Frjáls verslun - 01.04.1961, Page 29

V.
Nú var það, eftir að Lil Reykjavíkur kom, að
þau hjónin settust fyrst að í leiguhúsnæði við
Laugaveg 10. Stefán sótti þá um stvrk til Alþingis
til þess að koma upp trésmiðaverksmiðju í Reykja-
vík. Ekki hlaut hann hinn umbeðna styrk, en
nokkrum missirum síðar komst skriður á þessa
hugmynd, og urðu fyrstir til þess að koma henni
í framkvæmd Jóhannes Rcykdal, sem stofnaði tré-
smíðastöð í Hafnarfirði, og nokkru síðar smiðir í
Reykjavík, er stofnuðu til félagsskapar um verk-
smiðjuna Völund.
Stcfán hafði skrifað margt um landbúnað, m. a.
um smjörgerð, alifuglarækt, um kjötverkun, fjár-
sölu, hagnýtingu og meðferð mjólkur, svo nokkuð
sé nefnt. Þegar þau hjón settust að á Laugavegi
10, var engin mjólk flutt til Reykjavíkur, svo að
mjólkurskortur var í bænum. Stefán hófst nú handa
og setti á fót mjólkurbúð á Laugavcgi 10, og var
það hin fyrsta mjólkurbúð í bænum. Einnig hafði
hann þar brauðasölu. Stofnaði hann lil félagsskapar
meðal bænda í nágrenni Reykjavíkur um sölu
mjólkur. Sendi hann mann daglega mcð klyfjahest
út á Álftanes til þess að sækja mjólkina, en eftir
að akfær vegur var lagður þangað, sendi hann
hestvagn. Hélt hann þessu áfram til ársins 1903,
en þá fluttist hann í nýtt hús, sem hann hafði
byggt á Laugavegi 104, og nefndi húsið Lund.
Hann byggði liúsið sjálfur í amerískum villustíl.
Stendur það enn og er nú Laugavegur 124, á horn-
inu á Rauðarárstíg og Laugavegi.
Þarna í Lundi hóf Stefán markverðar fram-
kvæmdir, svo sem víðar. í kjallara hússins setti
hann upp fyrstu gcrilsneyðingarstöð hér á landi.
Pasteuriseraði hann mjólk og seldi í flöskum út í
bæinn. Þótti það mikil og góð nýbreytni. Þá setti
hann ujjp vindmyllu og malaði þar m. a. banka-
bygg og rúg heilan, til þess að fá betra mjöl í
brauð Lét hann bakara baka úr mjöli þessu. Þóttu
þau brauð betri en rúgbrauð úr erlendu sigtuðu
mjöli.
Á þessum árum setti hann einnig upp bú í
Hliðsnesi á Álftanesi. Keypti hann jörðina, en
ráðskona hjá honum var Marta systir hans. Var
mjólkin frá Hliðsnesi og öðrum bæjum á Álftanesi
flutt að Lundi og dreift þaðan út um bæinn. Kom
honum til hugar að nota sjávarföllin í Hliðsnesósn-
um, beizla þau, og fá þar orku til raflýsingar.
Jafnframt þessum og öðrum margháttuðum
framkvæmdum, hélt Stefán áfram innflutningi ým-
issa nytjavéla. Auk þeirra, sem áður cru nefndar,
kom hann nú með þvottavélar og þvottavindur,
ennfremur gólfþvottavélar. Enn má nefna kvarn-
ir, sem mölnðu korn og hörð þurr bein, — snðu-
skápa, sem í mátti sjóða „allt að 4 mata (rétti) í
einu við sama hitann“, og spara með því eldivið,
tíma og fyrirhöfn, — seyðslukistur, er voru til að
„seyða (fullsjóða) í allskonar mat, baka í brauð
o. fl.“ Var að þeim mikil eldiviðarsparnaður. Þá
kom hann með olíugasvélar og húshitunarvélar.
Þær síðarnefndu voru miðstöðvarhitunarvélar, sem
leiddu útiloftið upjihitað til allra herbergja hússins,
og spörnðu mikinn eldivið miðað við ofnakvndingn.
Ymsar iðnaðarvélar og landbúnaðarvélar flutti
Stefán fyrstur manna inn í landið. Þannig var, til
dæmis að taka um fyrstu dráttarvélina, sem til
landsins kom. Stefán pantaði hana fyrir Þórð Ás-
mundsson á Akranesi. Það var árið 1918. Var sú
vél til sýnis á landbúnaðarsýningu fyrir nokkrum
árum. Einnig hafði hann á boðstólum kornmylnur,
lil að „mala og valsa allskonar korntegundir“, fisk-
úrgangsmylnur „til að mala allskonar landdýra og
fiskbein, hausa og hryggi, til fóðurs og áburðar“,
og jarðeplavélar „til að sá, taka upp og hreinsa
jarðepli með“. Þá skal þess getið, að hann flutti inn
fyrir landstjórnina eina brú, á Jökulsá í Dal.
Stefán hafði fengið borgarabréf eða verzlunar-
leyfi strax er hann kom til Reykjavíkur 1901. Hélt
hann jafnan uppi innflutningi, þótt hann sneri sér
að öðrum störfum jafnhliða. Á styrjaldarárunum
1914—1918, er öll sambönd rofnuðu við Evrópu
Þvottavél tlutt inn ai Steiáni
FRJÁLS VERZLUN
29