Frjáls verslun - 01.06.1974, Page 98

Frá
ritstjóm
Sfjórnarmyndun
Miðað við núverandi kjcirdæmaskipan, gáfn
úrslit alþingiskosninganna mjög ógliigga vis-
bendingu um liver yrði grundvöllur næstu
stjórnarmyndunar. Framvinda mála eftir
kosningar sýndi líka, að stjórnarkreppu mætti
vænta um nokkurt skeið.
Ljóst er, að algjör gjaldþrot ógna þjóðar-
búi Islendinga. Mjiig yfirvegaðar og skjótvirk-
ar ráðstafanir þarf að gera alveg á næstunni
til að forða þjóðinni frá slíkri ógæfu. Því
mætti búast við, að allir ábyrgir stjórnmála-
foringjar teldu það brýna forsendu fyrir
aðild sinni að ríkisstjórn, að þeir gætu gripið
á vandamálunum og tekið þau föstum tökum
til þeirrar úrlausnar, sem viðtæk samstaða
næðist um. Kjósendur gera þessa kröfu ásamt
því, að sterk hliðsjón af fylgi flokkanna ráði
við myndun ríkisstjórnar Islands og ekki verði
gengið gjörsamlega í berhögg við augljósa
þjóðaryfirlýsingu með því að hefja j)á, sem
mest afhroðið hafa beðið og sízt hafa blotið
traustsyfirlýsingu kjósenda, til áhrifa og fela
þeim ábyrgð mikilvægra málaflokka í ráð-
berraembættum.
Það yrði t. d. bein móðgun og lítilsvirðing
við lýðræðið í landinu, ef Samtök frjálslyndra
og vinstri manna, sem hlutu hinn herfilegasta
dóm íslenzkra kjóscnda ættu nú að tilnefnn
ráðherra til að taka sæti í ríkisstjórn Islands.
Á því voru allar horfiir, að Ölafur Jöhannes-
son myndi vilja launa Magnúsi Torfa Ólafs-
syni tryggðina, sem hann sýndi forsætisráð-
herranum persónulega við uppgjörið mikla í
vinstri stjórninni í vor, fengi Ölafur á annað
borð tækifæri til stjórnarmyndunar á þeim
sama grundvelli.
Þannig eru það því miður persónulegir
duttlungar og hagsmunir, en ekki skynsam-
legt mat á pólitískum aðstæðum, sem sýnast
ætla að ráða skipan næstu ríkisstjórnar, ef
vinstri stjórn verður mynduð á ný.
Það var metnaðarmál Ólafs Jóhannessonar
að vera forsætisráðherra á þjóðhátíðinni á
Þingvöllum 28. júlí. Hann dró enga dul á það
í viðræðum við samstarfsmenn sína. Þessi for-
dild ráðherrans var þar af leiðandi dragbítur
á tilraunir til að mynda stjórn strax að kosn-
ingum loknum. Þvermóðska ráðherrans, birt-
ist m. a. í því, að Framsóknarmcnn létu boð
út ganga um að þcir væru reiðubúnir til
stjórnarmyndunar mcð Sjálfstæðisflokknum
upp á skiptin: I Sjálfstæðismenn og ,‘5 Fram-
sóknarmcnn í ríkisstjórn, en að Ólafur yrði
forsætisráðherra áfram.
Eftir háværar kröfur Alþýðuflokksmanna í
vor um að vinstri stjórnin segði af sér og þær
litríku lýsingar, sem forystumenn flokksins
á Alþingi gál'u á óheiðarleika kommúnistanna
við skipbrot vinstri stjórnarinnar, fannst
mörgum kyndug sú kúvending, sem
varð, er Alþýðuflokkurinn ætlaði að ganga
til samstarfs við kommúnista i nýrri vinstri
stjórn. Það er næsta fátækleg getspeki, ef
þeir Afþýðuf 1 okksmenn telja, að flokkurinn
hafi fengið að tóra til ])ess að endurlífga rík-
isstjórn kommúnista.
En þeir Alþýðuflokksmenn liirða lítt um
óskir kjósenda, þegar búið er að tclja upp úr
kössunum. Áhyggjur þeirra eru af öðrum toga
spunnar. Þeim er sem sé Ijóst, að flokkurinn
hefur öðrum íslenzkum stjórnmálaflokkum
fremur átt lil' sitl undir jafnri úthlutun bitl-
inga til sinna manna. Flokksforystan metur
stöðuna svo, að nú hafi Alþýðuflokkurinn
verið það lengi utangarðs, að eigi hann á ann-
að borð að halda velli eftir þær alvarlegu við-
varanir, sem hannhlaut í tvennum kosningum
í sumar, þurfi hann að geta útbýtt bitlingum
með sama hætti og fyrr á árum til þess að
bressa upp á liðið. Ofan á þetta bætist það, að
í áhrifastöðum innan Alþýðuflokksins eru
menn, sem vilja mikið til þess vinna að komast
í ráðherrastól. Svo er um varaformann flokks-
ins, Benedikt Gröndal, sem ekki hefur á Iieil-
um sér tekið síðan Eggert G. Þorsteinsson var
tekinn fram yfir liann í skipun ráðherraem-
l>ætta í viðreisnarstjórninni.
Þessi dæmi gefa smávíshendingu um þær
hvatir, seni virðast hafa getað ráðið úrslitum
um stjórnarmyndun á Islandi á þessu blessaða
þjóðhátiðarári. Ekki þarf grannt að skoða til
að sjá, hvernig sumir íslenzkir stjórnmálaleið-
togar munu blyðgunarlaust reyna til þrautar
að hampa sjálfum sér og sínum nánustu alveg
án tillits til ])ess, hvern lærdóm megi draga af
kosningaúrslitum. Slikir pókerspilarar í is-
lenzkri pólitík umgangast kosningahefðina
sem hvern annan skrípaleik. Var annars ein-
hver að tala um Watcrgate?
08
FV 5-6 1974