Frjáls verslun - 01.07.1961, Page 34

íslenzku er undur-ábótavant. Það
er eg viss um, að ekki hefðu am-
erískir smiðir getað stilt sig um að
brosa, ef þeir hefðu séð reist hús
í Reykjavík. Bæði tekur það óra-
langan tíma, — er þó mannsöfn-
uður vanalega mikill, — og virð-
ist ganga fremur óhönduglega.
Verða húsin fyrir það miklu dýr-
ari en vera skyldi og fyrirkomu-
lagið óhentugra. Enda kosta hús á
íslandi fram úr öllu hófi. Jafnvel
í vönduðum Iiúsum eru stigarnir
oft svo slæmir, að furðu gegnir.
Sést bezt á því, hve skamt. ,smið-
irnir eru komnir í list sinni. —
Híbýlaskipun í helztu húsunum
má annars heita góð. Herbergin
eru stór og rúmgóð, húsbúnaður
góður og prýðilega fer um mann,
að öllu leyti eins vel og hvar sem
helzt annarstaðar í heiminum.
Iikki er þar eins tíðkað, að liafa
dúka á gólfum og hér. Enginn
sanngjarn maður getur annað
sagt, en að inni í húsunum sé
hinn mesti menningarbragur á
öllu. Það er eins og maður sé kom-
inn til Kaupmannahafnar, þegar
inn fyrir dyrnar kemur, og er ekki
með því lítið sagt, því Danir
kunna manna bezt að láta fara
vel um sig. Samt mundu hitun-
aráhöldin þykja nokkuð úrelt og
fornleg hér í Ameríku; við erum
komnir svo skamt í því, að kunna
að fara með eldinn. Enginn vatns-
lyftingaráhöld á lleykjavík enn
þá, svo ekki er unt. að veita vatni
þar inn í nokkurt hús, hvorki til
daglegra afnota, né heldur til að
lauga sig; en það cr, eins og kunn-
ugt er, eitt af hinum stærstu og
mikilsverðustu þægindum lífsins.
Kunnáttuna vantar, en ekki vilj-
ann. Flestum er ant um að hafa
alt sem myndarlegast hjá sér og
lagfæra það, sem þarf. En iðn-
aðarmennina vantar. Það eru eng-
ir ,,tinsmiths“ til að setja upp
ofnana og koma þeim hentuglega
fyrir, engir „plumbers“ til að búa
út vatnsrennur o. s. frv. Það er
tækifæri fyrir íslenzka iðnaðar-
menn hér í Ameríku, að fara lieim
og kenna mönnum þetta; á þann
hátt mundu þeir vinna fóstur-
jörð sinni þarft verk ekki síður
en íshúsasmiðirnir.
Eitt er það, sem gjörir Reykja-
vík ólíka öðrum jafn-fólksmörgum
bæjum í öðrum löndum, og það
er, að maður verður þar lengi vel
ekki var við nokkra sölubúð. Ekki
svo að skilja, að ekki sé nóg til
af þeim; það er einmitt mesti urm-
ull. En að vita, hvar þær eru nið-
ur komnar, það er vandinn meiri.
Það er enginn hluti bæjarins, þar
sem sölubúðir standi lilið við ldið
og sú hliðin, sem að göt.unni snýr,
úr gleri, þar sem ölln, er nöfnum
tjáir að nefna, er tildrað upp með
svo miklum hagleik, að það er til
að líta eins og einhver töfrahöll,
og svo viturlega, að það, sem mann
vanhagar um í hvert skifti, verður
óðara fyrir auganu. Slíkar sölu-
búðir eru stórbæjanna mesta
prýði, — og ekki einungis stór-
bæjanna, heldur og smábæjanna,
sem færri hafa hundruð íbúa en
Reykjavík þúsund. En sölubúð-
irnar þar eru hingað og þangað,
svo óhrcinar, að mann langar út
aftur, þegar inn er komið; í stað
Jiess, að þar sé bjart, er þar skugg-
sýnt. Ekki sér maður eiginlega
neitt, þó inn sé komið, heldur
verður að grafast eftir þvi mcð
mikilli fyrirhöfn. Eg er viss um,
að það sé rétt athugað, að það,
sem setur mestan kotungssvipinn
á Reykjavík, eru sölubúðirnar.
Þær eru að tiltölu ómyndarlegast-
ar af öllu í höfuðstaðnum, líkar
því, sem þær voru á fyrri öldum,
en alls ólíkar því, sem þær gjör-
ast nú með siðuðum þjóðum. Mér
féll þetta illa, ekki sjálfs mín
vegna, heldur mest vegna útlend-
inganna, sem voru að skoða sig
um og dæmt hafa framtakssemi
og dugnað landsmanna mjög mik-
ið eftir þessu. Hið sama er að
segja um bóksölubúðirnar. Vér
íslendingar erum bókmentaþjóð.
1 því liggur mesta frægð vor fólg-
in. En ekki lítur út fyrir, að vér
séum mikið fyrir það gefnir, að
hampa því framan í menn. Vér
liggjum þar á auðlegð vorri eins
og ormar á gnlli og er það mjög
ólíkt því, sem annarstaðar gerist
í heiminum. Bóksölubúðirnar eru
vanalega ákaflega ginnandi og
glæsilegar. Þar standa höfundarnir,
klæddir pelli og purpura, hver við
hliðina á öðrum. Maður á vissu-
lega von á einhverju þess konar
í Reykjavík, — að sjá íslendinga-
sögurnar og ljóðabækur helztu
skálda vorra í skrautbandi í
gluggum bóksalanna að minsta
kosti. En það er öðru nær. Maður
sér þar helzt enga bók í neinum
glugga. Eg held eg hafi séð einar
tvær íslenzkar bækur, sína hjá
hvorum bóksala, tildrað fram í
almenning á þennan hátt. En mig
langaði til að sjá þar helzt alla
vora auðlegð, þannig til fara, að
hún hlyti að ganga í augun á
hverjum útlending, svo hann hlyti
að hugsa með sjálfum sér: Hér
eru þó vissulega engir skrælingjar.
Eg þarf ekki að taka það fram,
að fólkið kemur alment mjög
myndarlega fyrir sjónir á götun-
um í Reykjavík. Þar má sjá hvern
manninn öðrum gervilegri og
marga fríða konu. Sanit veitir
maður því fljótt eftirtekt, að það
er eitthvað öðruvísi svipur yfir
þessu fólki, sem gengur þarna
fram og aftur um göturnar, en
fólki í öðrum bæjum. Eg fór að
spyrja sjálfan mig, hvað til þess
kæmi. Karlmennirnir eru eins
búnir og karlmenn annarstaðar;
.‘54
FR.TÁI.S VERZLUN