Frjáls verslun - 01.07.1961, Side 23

útvarps. í nefnd þessari skulu eiga sæti:
Landssímastjóri, einn maður tilnefndur af
stjórn „Félags viðvarpsnotenda“ og þriðji
maður valinn af ríkisstjórninni.
Alit og tillögur nefndarinnar leggist fyrir
næsta þing“.
Var tillagan samþykkt með öllum greiddum at-
kvæðum.
í nefndina voru skipaðir Gísli J. Ólafsson , lands-
símastjóri, Páll Eggert Ólafsson og Lúðvík Guð-
mundsson. Jón Eyþórsson tók síðar sæti Lúðvíks
Guðniundssonar vegna fjarvistar hans.
Nefndin skilaði áliti um útvarpsrekstur hér á
landi, og á grundvelli tillagna hennar var samið
frumvarp til laga um heimild til handa ríkisstjórn-
inni til ríkisrekstrar útvarps á íslandi, sem lagt
var fyrir Alþingi 1928. Frumvarp þetta var sam-
þykkt sem lög frá Alþingi, nr. 31, 7. maí 1928, og
eru þau fyrstu lög um útvarpsrekstur hér.
í lögum þessum er sala viðtækja ekki nefnd, og
nefndin hefur ekki tekið afstöðu til hennar að öðru
leyti en því, að í áliti hennar segir:
„Nefndin hefir hugleitt aðrar leiðir til að afla
viðvarpinu tekna. Næst lægi þá að taka t. d. 10%
aukatoll af viðtækjum og varahlutum til þeirra.
Ef gert er ráð fyrir að 5000 tæki verði keypt á 5
árum og meðalverð þeirra 100 kr. í innkaupi, mundi
þessi tekjuliður gcta orðið alls 50 þús. kr. á því
tímabili. En þess ber að gæta, að aukatollur þessi
mundi koma tvöfaldur fram í álagningu ;i tækin og
auka verð þeirra svo að tafið gæti fyrir viðgangi
viðvarpsins. Mundi þá tollurinn ekki ná tilgangi
sínum og verða vafasöm tekjugrein. Auk þess þykir
nefndinni árgjaldið, sem notendum er ætlað að
grciða svo hátt, að ekki sé rétt að íþyngja þeim
með auknu tækjaverði. Nefndin vill ]>ví heldur
ráða frá, að þessi tekjustofn verði notaður“.
Ríkisstjórnin fól síðan landssímastjóra að hefja
rekstur útvarps, og skyldi stöðin rekin sem hliðar-
grein landssímans. Var og ætlunin, að forstjórn
og tæknileg umsjá yrði í höndum landssímans. En
árið 1929 skipar Tryggvi Þórhallsson, þáverandi
forsætisráðherra. Jónas Þorbergsson, forstöðumann
hins íslenzka útvarps. Skyldi útvarpið nú vera
sjálfstæð stofnun, og var Jónasi Þorbergssyni falið
að semja nýtt frumvarp um útvarpið. Fór hann
síðan utan í ársbyrjun 1930 til að kynna sér út-
varpsrekstur í nágrannalöndunum og undirbúa
stofnun litvarpsins.
í marz 1930 var svo lagt fram á Alþingi frum-
varp til laga um viðauka og breyting á lögum nr.
31, 7. maí 1928 um heimild handa ríkisstjórninni
til ríkisrekstrar á útvarpi.
Flutningsmenn frumvarpsins voru Bjarni As-
geirsson og Lárus Helgason.
Frumvarp þetta kom fram á Aljnngi skömmu
áður en því skyldi lokið þetta vor, og virðist rnikið
hafa legið við að hraða afgreiðslu málsins fyrir
Jnngslit, en megintilgangur frumvarpsins var sá, að
ríkisstjórnin fcngi heimild til einkasölu á útvarps-
tækjum.
í greinargerð með frumvarpinu, sem flutt var
samkvæmt beiðni atvinnumálaráðherra, Tryggva
Þórhallssonar, segir: „Um einkasölu á útvarpstækj-
um er það að segja, að hún er í fyrsta lagi nauð-
synleg og hagkvæm leið til Jress að tryggja not-
endum góð útvarpstæki, en í öðru lagi getur hún
orðið stöðinni allmikil tekjulind“.
í umræðum um málið á Alþingi kom Jrað fram
í ræðu Jóns Þorlákssonar, að stjórnin hefði í huga
að stofna enn eitt einokunarhreiðrið til Jress að
koma fyrir gæðingum sínum.
Svo sem að framan segir, kom frain í álitsgerð
þáverandi landssímastjóra, að viðtæki voru seld
hér á lægra verði en í Danmörku. Tilgangurinn
mcð stofnun Viðtækjaverzlunar ríkisins mun og
ekki hafa verið sá að lækka verð á viðtækjum hér,
enda er þá vafasamt, að rekstur hennar hefði orðið
nokkur tekjulind fyrir útvarpið.
Samanburður á verði viðtækja hér og erlendis
hefur ekki verið gerður síðan, svo vitað sé. En á
undanförnum árum hafa viðtæki vafalaust verið
tiltölulega mun dýrari hér en erlendis, enda hafa
þau verið í flokki hátollavara síðan bátagjaldeyris-
kcrfið var tekið upp á sínuin tíma.
Þar við bætist, að Viðtækjaverzlunin hefur ekki
verið háð verðlagsákvæðum eins og þan hafa verið
á hverjum tíma og fer því sínar eigin leiðir, að því
er verðlagningu viðtækja og varahluta snertir, enda
mun álagning hennar á viðtæki og varahluti vera
mun hærri en sú álagning, sem öðrum innflytj-
endum er heimiluð á hliðstæðar vörur samkvæmt
gildandi verðlagsákvæðum.
A sínum tíma var því haldið fram sem rökuni
fyrir því að taka skyldi upp einkasölu á viðtækjmn,
að hún mundi líklegri til að tryggja útvarpsnot-
endum betri tæki en verða mundi, ef innflvtjendur
önnuðust innflutning og drcifingu viðtækja í sam-
keppni hver við annan.
Reynslan hefur sýnt, að Viðtækjaverzlunin liefur
aðallega flutt til landsins viðtæki frá Jreim fram-
leiðendum, sem J)egar hiifðu haslað sér völl hér,
er Viðtækjaverzlunin var stofnuð, svo sem Philips
og Telefunkcn, sem þá J)cgar höfðu hér umboðs-
menn. Viðtækjaverzlunin hefur siðan farið með
umboð fyrir J)essar verksmiðjur. En hitt vita þeir,
sem til þekkja, að Viðtækjaverzlunin hefur ekki
alltaf farið þann gullna meðalveg að flytja aðeins
til landsins fáar og viðurkcnndar tegundir viðtækja.
FH.TÁLS VERZI.UN
23