Frjáls verslun - 01.04.1961, Side 34

stundað veiðar að vetrum fyrir Suðurlandi, sem
þó er undir flestum kringumstæðum arðvænlegast.
— Norðlendingar stunda að mestu leyti fisk- og
síldveiði með skipum þeim, er þeir áður höfðu til
hákarlaveiða, og hafa þar að auki aukið skipastól
sinn árlega með nokkuð stærri skipum. Kútterum
frá 50—60 smálestir að stærð.
Áhuginn er því almennt vakinn, og hugsjónirnar
til framkvæmda eru miklu víðtækari en áður, en
þetta hvorttveggja, sem er drifhjólið til atorku og
dugnaðar við hverja atvinnugrein sem er, kemur
því til leiðar, að menn hætta sjaldan við hálfunnið
verk, eða standa sjaldan úrræðalausir. En hitt get-
ur vel orsakazt, að það fyrirkomulag, sem er á
einhverjum atvinnuveg sé af ýmsum óviðráðanleg-
um ástæðum orðið svo, að ef það heldur áfram í
sama horfi og eitthvað út af ber, getur orðið til
tjóns, og þar með stofnað velferð fjölda manna í
hættu, ef ekki er tekið til allrar varúðar í tíma.
Þannig er því varið með þilskipaútveginn hér á
landi, um þessar mundir, og viljum vér benda á
nokkur atriði þessu viðvíkjandi, ásamt því, að
koma með nokkrar bendingar í þá átt, að auðið
yrði að koma þessu í hagfelldara horf.
Aldrei mun fiskafli og fiskverð hafa gefið jafn-
mikið tilefni til ávinnings síðan þilskipaútvegurinn
hófst, eins og einmitt nú þessi síðustu ár, þar sem
livorttveggja hefir verið betra og meira en nokkurn
tíma áður, en þó verður þessara áhrifa svo lítið vart
og jafnvel gætir alls ekkert; skipum hefir ekki
fjölgað, efnahagur manna yfirleitt ekki batnað
meira en áður og þó munar það 100 þúsunda kr.,
sem borizt hefir meira á land nú en áður.
Mjög mikið stafar þetta af því, að útvegurinn
var byrjaður í fátækt, og menn keyptu þá gömul
skip til útgerðarinnar, og urðu að sníða það mikið
eftir efnum og ástæðum.
III
GujusJcip til botnvörpuveiða
Vér höfum áður vikið að því, að þilskipaútvegur-
inn hófst hér fyrst þegar Englendingar tóku að
fiska með gufuskipum. Þessi fiskveiðastefna Eng-
lendinga hafði því afar mikil áhrif hér á landi,
ekki einungis í því tilliti að Islendingar eignuðust
þilskip með tiltölulega mjög lágu verði, heldur ger-
breytti það um leið fiskveiðaaðferðinni, og færði
oss miklu nær því takmarki, að keppa við útlend-
ingana við strendur landsins. Að öðru leyti myndaði
þessi hreyfing verklegan skóla fyrir fiskimenn og
sjómenn. sem þeir áttu ekki kost á að fá áður, og
er það þilskipaútveginum að þakka, að íslendingar
— sérstaklega Sunnlendingar — geta hvað dugnað
á þilskipum snertir jafnazt við hverja sem er af
útlendum fiskimönnum.
Jafnhliða fiskveiðaútveginum hafa einnig aðrir
atvinnuvegir vaxið, og afurðir landbúnaðarins hafa
hækkað í verði, en meðfram hefir líka vaxið sam-
keppni milli þessara atvinnuvega, sérstaklega að
einu leyti, og það er um vinnukraftinn. Það virðist
vera svo, að í þessu landi sé yfirgripsmikið verk-
efni fyrir mörgum sinnum fleiri menn en það hefir
fram að bjóða, og atvinnuvegirnir kalla því eftir
meiri vinnukrafti en fæst. Þetta hefir líka orðið
tilfinnanlegt fyrir sjávarútveginn og er ein af aðal-
torfærunum nú, í veginum fyrir að hann þrífist í
þeirri stefnu, sem hann er.
Þegar svo þess er gætt, að fiskiútvegurinn, sér-
staklega á þilskipum, er nú allt annað en rekinn á
þann hagkvæmasta hátt, og að hann getur nú ekki
lengur jafnazt við rekstur útlendinga í þessu tilliti,
þá verður auðsjáanlega að leita annarra hjálpar-
meðala, sem gera auðveldara að reka atvinnuveg-
inn, um leið og ráð eru fundin til að gera hann
arðmeiri.
Að fiskveiðarnar geti haldið áfram að taka fram-
förum hér, með sama fyrirkomulagi og nú er .virðist
óhugsandi; betri og fullkomnari áhöld og verkfæri
hjá útlendingum sem keppinautum á aðra hliðina,
og dýr og ónógur vinnukraftur á liina hliðina, þetta
stuðlar að því, að annarra bragða verður að leita
til þess að sporna við að tilfinnanleg afturför komi,
sem örðugt verður að rétta við úr aftur. Það virðist
því liggja beint við að sýna fram á þá stefnu, sem
hann að sjálfsögðu á að taka, og sem betur fer er
farið að sýna sig að heppnast vel, þar sem þegar
hafa verið gerðar tilraunir í þá átt.
Að gera eitt eða fleiri lilutafélög úr þilskipaút-
veginum við Faxaflóa og annars staðar, t. d. á
Vestur- og Norðurlandi, er vissasti vegurinn og sá
eini, sem álitizt getur affarasæll, og að öðru leyti
að minnsta kosti smátt og smátt hverfa frá hand-
færaveiðinni og byrja á lóðaveiðum.
Ilandfæraveiði á þilskipum krefur fjölda manna,
að fiska á sama hátt og Færeyingar, hefir verið
margreynt, en hefir ekki tekizt, — eins og líka
slíkt fyrirkomulag væri eins og nú er komið, lítil
eða engin framför.
34
FRJÁliS VERZLTJN