Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1985, Qupperneq 30

Úr skissubók, kona med ávexti.
kökuna með — En engin svengd er til neins
— og sunnudagur að morgni —
En nú er þoka úþi — ljós á kertum inni
og margvíslegar minningar í hvarflandi
hug —. Blóm eru í terpentínudunk, alls
fjögur gjöf frá Þorvaldi bílstjóra Þorvalds-
syni sunnan úr Reykjavík — En herra
Björn bóndi færði mér góð kveðjuskeyti
nokkurra vina og frændakveðjur úr kvöld-
síma frá Hjaltastað — og þetta er góður
pappír að skrifa á eiginlega ætlaður til
myndgerðar — tússteikningar. Þá hef ég
í gær og dag unnið að mynd í olíulitum
af nokkrum útsýnum, og er það eftir vonum
allmargt ágætt — en myndin má þorna til
þess að betrumbæta liti og línur. — En
hér hafa frostnætur tvær verið og fannhvít
tíguleg fjöll við haustlitaauðar heiðar.
En sem sagt, nú er hlýviðri og skýjað —
auk þokumildrar — áðan — úti — Þá má
geta þess að aukist hefur vatn í Selfljóti
í dag — og þar ísrákar skjallbjartar og
bláhvítar með löndum fljótsbakkanna eru
í minningunni — töfrafagra — auk spegl-
anna af kvöldrjóðum snænum og frá hinum
hvítu fjöllum áður en myrkvaði — ský um
hálfsjöleytið hér — og svo var talað um
afmælið í útvarpinu, sagði Björn. Og svo
held ég eitthvað verði um það í blöðunum
á morgun — ég hef einnig verið í dag hygg
ég. í guðs friði V.Þ.G. segi ég eins því það
er stutt og laggott og góð meining í. —
Þakk kæri Björn oggóða nótt. JSK.
Nú er maður að ranka við sér — þriðju-
dagskvöld — málað báða dagana — og svo
fer maður að skoða í pakkann frá Egils-
stöðum frá sunnudagskvöldinu — tvær
tertur á diskum — sígarettukarton — og
koníakspeli, Takk — kæri — og kæru —
Og svo er þetta þá smjörkramsneiðar —
Hangikets og eggsneiðar ofan — sem blóm
og svo er kristallsskál með þeyttum rjóma
í — hamingjan góða og skeið — hamingjan
— hverjúm hefði ekki komið til hugar tvær
tertur gjörólíkar — snilldarbragði — og
svo hafi ég ekki lyst á neinu núna — Eftir
að hafa borðað saltfisk frá Birni Gutts og
grjónavelling — þá eru eiginlega þrjár
tertur í fyrirtækinu — í húsinu blessað
fólkið — mikið vandræðabarn hlýt ég að
vera — og hvernig ætli að líti út fyrir
sunnan — á tröppunum mínum þar —
hamingjan má vita! Og svo er ég latari að
skrifa en hugsa Sunnudag við messu á
Hjaltastað — súkkulaðigildi á Ketilsstöð-
um og svo og svo — Prestur er sjeni —
og svo Þórarinn á Eiðum með pönnukökur
og kaffi og þaráður sama og lifrarpylsu —
Hver ætti ekki geta unnið að list með svona
matargóðæri — drenglyndisfólki þetta er
gott til minnis gleymskunni.
Óbiluga Gáfaða Kona
Eitt af bréfunum úr safni Kjarvals er
frá Tove konu hans, skömmu eftir að
Fyrsta bréf Tore til Kjarrals eftir skiinað þeirra
og brottför bennar tii Danmerkur.
Ljóðaskreyting ogljóð.
hún hvarf af landi brott og þau slitu
samvistum, en sagan segir að alla ævi
hafi þau saknað sárt hvors annars þótt
ekki væri hrópað á torgum. Á bréfinu
svarar Kjarval eigin hendi sumu sem kona
hansfjallar um.
„Nei ekki til lengdar ölmusumanni í fá-
tækt sinni," svarar hann þar sem hún
fjallar um börn þeirra og segir að hann
myndi eiga erfitt með að velja og hafna í
því sambandi. „Ágætt, mjög gott, auðvit-
að,“ eru orð sem Kjarval skrifar inn á
bréfið þar sem hún staðfestir að hún muni
á engan hátt halda börnum þeirra frá
honum og í lok bréfsins sem er ríkt af
hlýju og ástúð þá svarar Kjarval þar sem
Tove sendir bestu óskir: „Sömuleiðis fyrir
Handrit afsögunni „Farðu rarlega'
þig, vesalings sterka- veika- og óbiluga,
gáfaða kona.“
f kjallara Kjarvalsstaða er nú unnið að
skráningu á munum Kjarvals. Kassarnir
153 skiptust þannig að þar voru 24 kassar
með bókum, 12 bréfakassar, 35 blaðakass-
ar, 3 með málningaráhöldum, 14 skissu-
kassar, 56 kassar með myndum og mál-
verkum, 6 með ýmsu dóti og 3 með ýmsu
dóti og fatnaði. Einnig eru málverk eftir
hann og aðra málara.
