Frjáls verslun - 01.01.1981, Qupperneq 13

Sameining fyrirtækja
Vörn í harðæri
Líklega hafa fá mál vakið jafn-
mikla athygli og umtal í íslenzku
viðskiptalífi á síðustu tveimur
áratugum eða svo, eins og sú
ákvörðun, sem tekin var um sum-
arið 1973, að sameina íslensku
flugfélögin tvö, Flugfélag Isiands
og Loftleiðir í eitt fyrirtæki, Flug-
leiðir h/f. Það var 28. júní það ár,
sem hluthafafundir í báðum fyrir-
tækjum samþykktu einróma
þessa sameiningu.
Á hluthafafundi Loftleiða ræddi
Kristján Guðlaugsson, stjórnar-
formaður, vaxandi og að mörgu
leyti óhóflega samkeppni fyrir-
tækjanna og sagði að sameining-
in væri í þágu þjóðarheillar. Áður
en lokaákvörðunin var tekin höfðu
verið haldnir yfir 50 samninga-
fundir um hvernig skiptingu
hlutafjárins í hinu nýja félagi
skyldi háttað, en síðan var það 3ja
manna nefnd, skipuð af Lands-
banka Islands, sem framkvæmdi
eignamat og lagði til hlutafjár-
skiptinguna.
Frekar verður saga þess máls
ekki rakin hér, svo mjög sem hún
hefur verið í kastljósi fjölmiðla
undanfarin ár. Á erlendum vett-
vangi, er þaö daglegt brauð meðal
iðnaðarþjóðanna, að fyrirtæki
sameinist og þau eru fjölþjóðafyr-
irtækin í dag, sem eru byggð upp á
röð smærri fyrirtækja, sem fram-
leiða allt frá laxaseiðum upp í risa-
olíuskip. Ástæðurnar fyrir fyrir-
tækjasameiningu eru nær ótelj-
andi og fara mjög eftir ríkjandi
þjóðskipulagi, skattalögum og lög-
um um verslun og viðskipti. Marg-
ar sögur eru til af hatrömum
átökum stórfyrirtækja í Bandaríkj-
unum er eitt fyrirtæki reynir að
gleypa hitt og vanda menn þá ekki
vinnubrögðin, ef þess gerist þörf.
Nýlegt dæmi, er þegar American
Express bauð tæpan milljarð doll-
ara fyrir stórútgáfufyrirtækið
McGraw-Hill. Þau átök vöktu at-
hygli út um allan heim, en lauk
með því að útgáfufyrirtækinu tókst
að hrekja lánakortarisann af
höndum sér.
Hjá lítilli þjóð eins og okkur er
lítil hætta á, að slík átök eigi sér
stað en engu að síður hafa stór
fyrirtæki á okkar mælikvarða tekið
ákvörðun um að rugla saman reit-
um sínum á allra síðustu árum, en
mörg dæmi um slíkt er hins vegar
ekki að finna í íslenskri viðskipta-
sögu. Hér er um að ræða samein-
ingu öl- og gosdrykkjaverksmiðj-
anna Sanitas í Reykjavík og Sana
á Akureyri, sem síðan sameinuð-
ust Polaris h/f. Sameiningu Egils
Vilhjálmssonar h/f og Fiat um-
boðsins, Davíð Sigurðsson h/f og
svo sameiningu Heklu h/f og P.
Stefánsson h/f. En það er líka til
nýlegt dæmi um þveröfugar að-
gerðir, þegar forráðamenn Karna-
bæjar h/f ákváðu að skilja alveg
að og stofna sér fyrirtæki um
hljómplötuútgáfu og hljómplötu-
sölu annars vegar og Hljómtækja-
deildina hins vegar.
Sana, Sanitas og Polaris
Við spurðum Pál. H. Jónsson
forstjóra Pólaris h/f hver aðdrag-
andinn að sameiningu Sanitas og
Sana og svo Polaris hefði verið.
— Ég átti á sínum tíma, árið
1968, aðild að stofnun fyrirtækis-
ins Öl og gos, sem annaðist dreif-
ingu á vörum frá Sana. Það kom