Frjáls verslun - 01.11.1972, Page 46

stóð í skuld við verzlun, hafði
síðan um nálega 5 ára skeið
árlega tekið út vörur í verzl-
uninni en jafnan gegn greiðslu
út í hönd, taldi undirrétturinn
þessa reglu ekki gilda, vegna
þess að með föstum viðskipt-
um væri átt við reikningsvið-
skipti. Hæstiréttur dæmdi mál-
ið á öðrum grundvelli, en á
þessa niðurstöðu undirréttarins
verður að fallast.
Þá verður hinum föstu við-
skiptum aðila að hafa verið
haldið áfram óslitið. í því felst,
að ekki má hafa orðið óeðli-
lega langt hlé á viðskiptunum.
Jafnframt verður skuldari að
hafa fengið viðskiptareikning
árlega sendan. Þó er það ekki
nægilegt, að reikningur hafi
verið sendur árlega, ef engin
viðskipti hafa átt sér stað á
árinu og það ekki, þótt skuld-
arupphæðin hafi breytzt við
það, að vextir voru reiknaðir
af skuldinni og lagðir við höf-
uðstólinn.
Vert er að taka fram, að
krafa hjús um kaupgjald fyrn-
ist ekki, á meðan það er sam-
fellt í sömu vist. Eftir almenn-
um reglum myndi krafan um
hverja einstaka kaupgreiðslu
fyrnast á 4 árum frá gjald-
daga hennar. En það myndi
gefast illa, ef hjú þyrfti að
standa í málssóknum á hendur
húsbændum sínum út af kaup-
greiðslum sínum, á meðan vist-
ráðin standa enn yfir og því
eru kaupkröfurnar ekki látnar
fyrnast fyrr en við vistarslitin.
LENGD
FYRNIN GARFRESTSINS.
Frestirnir í fyrningarlögun-
um eru taldir í árum eða mán-
uðum. Er jafnan reiknað með
heilum dögum og er dagurinn,
sem frá er talið, ekki talinn
með. Sé eindagi skuldar, sem
fyrnist á 4 árum t.d. 1. júní
1968, þá verður 1. júní 1972
síðasti dagur fyrningarfrests-
ins.
Aðalreglan er sú, að krafa
fyrnist á 10 árum og gildir sá
fyrningarfrestur um allar kröf-
ur, sem ekki er settur annar
fyrningarfrestur fyrir. Jafn-
framt eru taldar sér nokkrar
kröfur, sem fyrnast á 20 árum
og svo einnig sér margar kröf-
ur, sem fyrnast á 4 árum. Eru
í þeim hópi margar þær kröf-
ur, sem algengastar eru í við-
skiptalifinu. Loks eru ýmis á-
kvæði í fyrningarlögunum,
sem leiða til þess, að hinn
venjulegi fyrningarfrestur
kröfunnar lengist, þegar sér-
stök atvik eru fyrir hendi.
Eftirfarandi kröfur fyrnast
á 20 árum.
Krafa á landssjóði, banka
eða sparisjóði um endur-
gjald á fé, er lagt hefur verið
í sjóðinn til ávöxtunar eða
geymslu.
Krafa um lífeyri (þ.e. sjálf-
ur lífeyrisrétturinn) og aðrar
slíkar kröfur, sem eru fólgnar
eru í rétti til þess með vissu
millibili að krefjast fjárfram-
lags, er ekki getur talizt af-
borgun af skuld.
Eftirtaldar kröfur fyrnast á
4 árum:
Kröfur út af sölu eða af-
hendingu á vörum eða lausa-
fé, sem ekki er afhent sem
fylgifé með fasteign, leigu á
fasteign eða lausafé, veru, við-
gerning eða aðhlynningu, flutn-
ing á mönnum eða munum,
vinnu og hvers konar starfa,
sem í té er látinn.
Kröfur um gjaldkræfa vexti,
húsaleigu, landskuld, leigur,
gjaldkræf laun eða eftirlaun,
lífeyri, forlagseyri, meðgjöf eða
aðra greiðslu, er greiðast á
með vissu millibili og ekki er
afborgun af skuld. Er hér að-
eins átt við hverja einstaka
greiðslu.
Kröfur, sem lögtaksrétt hafa
svo sem skattar.
Kröfur samkv. ábyrgðar-
skuldbindingum að undanskil-
inni ábyrgð á fjárskilum opin-
berra gjaldheimtumanna eða
gjaldkera við opinberar stofn-
anir eða stofnanir einstakra
manna. Ennfremur endur-
gjaldskrafa sú, er ábyrgðar-
maður eða samskuldari hefur
á hendur aðalskuldara, sam-
ábyrgðarmanni eða samskuld-
ara út af greiðslu skuldar.
Krafa um endurgjald á því,
sem maður hefur greitt í
fangri ímyndun um skuldbind-
ingu (t.d. vegna ofgreidd tolls)
eða í von um endurgjald, sem
brugðizt hefur, þó svo að mót-
takandi hafi ekki gert sig sek-
an í sviksamlegu atferli.
A 10 árum fyrnast:
Kröfur samkvæmt skulda-
bréfi, dómi eða opinberri sátt,
er ekki tilheyra undir ákvæð-
in um 20 ára fyrningu. Að
því er snertir kröfur þær, sem
tilgreindar voru undir 4 ára
fyrningu hér að framan, gild-
ir þetta í flestum tilfellum þó
því aðeins, að skuldabréf sé út-
gefið, dómur genginn eða sátt
gerð, eftir að krafan féll í
gjalddaga eða er orðin sjálf-
stæð skuldakrafa á annan veg
eða vaxtamiði hefur verið gef-
inn út fyrir vöxtum eða ann-
arri sams konar kröfu.
Allar aðrar kröfur, sem ekki
er settur annar fyrningarfrest-
ur fyrir.
Kröfur til endurgjalds á
þegnum sveitarstyrk og kröf-
ur samkvæmt peninga- eða
bankaseðli fyrnast ekki.
SLIT FYRNINGAR.
Krafa fellur niður við fyrn-
ingu, ef fyrningarfrestur líður
Víxladeild í banka. Mismunandi reglur gilda um fyrningu
hinna ýmsu skuldbindinga og er um þœr fjallað í þessari grein.
46
FV 11 1972