Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1942, Blaðsíða 10
394
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
inn í drauma sína, meðan kertið
hans lækkar og augnablikin renna
eitt eftir annað út í haf tímans —
þessa hljóðu, stjörnubjörtu jólanótt.
Þegar að kvöldverði loknum, reis
gamla frú Sigríður, sýslumanns-
ekkja á Hnjúkum frá borðinu og
gekk inn í herbergið sitt. Hún læsti
því að sjer og gekk að fornu skatt-
holi, sem stóð við gluggann, tók
lyklakippu úr vasa sínum og opnaði
litla skúffu. 1 henni var ekkert ann
að en rauður kertisbútur. Hún tók
hann varlega fram og setti í háan
silfurljósstjaka á borðinu og kveikti
á honum. Svo settist gamla konan í
hægindastólinn sinn og horfði í gul-
leitan logann.
Og einnig henni hurfu árin, eins
og þau svo oft höfðu gert, þegar
jólaljósið hans lýsti. Fyrir henni
vakti alltaf minningin um jólin, þeg
ar Pjetur gaf henni kertið.
En ást hennar til hans hafði ver
ið ofurliði borin af ættardrambi, og
skilningsleysi foreldra hennar á því
hvað dóttur þeirra var gæfa, og
hvað ógæfa. Og þótt hún í lífinu
hefði hlotið allt, sem þau töldu gæfu
— auð og allsnægtir, sýslumann að
eiginmanni og allt þvílíkt, þá hafði
hún aldrei verið hamingjusöm. En
margir gæta þess eigi, þegar þeir
eru að ráðstafa lífi annarra, hvað
þeir eru að gera, og það hafði Sig-
ríður fengið að reyna. Hún hafði
aldrei unnað öðrum manni en Pjetri,
ráðstafanir og þverúð foreldra henn
ar höfðu gert aðalinntak lífs henn-
ar sorg og söknuð, þrátt fyrir hina
ytri velmegun.
Gamla, gráhærða konan, sem sit-
ur ein og horfir á ljósið á litla kert
isbútnum, einu gjöfina frá manni,
sem hún ann ennþá, veit ekkert hvar
hann muni nú staddur. Hann hvarf
henni sjónum fyrir svo löngu, um
leið og æskuvor hennar sjálfrar. En
það er þó eins og henni finnist, að
einhversstaðar logi annað Ijós, sem
sömu sögu á, og kertið hennar, og
sem einnig hefir lýst yfir vonlausri
þrá.
Einnig Sigríður minnist jólanna,
þegar hún hafði fengið kertið frá
Pjetri. Hún man hvað hann var
glæsilegur í sparifötunum sínum, —
hvernig skyldi hann líta út'nú? —
ef hann þá væri á lífi. En þessari
síðustu spurningu gefur hún varla
gaum, hún finnur og veit, að hann
lifir enn og er meira að segja að
hugsa um hana núna.
Hve vel hún man ægisvip föður
síns, er hann komst að samdrætti
þeirra. Hún hafði legið á hleri, titr-
andi af gráti, er hann tók Pjetur
til bæna. Og enn yljaði það sál henn
ar, að Pjetur gaf gamla manninum
ekkert eftir í orðaskiptunum. — 0,
hefði hún aðeins verið örlítið þrek-
meiri þá, þá skyldi hún hafa fylgt
honum hvert sem var, og þá hefði
hann líka fengið að njóta sín í sam-
fjelagi mannanna.
Gamla konan sjer, að kertið lækk
ar. Og hún gleðst yfir því, því að
hún er orðin þreytt. Þetta ljós og
IFJALLKONUNNI 9. mars
árið 1900 birtist eftirfar-
andi grein:
„Borgarastríð í Reykjavík!
Vikuna sem leið varð vart við
það hjer í bænum, að fjöldi af
smásveinum bæjarins og stálp-
uðum drengjum höfðu einhvem
undirbúning til að reyna hreysti
sína, og sáu menn að þeir voru
að safna liði, og urðu varir við
að þeir fóru með sverð og spjót
og jafnvel byssur — reyndar
voru flest vopnin úr trje. Menn
heyrðu undir væng, að stefnt
vséri til orustu, þar sem til skar-
ar skyldi skríða milli Austurbæ-
inga og Vesturbæinga. Á sunnu-
daginn var höfðu Vesturbæingar
heræfingar við Tjörnina, en
Austurbæingar uppi undir Skóla
vörðu. Á tilsettum tíma gengu
Vesturbæingar með fylktu liði og
fána á stöng upp Bankastræti
og æptu heróp. En Austurbæ-
ingar biðu þeirra uppi á Skóla-
vörðustíg. Þeir höfðu engan fána,
því þeir vildu ekki vera undir
danska fánanum eins og mót-
flokkurinn, en höfðu engan ís-
lenskan fána. Þar mættust báðir
flokkarnir. Mátti þar heyra mik-
inn vopnagný og stór högg, og
höfðu sumir kylfu að vopni. Þar
var fjöldi áhorfenda. Þóttust
minningin um hann, sem kveikti
það og annað skærara ljós, er log-
að hefir í sál hennar síðan, er það
eina, sem enn tengir hana við líf-
ið. —
Tvö kertaljós, er hafa verið dýrustu
gleði- og harmgjafir tveggja manns
barna, eru slökkt á heilagri jóla-
nótt. Þau loguðu sitt á hvoru lands-
horni, sem vitar þeirrar tryggðar,
sem er svo fátíð meðal mannanna,
og því miður oft svo lítils metin.
Lognsnænum hleður niður, milt
og stillt, stjörnurnar blika yfir hið
hvíta land. Helg kyrrð jólanætur-
innar veitir værð til þeirra drauma,
sem þau, er áðan slökktu á kertun-
um vita að bráðum eiga að rætast,
draumanna um endurfundina lang-
þráðu á landinu ókunna.
hvorttveggja flokkarnir hafa
sigurinn unnið. Þar fengu marg-
ir svöðusár og voru allir blóðug-
ir, einkum Vesturbæingar, og má
nú sjá þá ýmsa þeirra með skein-
um á andliti og höndum, og suma
með hendi í fatla. — Lögreglan
mun ekki hafa verið viðstödd“.
1 næsta tölublaði Fjallkonunn-
ar er þessi viðbótarfrásögn:
„Drengir úr Vesturbænum,
sem áttu þátt í götubardaganum
(með vitund lögreglunnar) á
sunnudag, vilja láta þess getið,
að þeir (Vesturbæingar) hafi
ekki fengið nein sár, sem telj-
andi sé í þeirri viðureign".
*
Með þessum eina bardaga á
Skólavörðustígnum virðist þess-
ari „borgarastyrjöld" hafa lokið.
En mjög eru þessar styrjald-
arfregnir ófullkomnar, ekkert t.
d. sagt um tilefnið, hvert ágrein-
ingsefnið var, ekki minst á,
hverjir voru þarna „herforingj-
ar“ o. s. frv. En þar eð svo sýn-
ist, sem þarna hafi verið ungir
menn,/er líklegt að einhverjir af
þeim, sem þátt tóku í stríði
þessu, sjeu enn til frásagnar og
kunni að geta fylt í eyður Fjall-
konu-frásagnarinnar, þó liðin
sjeu 42 ár síðan þessi atburður
gerðist.
Borgarastríðið í^Reykjavík fyrir 42 árum