Lesbók Morgunblaðsins - 17.12.1991, Blaðsíða 39

Æxli í Paradís
Gamli maðurinn á Balí
sagði að sér litist mjög
vel á þessi kýli og að ég
skyldi bara vera ánægður
með að hafa þau. Ef
heppnin yrði með mér,
ætti ég bráðlega að geta
fengið eitt til viðbótar
nálægt naflanum.
Eftir GUÐMUND
B J ÖRG VINSSON
alí! Fyrirheitna landið!
Paradís á jörðu! Þarna
var það beint undir fót-
unum á mér og mig var
ekki að dreyma. Það var
fullkomnað. Að vísu var
talsvert heitara og rak-
ara í þessari paradís en
þeirri paradís sem þeir töluðu um í KFUM
hérna um árið. En hvaða. Það dugar ekki
að vera með smám'unasemi þegar þú ert
kominn til fyrirheitna landsins. Þú aðlag-
ast. Sefur til dæmis á daginn þegar heitast
er og vakir á nætumar.
Stundvíslega klukkan sex kemur sólin
upp. Ég legg frá mér pennann, kveð allar
vinkonur mínar, eðlurnar þijár og rottuna
sem hafa ákveðið að halda mér félagsskap
í lúxusstrákofanum mínum. Geng út á hrís-
grjónaákur, heilsa eldfjallinu Agung sem
næst á eftir Snæfellsjökli er magnaðasta
ijall í heimi, og slæst í hóp með bændum
sem eru á leið til vinnu. Við líðum eftir hlyk-
kjóttum slóðanum og erum nokkuð sáttir
við okkar hlutskipti. Það jafnast ekkert á
við að ganga um hrísgijónaakrana á Balí
klukkan sex árdegis. Einhvern tíma talaði
einhver um kraftbirtingarhljóm guðdómsins.
Mér dettur ekki í hug að slá lesandann í
rot með slíku orðahröngli, læt duga að
segja: Það er einhver notalegur hljómur í
kyrrðinni þarna á ökrunum.
Klukkan níu kem ég til baka í kofann
minn og þjónarnir bera mér morgunverð út
á verönd áður en ég fer að sofa.
Einn morguninn bregð ég mér á útimark-
aðinn. Varninginn drífur að úr öllum áttum,
ýmist á bílum eða uppi á höfðum kvenn-
anna. Þú sérð ekki konu á Balí öðruvísi en
með eitthvað á höfðinu og því eldri sem
konan er því þyngri eru byrðamar, ef hún
er komin yfir sjötugt er eins víst að sements-
poki eða gijóthnullungur prýði höfuð henn-
ar. Karlarnir keyra hins vegar bílana og
slappa af.
Eg er fljótur að ramba á það sem áhuga-
verðast er á markaðinum: Loddarana,
skottulæknana og töframennina. Þeir hafa
raðað sér hlið við hlið í útjaðri markaðarins
með sitt forvitnilega dót, töfragripi, beina-
duft, þurrkaða reði, slöngur, eðlur, krukkur
fullar af dularfullum vökvum, gjarnan með
dauðum skordýrum á floti. Einn er með
glansmyndir af nöktu kvenfólki í kynferðis-
lega ögrandi stellingum innan um dót sitt
og lofar skjótum árangri í ástamálum ef
menn versla við hann. Annar er með mynd
ir af fólki útsteyptu í kýlum og svöðusárum
og lofar fullum bata á öllum hugsanlegum
meinum. Enn annar er með ljósrit af pen
ingaseðlum í tvöfaldri stærð og lofar gulli
Greinarhöfunduvinn á parndísareyjunni Bali.
og grænum skógum. Allir lofa þeir eilífu lífi.
Náunginn með djörfu myndirnar vekur
sérstaka athygli mína, ekki bara vegna
myndanna þó þær séu allrar athygli verðar,
heldur vegna þess að hann talar hærra en
aðrir og hefur talsvert stærri augu. Ég tek
mér stöðu í áhorfendaskaranum sem hefur
safnast umhverfis hann og fylgist með svip-
brigðunum. Nú verður mér ljóst hvar Hitler
hafði lært ræðutækni sína. Svo mikill er
sannfæringarkrafturinn að ég trúi öllu sem
hann segir þó ég skilji ekki orð. Eitt andar-
tak mæti ég augum mannsins. Nú skal ég
ekki fuliyrða hvort eitthvert samband er
sarná á milli en um leið og augu okkar
mætast fæ ég sting í ennið og hálsinn.
Hann ætlar að dáleiða mig, helvítið á
honum, hugsa ég, flýti mér í burtu og fer
heim að sofa.
Þegar ég vakna um kvöldið og lít í spegil-
inn sé ég að á enninu er stórt kýli.
Hefur seiðskrattinn magnað þetta kýli á
mig? hugsa ég önugur. Mér iíst ekkert á
iað þó það sé óneitanlega athyglisvert út
frá listrænu sjónarmiði: Fjólublátt með hvíta
jaðra og svartan blett í miðjunni. Eins og-
auga.
