Frjáls verslun - 01.09.1977, Page 20

fyrir þann minni, ef hann hef-
ur vaxtalausan reikning í
stærri bankanum, sem nemui'
10 til 20% af lánsupphæðinni.
Þetta er ekki gert með neyt-
endalán, sem greidd eru með
afborgunum, þar sem vextir á
þeim eru hærri og ekki heldur
með veðlán, til húsakaupa og
fleira.
Vaxtalausar innistæður í
bönkum hafa í raun þau áhrif,
að auka tekjur bankans af því
fé, sem bankinn lánar. Ef fyrir-
tæki fær eina milljón dollara
að láni með 6 prósent vöxtum,
en verður að skilja eftir 20%
af því sem innstæðu, þýðir það
í raun að fyrirtækið borgar 60
þúsund dollara fyrir að fá afnot
af 800 þúsund dollurum, en
ekki einni milljón, eins og lán-
ið hljóðar á. Þetta þýðir, að
sjálfsögðu, að raunverulegir
vextir eru ekki 6 prósent held-
ur 7,5 prósent.
Viðskiptavinir bankanna lita
venjulega svo á að þetta sé að-
eins leið til að hækka vextina.
Bankarnir vilja orða þetta öðru-
vísi cg segja að fyrirtæki sem
sé nógu stöndugt til að fá að
láni eina milljón hljóti að vera
nógu stórt til að eiga tvö hundr-
uð þúsund króna inneign. Áður
fvrr gat fyrirtækið haft einhver
not af þessum 200 þúsundum í
rekstri sínum, en það færist
mjög í vöxt að ekki megi snerta
við þeirri upphæð.
En hversvegna hækka bank-
arnir einfaldlega ekki vextina?
Bankamenn segja að það tengi
bankann og fyrirtækið nánari
böndum ef bæði sé um lán og
inneign að ræða, og í öðru lagi
virðist bankinn því stærri, sem
innlán eru meiri og stærð skipt-
ir bankamenn máli.
# Ganga kaupum
og sölum
f Bandaríkjunum eru margir
litlir og meðalstórir bankar.
Þeir ganga kaupum og sölum,
eins og önnur fyrirtæki. Al-
gengt er að einstaklingur fái
lán á hagstæðum vöxtum, til að
kaupa hlutabréf í banka, langt
umfram það, sem hann annars
fengi, gegn því að flytja inn-
eignir bankans til þess banka,
sem lánar féð, strax og hann
hefur náð yfirtökunum í bank-
anum, sem hann er að kaupa.
Þetta kann að líta sakleysis-
lega út, í fljótu bragði, en í
framkvæmd neyðir þetta bank-
ann, sem keyptur var, til að
skipta við bankann, sem lán-
aði einstaklingnum fé til kaup-
anna, án þess að nokkur vissa
sé fyrir því að sá banki veiti
bestu þjónustuna.
Bert Lance hefur verið sak-
aður um að flytja innstæður
banka síns í Georgíu þrisvar
sinnum á milli stærri banka, til
mótvægis við ný lán, sem hann
notaði til að greiða eldri lán,
sem komin voru í gjalddaga.
Bankamenn óttast að það
mikla umtal, sem orðið hefur
um fjármál Lance geti orðið til
þess að settar verði mjög
strangar reglur um þessa hluti
og til þess mega þeir ekki
hugsa.
• Trygging fyrir
persónulegum
lánum
Ef bankar tækju alltaf þá
vexti, sem það kcstaði að lána
fé, yrðu allar slíkar innistæð-
ur óþarfar. Þá þyrfti ekki að
nota annarra manna fé, til að
tryggja lán til einstaklinga, sem
stjórna bönkum. En það eru
ekki aðeins bankamenn, sem
hafa notað annarra fé til að
tryggja lán sín. Algengt er að
menn sem ráða yfir lífeyris-
sjóðum eða sjóðum félagasam-
taka, noti þá sem tryggingu fyr-
i-r persónulegum lánum.
Þó að ekki hafi sannast á
Lance neitt saknæmt athæfi,
virðist mál hans hafa upplýst
það, að bankamenn noti fé
banka, til að auðgast sjálfir,
sem gerist að sjálfsögðu á
kostnað bankans, sem stofnun-
ar. Það er því auðskilið hvers-
vegna bankamenn hafa lítinn
hug á að breyta þessu fyrir-
komulagi .
Argentína:
Ríkisrekin
fyrirtæki
seld
einka-
aðilum
Gífurlegur taprekstur
hjá ríkisfyrirtækjum
veldur stefnubreytingu
Ríkisstjórn Argentínu til-
kynnti 15. september síðastlið-
inn, að hún hefði ákveðið að
selja 370 ríkisfyrirtæki og selja
eignarhlut sinn í 400 öðrum
fyrirtækjum, þar sem ríkið á
minnihluta hlutabréfa. Segir
ríkisstjórnin 'þetta gert vegna
gífurlegs tapreksturs þessara
fyrirtækja.
Þessi ráðstöfun er gerð sam-
kvæmt nýjum lögum ,sem snúa
við langri þróun þjóðnýtingar
i landinu. Forseti Argentínu,
Jorge Videla, tilkynnti að op-
inber þjónustufyrirtæki, svo
sem járnbrautir og vatnsveitur,
yrðu áfram í ríkiseign. Öll önn-
ur rikisfyrirtæki og eignarhlut-
ar ríkisins í fyrirtækjum yrðu
sett á markaðinn um næstu
áramót.
# Þrystingur frá
almenningi
Efnahagsráðherra landsins
sagði að þessi „byltingarráðstöf-
20
FV 9 1977