Frjáls verslun - 01.04.1961, Blaðsíða 31

ar. Seinast rann vatnið í steypta útiþró. I>ótti
vinnufólki þægilegt að þvo hendur sínar og andlit
og einnig plögg undir volgri bununni. í húsinu var
jafn hiti, um 18 gráður Celsius, þótt frost væri úti.
Mun þetta vera í fyrsta skipti, sem hús hefur
verið hitað upp með hverahita á íslandi (og senni-
lega á jörðinni). Er frá þessu sagt í Iðnsögu íslands
og fleiru, sem Stefán gerði, t. d. tilraunum hans
við notkun steinsteypu.
Þar bjó Stefán baðlaug í ánni, sem rann í gegnum
túnið og leiddi þangað heita vatnið. Við garðyrkju
kom jarðhitinn einnig að notum og hafði Stefán
þar mikla kartöflu-og rófnagarða. Fyrstu tilraun
við ræktun tómata í vermireitum með heitu vatni
lét hann Óskar Ilalldórsson, þá garðyrkjumann, en
síðar kunnan útgerðarmann, gera á Reykjum vorið
1912. Hefur Óskar sagt frá því í grein í Morgun-
blaðinu fyrir nokkrum árum.
Stefán seldi Reyki 1913 og fluttist aftur til
Reykjavikur. Hélt hann áfram umfangsmikilli inn-
flutningsverzlun og kynnti ýmsar nýjungar sem
Á ferð með landfr. Framh. af bls. 24
ur kaup voru gerð í verzlunum kaupfélaganna á
Hvolsvelli og á Hellu og síðan ekið um Skálholt
að Laugarvatni. Þar hafði verið útbúið „kalt borð“
fyrir kvöldverð, og vakti það mikla hrifningu. Á
eftir þurfti einn úr hópnum að tala langt mál við
forstöðukonu húsmæðraskólans um mat og matar-
gerð, — það var sá danski.
Undur og stórmerki í Hveragerði
Nú var tólfti og síðasti dagur ferðarinnar runn-
inn upp. Frá Laugarvatni var ekið sem leið liggur
að Hveragerði. Þar var komið að Grýtu gjósandi,
en meira átti eftir að ske. Síðan var farið að stóru
borholunni, sem sögð er búa yfir svo mikilli orku,
að nægja myndi til að hita alla Reykjavík. Þarna
var í fyrstu ekkert að sjá nema stóran krana á röri,
sem stóð upp á endann. Menn frá Jarðborunum
ríkisins opnuðu nú holuna og gaus þá vatns- og
gufusúla marga tugi metra í loft upp, með gný mikl-
um. Var þetta stórfengleg og ævintýraleg sjón, sem
vakti geysihrifningu. Og voru nú myndavélar
óspart á lofti.
Eftir nokkra stund var lokað fyrir aftur og var
þá ekkert að sjá. Var það mál manna, að lokunin
væri að sumu leyti jafnvel ennþá áhrifameiri en
opnun holunnar. Mun mörgum hafa fundizt þessi
fyrr. Árið 1922 fluttist hann að Undralandi við
Reykjavík og átti þar heima til dauðadags. Hann
lézt hinn 6. október 1928, 67 ára að aldri.
Jóhanna kona hans, sem í hvívetna hafði verið
honum styrk stoð, lézt 10 árum síðar, árið 1939,
63 ára. Iíún var glæsileg kona og fylgdi fram breyt-
ingum og nýjungum tímans, svo sem hann gerði.
Stefán var fríður maður og höfðinglegur, hógvær
og kurteis í framgöngu, en engum duldist kapp
hans til þess að koma áhugamálum sínum fram.
Það er ekki svo, að hér sé um ævisögu að ræða,
þótt nokkrar myndir hafi verið dregnar úr lífi
þessa eldfjöruga umbótamanns. Hann lét eftir sig
í handriti ýmsar merkar ritgerðir. Má meðal þeirra
nefna: Hvað ég hef hugsað, viljað og reynt, og:
Fyrirkomulag mannfélagsins árið 2000.
Á morgni þessarar aldar kom hann fram sem
lúðurþeytari nýja tímans. Og með sínu glaðlega
yfirbargði fellur hann inn í mynd hinnar ungu
borgar, sem enn er á barnsskónum og lifir í eftir-
vænting hvern nýjan dag.
undur og stórmerki hámark ferðarinnar.
Hádcgisverður var borðaður í Skíðaskálanum í
Ilveradölum og komið var til Reykjavíkur um
þrjúleytið. Þurfti nú margt að gera, enda ætluðu
flestir að fljúga næsta dag á landfræðiþingið í
Stokkhólmi.
Síðasta sameiginlega borðhaldið fór fram í Þjóð-
leikhúskjallaranum um kvöldið. Var þar skipzt á
kveðjum og ferðarinnar minnzt. Einkum varð
mönnum tíðrætt um hinn ágæta fararstjóra, Sig-
urð Þórarinsson, en hann hafði orðið að yfirgefa
hópinn þremur dögum áður til þess að taka að sér
stjórn sams konar ferðar 60 jarðfræðinga um landið.
★
Veðrið sem landfræðingarnir fengu í þessari ferð
var í löku meðallagi, og langt fyrir neðan meðallag
þessa góðviðrissumars. Þannig var enginn dagur
einn af þessum dásamlegu góðviðrisdögum, sem
stundum koma, og oft komu í sumar. Þrátt fyrir
þetta má fullyrða, að þátttakendurnir voru hinir
ánægðustu með ferðina í heild og sumir þeirra ætla
að koma hingað aftur.
Þegar til Stokkhólms kom, fóru menn að bera
þessa ferð saman við ferðir, sem starfsbræður þeirra
höfðu farið um hin Norðurlöndin. Virtist íslands-
ferðin vekja hvað mesta athygli og hafa yfir sér
ævintýrablæ.
frjáls verzlun
31