Frjáls verslun - 01.07.1961, Blaðsíða 25

áu tillits til liagsmuna útvarpsnotenda í landinu
og allt skipulag hennar verið mjög laust í reipum.
Hún hefur alls ekki t.ryggt útvarpsnotendum betri
eða ódýrari viðtæki en einkafyrirtæki hefðu gert
miðað við þá reynslu, sem fengin var, þegar hún
tók til starfa og hirti umboð þeirra fyrirtækja, sem
þá störfuðu hér að innflutningi og dreifingu viðtækja
við mjög erfið skilyrði.
Viðtækjaverzlunin hefur oftast vanrækt að sjá
svo urn, að öflun varahluta væri í því horfi, scm
nauðsynlegt hefði verið, og varahlutainnkaup hafa
jafnan verið mjög af handahófi og ófullnægjandi.
Viðtækjaverzlunin hefur jafnan mjög misniunað
viðskiptamönnum sínum, og kom það oft áþreifan-
lega í Ijós á stríðsárunum, þegar skortur var á við-
tækjum.
Viðtækjaverzlunin er nú laus úr öllum tengslum
við Ríkisútvarpið, síðan hagnaður af henni var tek-
inn af því árið 1950.
Viðtækjavinnustofa útvarpsins hefur nú verið
lögð niður, sökurn margra ára taprekstrar, sem
Ríkisútvarpið hefur borið. Þjónustuldutverki því,
sem Viðtækjavinnustofu útvarpsins var ætlað að
inna af höndum í samvinnu við Viðtækjaverzlun-
ina, er þannig lokið. En viðtækjaverzlun er vart
mögulegt að reka án einhverrar þjónustu í viðgerð-
um, eftirliti og uppsetningu tækja.
Vinnustofum útvarpsvirkja er ætlað að taka við
hlutverki Viðtækjavinnustofu útvarpsins. Enda
þótt fæstar þeirra annist sölu viðtækja scm um-
boðsmenn Viðtækjaverzlunarinnar, mumi þær flest-
ar reknar án rekstrarhalla, þrátt fyrir ströng verð-
lagsákvæði og tíðan s.kort á nauðsynlegum vara-
hlutum til viðgerða á viðtækjum. Einkaframtakið
hefur þannig sannað yfirburði sína yfir opinberan
rekstur á þessu sviði.
En hefur nú ekki einnig Viðtækjaverzlun ríkisins
lokið hlutverki sínu í þjónustu útvarpsnotenda í
landinu?
Viðtækjaverzlunin hefur skilað nokkrum hagnaði
árlega, og er það að sjálfsögðu eðlilegt, þar sem
álagning hennar hefur verið mun hærri en sú
álagning, sem verðlagsyfirvöldin mundu hafa heim-
ilað einkafyrirtækjum á sama tíma, enda ætlunin
að fram komi einhver ágóði, þar sem um cr að ræða
einkasölu, sem stofnað var til í hagnaðarskyni.
Hagnaður af rekstri Viðtækjaverzlunarinnar hefur
runnið til Þjóðleikhússins og Sinfóníuhljómsveitar-
innar síðan árið 1950, en fram til þess tíma hafði
hann runnið til Ríkisútvarpsins.
Það er augljóst mál, að ef æskilegt eða réttlátt
þykir að innheimta sérstakan skatt af útvarpsriot-
endum til handa Þjóðleikhúsinu eða Sinfóníuhljóm-
sveitinni, þá er slík innheimta framkvæmanleg með
mun hagkvæmari og ódýrari hætti fvrir ríkissjóð en
FIIJÁLS VERZLUN
nú er gert. Viðtækjaverzlun ríkisins er algerlega
óþarfur milliliður í sambandi við slíka innheimtu,
en hins vegar mætti spara ríkissjóði þó nokkur
útgjöld með því að leggja hana niður. Það væri
mun heppilegra fyrir ríkissjóð að fela tollstjóra
innheimtu sérstaks gjalds af viðtækjum og lilutum
til þeirra, ásamt aðflutningsgjöldum, og væri það
sennilega framkvæmanlegt án nokkurs aukakostn-
aðar. Þyrfti slíkt viðtækjagjald sennilega ekki að
vera nema um 12% af c. i. f. verðmæti viðtækja
og hluta til þeirra, sem flutt væru til landsins, ef
miðað er við núverandi gengi og innflutning við-
tækja og hluta til þeirra síðustu þrjú árin, til þess
að tryggja ríkissjóði svipaðar tekjur til handa Þjóð-
leikhúsinu og Sinfóniuhljómsveitinni og til þessara
stofnana hafa runnið á undanförnum árum frá Við-
tækjaverzluninni. Einnig má búast við því, að inn-
flutningur viðtækja muni eitthvað aukast frá því,
sem verið hefur, og að tekjur af slíku viðtækja-
gjaldi mundu vaxa að sama skapi með blómlegri
viðskiptum í þessari grein undir frjálsri samkeppni.
En það er að sjálfsögðu komið undir gjaldeyris-
öflun landsmanna og öðrum aðstæðum á markað-
inum á hverjum tíma.
Það er svo önnur saga, hvort nokkur sanngirni
er í því, að útvarpsnotendur skuli sérstaklega
styrkja rckstur Þjóðleikhússins og Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar hér með slíkum óbeinum skatti. Flest
mælir gcgn því, enda þótt menn sætti sig ef til vill
við það, þar sem í hlut eiga merk menningartæki.
Þá er það ekki heldur sanngjarnt, að innflytj-
endur séu látnir bera þetta viðtækjagjald af þeirri
hígu álagningu, sem þeim er skömmtuð af verð-
lagsyfirvöldunum, eins og þó hefur verið í fram-
kvæmdinni á undanförnum árum, að því er snertir
innflutning annarra aðila en Viðtækjaverzlunarinn-
ar á þessum vörum, en frarn til þessa hefur hún
25