Frjáls verslun - 01.06.1974, Page 19

Atvinnulýðræði í nýrri mynd ryður
sár til rúms
Að loknum tíu ára írum-
rannsóknum og 'umfangsmikl-
um tilraunum í atvinnulífinu
hefur atvinnulýðræði í Noregi
nú tekið stórt stökk fram á
við. Þessa verður sérstaklega
vart í verksmiðjusölun'um, þar
sem vinnuhópar njóta nú um-
talsverðar sjálfstjórnar, og
ekki á það síður við í fram-
kvæmdastjórninni, sem kjörn-
ir fulltrúar starfsmanna taka
fullan þátt í, svo sem í störf-
um stjórna og ráða, er ákvörð-
unarvald hafa.
Breytingarnar á norsku fyr-
irtækjalögunum frá 1972 náðu
aðeins til hlutafélaga 1 fram-
leiðslugreinum og náma-
vinnslu Þó snerta þær 140
þús. starfsmenn hjá rúmlega
230 fyrirtækjum, sem hvert
um sig hefur meira en 200
starfsmenn í sinni þjónustu.
Nýr aðili er nú kominn til
skialanna í stjórnum þessara
stæ^ri fyrirtækja, fulltrúa-
stjórnin, skipuð að einum
þriðia hluta fulltrúum starfs-
fúlks en fulltrúum hluthafa að
tveim þriðju.
TEKIJP MEIRIHÁTTAR
ÁKVAFÐANIR
Þessi stjórn kemur þrisvar
til sex sinnum saman á ári,
kvs framkvæmdastjórn og á
að taka lokaákvarðanir af fyr-
irt.ækísins ihálfu um meirihátt-
ar fjárfestingaráform. Hún á
líka ?ð 'hafa síðasta orðið um
ha°ræðingaráætlanir eða end-
urskioulagningu, sem að ein-
hveriu marki munu hafa áhrif
á hpg starfsmannanna.
Þessar reglur hlutu meiri-
hlutastuðning í Stórþinginu,
beaar þser voru þar til af-
areiðslu. Verkamannaflokkur-
inn oa Miðflokkurinn greiddu
atkvæði með en hægri menn,
frj'álslyndir og þingmenn
Kristi'lega þjóðarflokksins
vildu gefa þessum stjórnum
„ráðgefandi vald“ í stað á-
kvörðunarvalds.
Þessu til viðibótar hefur um
60 þús. starfsmönnum hjá 600
fyrirtækjum með starfsmanna-
fjölda á bilinu 50 til 200
manns, verið veittur réttur til
að tilnefna þriðjung meðlima
í framkvæmdastjórnir eða að
minnsta kosti tvo, sem valdir
eru úr þeirra eigin röðum.
NÝ LÖGGJÖF í
UNDIRBÚNINGI
Þau fyrirtæki, sem lagasetn-
ingin nær ekki til ennþá,
verða +ekin til meðferðar
seinna. f október í fyrra ,Tom
fraT''> stiórnarfrumvarn í Nor-
eaí um atv’nnulvðræði í saru-
stevDum eða samtökum fyrir-
tækja, þannia að áhrifa starfs-
fólksins ffæt’ í ákvörðunnm,
sem teknar er" á hinum p»ir-
eiginleva grimdvelH. Sí>mtímis
VO”n lacrðar fram skvrcþir UPl
inð’-æðnr um atvinnulvð-æði í
heildvr”7iim 0g smásöln og
H-irrrrdn varifinað'num.
Mörg fvrirtæki í fram-
iaiðslngre’in"m 0« náma-
"irrciu íhaf? sótt, í’m nudan-
bácrur frá mnu rpgluprev,ðinni,
oA-qtök. "ef''d fiallar um sb’k-
— nmsnknir off getnr him
ir--íct fvrirtækin að hþitq til
eða öit” levti undan ákvæði"m
rerrlugerðqr. ef hún revnist
fiirstpDðnkenrid í framkvæmd.
Vle=tp” alvarlegar viðvaran-
ir hpfa hins v°gar revn7t orð-
"m qnVrr”’ 'P’itt V"ndamqlið
VioH’u- -.crifi pQ tr''rgvip plVi-if
mirmilhlutqhnr*q meðql starfc-
mqnnq. eins ng skrifstofnfúlks
hí'á fvrirtæki. bar sem iðn-
v'-rkampnn ern \ meirihlnta í
starfsmannahópnum. Sérstakar
reglur um hlutfallsleg áhrif á
val fulltrúa hafa nú verið
settar.
Starfsmenn hafa óttazt að
fulltrúum sínum yrði ihaldið
sem „gíslum“ við ákvarðanir í
framkvæmdastjórnunum. Þess-
ari hættu hefur að mestu leyti
verið rutt úr vegi með stofn-
un hinna fjölmennu og opnu
fulltrúastjórna. í undanförn-
um kjarasamningum hefur
starfsmönnum líka verið
tryggður greiðari aðgangur að
upplýsingum um fyrirtæki sitt
ásamt með skipulagsbundinni
þjálfun í ákvarðanatöku við
stjórnun fyrirtækisins.
AUKIN AFKÖST
Ein elzta mótbáran gegn at-
vinnulýðræðinu, sem sé að
það mvndi spilla fyrir afköst-
um, virðist 'heldur ekki hafa
verið á rökum reist. Aðalá-
stæðsn er svo til fullur póli-
tisknr einhugur um ný for-
gangsmál. Menn æskja áfram-
haldandi hagvaxtar en ekki þó
á kostnað mannsins sjálfs og
nmhvprfis hans. Reynslqn í
Noregi bendir til þess, að hafi
starfsmaðurinn eitthvað að
segja um ákvarðanir, er snerta
hí””i beint. víkki sjóndeildar-
hringurinn um leið o? hann
verðnr hæfari til að vfirstíga
hindranir á leið sinni. Jafn-
f’-amt bessu evkst ábvrgðartil-
finningin og hann sekku’’ sér
dvpra niður í dagleg viðfangs-
efni á vinnustað
FRIÐSAMLEG SAMBÚÐ
Skömmu fyrir 1960 gerðu
Sameinuðu þjóðirnar athugun
í Noregi, sem leiddi í ljós, að
Norðmenn nýttu alla afkomu-
möguleika til fulls nema frum-
kvæði mannsins, frumleika
hans, sjálfstraust og sköpunar-
FV 5-6 1974
19