Frjáls verslun - 01.08.1989, Page 51

Ian Mcfarlane telur
fiskeldi í flotkvíum
vera of áhættusamt á
Islandi.
ferðafræðinni ófullkomin, hönnunar-
og stjórnunarviðmið h'tt þekkt og að
hagnaður hefur aðeins orðið til við
undantekningaraðstæður þar sem
ijármögnunar- eða fjárfestingarað-
stæður hafa verið óvenjulegar.
Ef við gerðum aldrei neitt nýtt þá
yrðu aldrei neinar framfarir. Ég man
vel afstöðu yfirgnæfandi meirihluta
sérfræðinga á sjöunda áratugnum
sem lýstu því hiklaust yfir að eldi Atl-
antshafslaxs væri ómögulegt og yrði
ómögulegt. Ég vil því ekki halda því
fram að laxeldi í landi geti ekki gengið
á íslandi, hvorki frá tæknilegu né við-
skiptalegu sjónarmiði, ég vil aðeins
hvetja menn til að gera sér grein fyrir
því að það er ekki óhjákvæmilegt að
það gangi, sama hversu miklum fjár-
munum kosið er að veija til þess.
Viðurkenning á því að laxeldi á ís-
landi þurfi óhjákvæmilega að eiga sér
stað í landi með miklum fjárfestingar-
kostnaði sem því fylgir (sérstaklega
vegna íslenskrar veðráttu) leiðir til
annarrar niðurstöðu sem líka er óhjá-
kvæmileg — að íslensk laxeldisfyrir-
tæki geti ekki verið smá. í flotkvíaeldi
er einungis hægt að ná takmarkaðri
hagkvæmni. Sérhver kví er í grund-
vaUaratriðum ein fullkomin eldisein-
ing. Fiskeldi í landi er öðruvísi farið.
Aðstaðan og ýmiss konar þjónusta er
GAGNRÝNIÁ FISKELDI
Frjáls verslun hefur fengið til birt-
ingar athyglisverða grein eftir skoskan
sérfræðing á sviði fiskeldis, Ian S.
Macfarlane, sem íjallar um framtíð
fiskeldis á íslandi. í greininni kemur
fram mikil gagnrýni á vinnubrögð
manna og framgang mála í fiskeldinu
hér á landi. Blaðinu þótti þvl ástæða til
að leita jafnframt álits hjá talsmanni
fiskeldisfyrirtækja hér á landi. Því eru
einnig birtar athugasemdir frá Guð-
mundi G. Þórarinssyni alþingismanni
og formanni Landssambands fiskeldis-
og hafbeitarstöðva en við báðum hann
að lesa grein Macfarlane og láta álit sitt
í ljós.
Vert er að gera sér grein fyrir að
fiskeldi á íslandi er að verða þýðingar-
mikil atvinnugrein og miklu varðar að
vel takist til um framhaldið. Það er því
forvitnilegt að freista þess að átta sig á
því hvort íslendingar séu á réttri leið á
þessum vettvangi eða á leið út í ógöng-
ur.
Á árinu 1988 var fjöldi ársstarfa í
fiskeldi hér á landi rúmlega 300 og
heildarverðmæti fiskeldisafurða nam
þá um 1 milljarði króna. Talið er að
framleiðsluverðmæti í greininni á yfir-
standandi ári geti numið um 2 milljörð-
um króna og rætt er um að útflutnings-
verðmætið geti orðið 5 milljarðar á ár-
inu 1990 - svo fremi að atvinnugreinin
verði ekki fyrir alvarlegum truflunum
og óvæntum áföllum.
Kynning á höfundi
Ian Macfarlane fæddist í Skotlandi
1943. Hann lauk B.Sc. prófi frá Lund-
únaháskóla 1965 með dýralækningar
m.t.t. sníkjudýra sem sérgrein og
M.Sc. prófi 1968 með ritgerð í fiskir-
ækt.
Árið 1971 setti hann á stofn sitt eigið
ráðgjafafyrirtæki á sviði fiskeldis. Það
fyrirtæki Fish Farm Development
Limited (FFD) er nú orðið að 9 fyrir-
tækjum í Englandi, Skotlandi, Grikk-
landi og á Kýpur með ársveltu upp á
tæpan hálfan milljarð íslenskra króna.
FFD fyrirtækin hafa byggt í kring-
um 40 fiskeldis- og klakstöðvar og
stjómað meira en 45 í Afríku, Mið-
Austurlöndum, Miðjarðarhafi, Austur-
löndun fjær og Evrópu. Þeirra sér-
grein er að „bjarga“ fiskeldisfyrirtækj-
um sem em starfshæf frá tæknilegu
sjónarmiði en skortir fullnægjandi
stjómun.

51