Ég gleypi nokkrar c-vítamín-töflur og
vona að þessi fjandi hverfi af sjálfu sér.
En þegar ég lít í spegilinn daginn eftir
hefur engin breyting orðið á kýlinu. Hins
vegar hefur annað svipað myndast á hálsin-
um. Ég sé að ég verð að grípa til einhverra
ráðstafana.
Er einhver læknir í bænum sem gerir
meira gagn en ógagn? spyr ég Wayan, eig-
anda bambuskofans sem ég bý í. Wayan
skellir upp úr, slær sér á lær og veltir sínu
fuglslega höfði nokkra hringi. Einstaklega
hláturmildur maður.
Ég veit ekki, segir hann. En það er einn
læknir hérna hinumegin við götuna sem
lærði á Honolulu. Hann hefur að minnsta
kosti amerískt próf upp á að hann kunni
að jækna.
Ég flýti mér yfir götuna. Læknirinn skoð
ar kýlin, umlar á ameríska vísu, potar í
kýlin og skrifar loks resept.
Ég snæði einhver reiðinnar býsn af pill
um, smyr kýlin litríkum smyrslum og legg
þau sótthreinsuðum grysjum. En þessar
aðgerðir hafa þau einu áhrif að kýlin stækka
um helming. Ég fer aftur til læknisins.
Hann heldur áfram að umla og pota í kýlin.
Ég er hræddur um að það verði að skera
þetta burtu, segir hann. Þetta eru einhvers
konar æxli. Ef þú hefur áhuga get ég útveg
að þér tíma á skurðlækningadeild spítalans
í Denpansar. Yfirskurðlæknirinn er góður
vinur minn.
Ég ætla að hugsa málið, segi ég skefld-
ur. Ég er nýbúinn að lesa í ferðahandbók-
inni minni að það sé sama og dauði að leggj-
ast á spítalann í Denpansar.
Ég fer heim í kofa og skríð undir teppi.
Einhvers konar æxli. Krabbameinsæxli
kannski? Djöfulsins ástand. Drög að erfða-
skrá byija að mótast í huga mínum. Nei
fjandinn hafi það, ég hef engan áhuga á
að drepast núna. Ég verð að gera eitthvað.
Aftur leita ég ráða hjá Wayan.
Ameríska skírteinið dugði ekki á þessi
kýli, segi ég. Hvað á ég að gera, láta drepa
mig á spítala í Denpansar eða drífa mig til
Islands?
Wayan fer í gegnum eitt af sínum hlátur-
ritúölum og að því loknu spyr hann mig
hvemig ég hafi fengið kýlin.
Ég segi honum söguna og dreg ekkert
undan, reyni heldur að færa í stílinn.
Hann verður grafalvarlegur í annað skipti
síðan fundum okkar bar saman fyrir einum
og hálfum mánuði, hitt var þegar við rædd-
um um Jövubúa, að hans áliti eru innflytj
endur frá Jövu undirrótin að öllu því sem
ómögulegt er á Balí, þeir koma og hórast
og bera enga virðingu fyrir siðum og venjum
Balíbúa enda eru þeir múslimar. Eins og
þá kemur skelfingarsvipur á hann og ör-
væntingarfullur hljómur í röddina.
Þetta er alvarlegra en ég hafði haldið,
segir hann. Þessi maður er stórhættulegur.
Hann hefur drepið fjölda manns með sær-
ingum sínum. (Óþarft að taka fram að þijót-
urinn var frá Jövu.) Það er ekki nema eitt
til ráða: Að leita til Marsa gamla.
Hvað er hann, einhverskonar töfralæknir?
spyr ég og er ekkert upprifinn yfir þeirri
hugmynd að láta þvæla mér út í eitthvert
hjátrúarrugl.
Hann er sá eini sem getur losað þig við
kýlin, segir Wayan.
Ég þreifa á kýlunum, fæ gæsahúð, svitna
og er til í hvað sem er.
Förum til Marsa gamla.
Við þeysum af stað í nýjum sendiferða-
bíl Wayans. Eftir um það bil hálftíma akst-
ur beygjum við út af malbikinu og inn á
þröngan moldarslóða. Eins og að keyra inn
bogagöng, krónur tijána eru grænt hvolf-
þak, trjábolirnir stoðsúlur. Við förum troðn-
inginn á enda og aðeins lengra og stígum út
í ijóðri við fijótsbakka. Göngum eftir ein-
stigi meðfram fljótinu uns við komum að
kofaþyrpingu. Á veröndinni fyrir framan
einn þeirra situr aldraður maður með unga,
berbijósta konu sér við hlið. Allir verða
ógurlega ánægðir þegar við birtumst og það
gengur á með miklum upphrópunum, hlátr-
um og bakföllum. Wayan bendir á mig og
þau ætla að bijálast úr hlátri.
