlilegan framtíðargrund-
völl.
Stefna ríkisstjórnarinnar er, samkvæmt eigin yf-
irlýsingu, frjáls verzlun — eðlileg verzlun — þar
af leiðir verzlun án verðlagshafta. Þegar ríkis-
stjórnin gaf út boðskap sinn í verðlagsmálum,
um lækkaða álagningu, höfðu kaupmenn og kaup-
félög búizt við og treyst því, að um leið mundi
gefin út tilkynning um, að öll verðlagsákvæði yrðu
felld niður á einhverjum ákveðnum degi í framtíð-
inni, þ. e. a. s. að ríkisstjórnin gæfi út þá yfirlýs-
ingu, að hér væri farið fram á fórn af hálfu verzl-
unarstéttarinnar, stærri fórn en af hálfu nokkurrar
annarrar stéttar, fórn í formi þess að selja vörur
og þjónustu langt undir kostnaðarverði, en þó
aðeins takmarkaðan tíma, t. d. 3—0 mánuði. A
þann hátt yrði ríkisstjórninni hjálpað með nauð-
synlegu samstarfi í baráttunni fyrir jafnvægi í ut-
anríkisviðskiptum og baráttunni gegn óhóflegri
hækkun dýrtíðarinar.
Það, að afnema verðlagsákvæðin með öllu, er sú
eina framtíðarlausn verðlagsmálanna, sem gctur
samrýmzt yfirlýstri stefnu ríkisstjórnarinnar um
frjáls viðskipti og eðlilegan rekstur þjóðarbúsins.
Það er og sagt grundvallarsjónarmið varðandi
aðgerðir ríkisstjórnarinnar, að enginn skuli bera úr
býtum, á breytingatímabili því, sem m'i stendur
yfir, fleiri krónur en áður — en ekki skuli menn
heldur bera færri krónur úr býtum. — Verkamaður
skuli hafa sama kaup og áður, sama gildir um sjó-
menn, skrifstofumenn, embættismenn. Þá er reiknað
með að iðnrekendur geri grein fyrir auknum kostn-
aði sínum og hækkunum, þannig að þeir beri sama
úr býtum og áður í krónufjölda. Sjónarmiðið virðist
hafa átt að vera það sama um kaupmenn, þeir eigi
að liafa sama krónufjölda og áður. En þarna hefur
orðið misreikningur. Undirstöðuatriði allra þessara
ráðstafana er, að þjóðin fær ekki í eyðslufé fleiri
krónur en áður, þess vegna getur heildarumsetning
verzlunarinnar ekki orðið hærri en áður, og þess
vegna var ekki hægt að lækka álagningu „prósent-
vís“, sem í þessu tilfelli er sama og „krónuvís“,
nema kostnaður lækkaði.
Nú er vitað að ýmis kostnaður við verzlunar-
rekstur hefur hækkað, t. d. vextir, sími, póstur og
fleiri þjónustuliðir ríkisins. Þótt rciknað sé með að
annað, svo sem húsaleiga og laun, haldist óbreytt,
sbr. stefnuyfirlýsingu stjórnarinnar, þá er samt
óhjákvæmilegt að hækka álagningu, ekki lækka,
svo framarlega sem kaupmenn eiga að halda jafn-
rétti við aðra þegna um þá grundvallarreglu, að
krónutala tekna verði óbreytt.
Við skulum taka lauslega tiltölulega raunhæft
dæmi: Kaupmaður liafi haft ca. kr. 2.000.000,00 í
umsetningu á ári. Samkvæmt grundvallarreglu
stjórnarinnar er óeðlilegt, að sú umsetning aukist
(sömu peningar til eyðslu í umferð). Ilann hafði
sl. ár ca. kr. 00.000,00 ncttó-tekjur fyrir ca. 12
tíma vinnu á dag (álagning var þá þegar allt of
lág). Nú lækkar álagning hans um ca. 4% af um-
setningu, eða um kr. 80.000,00. Þannig lækka brúttó-
tekjur hans, samkvæmt þessu um kr. 80.000,00. Ef
nú útgjöld hans stæðu í stað, yrðu tekjur lians ca.
-f- 20.000,00. Tekjutap hans að krónutölu er því kr.
FRJÁ LiS VERZLUN
9