Það er sérstætt að flest sem opinberir
aðilar ætluðu að gera í sambandi við
Kjarval virtist fjara út sem hálfgert ólán,
Kjarvalsstaðahúsið á Seltjarnarnesi sem
aldrei nýttist honum, Kjarvalsstaðir sjálfir
sem nýttust honum ekki í lifanda lífi en
hafa haldið nafni hans með reisn. Alþingi
ákvað á sínum tíma að láta skrá verk hans,
en það var aldrei framkvæmt og nú er
Reykjavíkurborg að láta vinna það verk
og þannig mætti lengi telja, en ef til vill
var hluti af þessu framkvæmdaóláni vegna
þess að Kjarval var Kjarval og hélt sínu
striki einn með sinn stíl hvað sem yfir
gekk. Geir Hallgrímsson þáverandi borgar-
stjóri var að sögn kunnugra sá maður sem
lét gæta þess á seinna falli ævi Kjarvals
að það færi eins vel um hann og hann vildi
sjálfur. Geir var bakmaðurinn í því að
styðja við Kjarval, orðaði einn af starfs-
mönnum Reykjavíkurborgar það og Geir
bað um það að skráin sem var gerð um
muni hans úr kössunum 153 yrði skráð í
þríriti, ein fyrir Kjarval, ein fyrir borgar-
stjóra og ein fyrir skjalasafn borgarinnar.
Steinunn Bjarman sagðist sagðist hafa
fært Kjarval hans eintak 2. janúar 1969,
heimsótt hann á Hótel Borg þar sem hann
bjóþá.
„Eg hef ekkert að gera með þetta,“ sagði
Kjarval."
„Þú átt þetta," svaraði Steinunn.
„Ég er búinn að láta borgina hafa þetta,"
svaraði Kjarval þá, en síðan fór hann að
spyrja um ýmislegt og þegar Steinunn
sagðist hafa rekist á það varð hann oft
hissa og sagði: „Nei, er það þarna, ég hélt
að það væri týnt.“
Sannleikurinn er sá að Kjarval var svo
pössunarsamur að það er lygilegt. Þarna
voru allir hlutirnir sem fylgja einum
manni, en þessir höfðu aldrei komist inn
á heimili né í hefðbundnar hirslur.
Nú er búið að frumskrá um 4.400 myndir
og skissur frá öllum tímum á ævi Kjar-
vals, úr skissubókunum og allt úr bréfa-
kössunum og skissukössunum, en segja
má að hér sé um að ræða efni í óteljandi
sýningar. Margar skissurnar eru gullfal-
legar myndir, því þótt Kjarval væri frábær
málari þá var hann undrabarn í teikningu
og hver lína sem hann dró var hlaðin
fegurð. Þá er búið að skrá bréf frá hundruð-
um manna víða um heim, alls um 400 bréf.
Steinunn sagðist í fyrstu hafa álitið að
Kjarval hefði skrifað bréf til fólks en sett
þau síðan ofan í skúffu, en síðar sagðist
hún hafa séð það af svarbréfum fólks víða
um lönd að hann hefði í raun skrifað mörg
uppköst að bréfum og staðið í sífelldum
bréfaskriftum um allar jarðir ogjafnframt
sent málverk og myndir ótrúlega víða.
Steinunn sagði að það væri sérstætt hvað
fólk væri einlægt í bréfum til Kjarvals,
hann kom til dyranna eins og hann var
klæddur og laðaði fólk að sér á sama hátt.
Segja má að Kjarval hafi haft þannig áhrif
á fólk að það var einlægara við hann en
almennt um fólk sem var ekki nákunnugt
og það er ljóst að Kjarval hafði ótrúlega
mikla ánægju af að gleðja fólk og þegar
að er gáð var hann hjálparstofnun fyrir
fjölmarga.
Úthald kallaði Kjarval slíka klútafulla afýmsusem rargott að geta gripið tilá fjöllum.