Hver djöfullinn er þetta? hugsa ég. Eru
þau að spotta mig? Ég er kominn á fremsta
hlunn með að hætta við þessa vitleysu. Þá
bendir Wayan aftur á mig og allir verða
grafalvarlegir. Gamli maðurinn býður mér'
að setjast fyrir framan sig og tekur til við
að skoða kýlin, fyrst með opin augun, síðan
lokuð. Raular möntru og stekkkur vígðu
vatni á kýlin með lótusblómi. Þá potar hann
í þau með einhveiju sem líkist kjúklinga-
læri. Hann segir eitthvað við Wayan og það
léttir aftur yfir þeim án þess þó að þau
fari að hlæja.
Hvað segir hann? spyr ég.
Hann segir að sér lítist mjög vel á þessi
kýli og að ég skuli bara vera ánægður með
að hafa þau. Ef heppnin verður með mér
ætti ég að fá annað nálægt naflanum bráð-
lega.
Ég kom hingað til að láta fjarlægja kýlin
en ekki til að fá fleiri, segi ég. Mér er sama
þó þetta séu merkilegustu kýli sem sögur
fara af, ég vil þau burt.
Wayan þýðir. Þeir skiptast á nokkrum
setningum.
Hann segir að það yrðu mikil mistök ef
ég léti fjarlægja kýlin.
Maður verður stundum að gera fleira en
gott þykir, segi ég.
Gamli maðurinn kinkar lengi kolli, rís
loks á fætur og biður okkur að fylgja sér.
Við göngum í halarófu á eftir honum, fyrst-
ur Wayan, þá ég og síðust unga konan.
Við göngum lengi upp með árbakkanum
uns við komum að litlu stöðuvatni, dimm-
bláu og spegilsléttu. Marsa gamli gefur
konunni bendingu og hún leggur teppi á
grasflöt við bakkann, mér er stillt upp á
því miðju. Og það skiptir engum togum:
Ég er umsvifalaust sviptur klæðiim og
smurður vellyktandi smyrslum hátt og lágt.
Fylgir meðferðinni látlaust möntrusöngl og
trúarlegar hundakúnstir ýmiskonar. Þá er
ég vinsamlegast beðinn að stíga út í vatnið.
Þó ég sé dauðhræddur um að vatnið sé
krökkt af eitursnákum og öðrum óþjóðalýð
úr dýraríkinu hlýði ég möglunarlaust. Vatn-
ið er volgt og notalegt og ég syndi út í það
mitt. Marsa gamli situr í lótusstellingu und-
ir ficus-tré með lokuð augu. Wayan hallar
sér upp að kókospálmatré og stangar úr
tönnunum. Unga konan situr á teppinu,
hallar sér að öðrum handleggnum og horfir
annars hugar niður á grasið. Api situr á
grein og snæðir hnetur. Kýr jórtrar undir
bananalaufum. Og þarna í miðju vatninu
flýtur höfuðið á mér, líkaminn er horfinn,
sennilega fyrir tilverknað smyrslanna, og
mér hefur aldrei liðið betur. Ef nirvanað sem
hljóp í Búddha undir trénu forðum hefur
verið eitthvað í líkingu við það sem ég upp-
lifði þarna í vatninu er engin furða að svona
mikið veður hafi verið gert út af því. Ég
kýs að hafa sem fæst orð um það sem gerð-
ist inni í mínu höfði.
Það yrði auðvitað áhrifaríkastur endir á
þessa frásögn að ég stigi alheill upp úr
vatninu, öll kýli á bak og burt o.s.frv. En
það gerast engin kraftavek þarna. Kýlin eru
bæði á sínum stað þegar ég kem upp úr.
Og ég er ekki frá því að það sé byrjað að
móta fyrir þriðja kýlinu rétt ofan við nafl-
ann. En ég hef engar áhyggjur. Ég finn
að eitthvað hefur gerst og þróunin muni
snúast við, líkt og þegar þú ert á hvolfi í
erfiðri inflúensu og finnur að veikindin hafa
náð hámarki og batinn sé kominn í gang.
Og kýlin hverfa. Fljótlega eftir að ég yfir-
gef Balí tveimur vikum seinna byija þau
að skreppa saman og áður en mánuðurinn
er liðinn sjást engin merki þess að ég hafi
nokkurn tíma borið þau.
Ég hef ekki hugmynd um hvers eðlis
kýlin voru, hvort þau voru illkynja krabha-
meinsæxli, hitabeltisútbrot, móðursýkisból-
ur eða eitthvað annað. Ég er hins vegar
ánægður með að þau urðu þess valdandi
að ég fékk mér sundsprett smurður vellykt-
andi smyrslum í áðurumtöluðu vatni.
Höfundur er myndlistarmaður og rithöfundur
og dvelst nú í Mexíkó.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 17. DESEMBER 1991 39