Lesbók Morgunblaðsins - 17.12.1991, Blaðsíða 46

Vinur minn Bósi
H
austið fer að, dagamir styttast. Lyngholt, sum-
arbústaðarlandið okkar austur í Grímsnesi,
dregur okkur til sín eins og segull. Litróf
náttúmnnar breytist ört á þessum árstíma.
Hvenær sem færi gefst, er haldið af stað,
Það er ekkert notalegt að
hafa þennan stórhyrnda
hrút rétt fyrir aftan sig,
lít því oft um öxl til að
sjá hvort hann muni
neyta styrks horna sinna
á bakhluta minn, ekki
væri áL)ætandi að fá högg
á mjóhrygginn eins
aumur og hann oft er.
Eftir JÓHANN F.
GUÐMUNDSSON
landið kallar, laðar og seyðir.
„Komið, ég skal annast ykkur, sýna ykk-
ur leyndardóma mína, gleðja ykkur.”
Við hlýðum þessu kalli eins og börn, dög-
unum fækkar, bæði þessa sumars og lífs
okkar, hver dagur er því dýrmætur eins og
vinur, sem reynt er að halda í sem lengst,
áður en hann kveður.
Það er ólíkt því, sem var þegar ung lífs-
gleðin svall í bijósti og dagamir flugu hjá,
án þess að eftir væri tekið.
Skyldi ég fá að sjá næsta sumar? Lifa
unað þess? Þessi spuming verður áleitnari
með hveiju ári. Og svo kemur sumarið, þeg-
ar við verðum ekki til staðar til þess að
fagna og gleðjast yfir komu þess, vonandi
leitar það okkar og verður dulítið hissa á
því að finna okkur ekki.
Hver skyldi þá lagfæra girðingar? Bera
við og kol í litla bæinn okkar? Hlú að tijám
og gróðri? Rogast með vatnshrútinn niður
að ánni á vorin, tengja hann, svo að vatnið
komi upp brekkuna til okkar, burðast svo
aftur með hann í hús að hausti.
Aldurinn er farinn að segja til sín, þetta
var ekkert mál fyrir nokkrum árum.
Þannig sækir Elli kerling á, þó hef ég
aldrei notið lifsins eins vel og nú.
Litla húsið okkar er umvafið gróri. Ösp,
birki, víðir, grenitré, reynir. Lyng. Mosi.
Einibeijarunnar. Við þekkjum hvert tré þau
eru eins og börn okkar, veita gleði og sorg
eftir því hvernig hvert og eitt dafnar eða
deyr.
Hrútabeijalyngið skríður langan veg,
Lambagrasið. Blóðbergið og þannig væri
hægt að halda áfram nær endalaust að telja
upp allan gróðurinn, sem um okkur lykst.
Apá liðast um landið í sveigjum, krókum
og bugðum, niður í Apavatn, sem drekkur
hana dag og nótt og fær aldrei nóg.
Apavatn er augnayndi það endurspeglar
himinninn og umhverfi sitt á kyrrum dögum
þegar heiðskírt er. Þegar skýin þekja himin-
inn verður vatnið ljósgrátt, svo þegar kular,
tekur það á sig brúnan lit, sem verður því
dekkri sem meir hvessir því þá vaknar brúnt
morið, lyftir sér upp af botninum, litar vatn-
ið sekkur svo aftur til botns þegar lygnir
og bíður þess að verða vakið á ný.
Lómurinn gólar, saman blandast svana-
og gæsagarg. Krummi leitar sér að eggjum
og ungum í eigin gogg og þó öllu fremur
til þess að seðja óseðjandi hungur unga
sinna. Kjóinn rennir sér yfir móana með
nokkra smáfugla á eftir sér, sem reyna að
veija ungviðið.
Alltaf eitthvað nýtt að skoða. Fylgjast
með hreiðrunum, sjá ungana skríða úr eggj-
um, reyna líka að veija þá fyrir hrafninum
og kjóanum. Væl jaðrökunnar, ropið í ijúp-
karranum, þrösturinn, lóan, stelkurinn,
þrestimir sem vakna fyrir allar aldir og eiga
til að setjast á þakið og syngja þar og sperra
stél, stundum svo að maður neyðist til þess
að biðja söngvarann að Jiypja sig.
Sólarupprás, sólarlag, skýjamyndir, fjöll
og fell, jöklar, tindar, það sem áður vakti
litla eða enga athygli, tekur nú langan tíma
að virða fyrir sér og skoða.
Þannig verður eins og áður sagði, tíminn
sifellt dýrmætari, hveija stund vill maður
nýta sem best, teyga lífið og fegurð þess inn
í sál sína.
Ég bíð þér samfylgd inn í haustið á vit
landsins. Veiðitaskan og veiðistangimar
bíða við útihúsið.
Það hefur stytt upp, vestanáttin er að
ganga niður, sólstafir sýna sig, keppast við
að skína á landið.
Léttur koss á kinn koiiunnar sem ég elska,
svo bíð ég eftir því að heyra hana segja:
„Vertu ekki lengi.” Þessi orð segja allt sem
ég þrái. Svo lagar hún hálsmálið á peys-
unni, réttir mér hálsklút.
Ég rölti af stað upp í heiðina, störin er
komin með sterkrauðan lit í toppinn. Blábeij-
alyngið er einnig farið að roðna, grasið
gulnar og yfirbragð landsins breytist með
hveijum degi. Mosinn einn heldur lit sínum
grár kaldur en mjúkur.
Framundan er nokkuð vatnsmikil mýri,
jaðraka flýgur nærri með sitt skerandi væl,
eins og allt sé týnt og glatað, merkilegt
hvað dýrin geta náð til tilfinninganna og
kallað fram ýmis hughrif.
Það er lýjandi að ganga í mýrinni, best
er að feta sig eftir þúfnakollunum, þá síga
stígvélin síður í bleytuna og gangan verður
léttari, alltaf þarf að gæta að sér, það er
mislangt milli þúfnanna og skrefin vilja því
verða ójöfn og það þreytir, en brátt er mýr-
in á enda og þá taka við aflíðandi brekkur,
gangan sækist betur, þurrt undir fæti og
minni þörf á að gæta sín.
Hinumegin árinnar er hrossastóð, í hest-
unum er galsi, þeir kljást, fnæsa, frýsa taka
stutta spretti rísa upp á afturfæturna, bít-
ast, svo róast stóðið og snýr sér að því að
úða í sig grasið.
Upp á hæðinni sest ég niður og virði land-
ið fýrir mér. Fegurð þess er ólýsanleg, hún
þrýstir sér inn í blóð mitt, sál mína, vekur
fögnuð. „Þetta er landið mitt.”
Þessi fegurð minnir á orð Serafanna hjá
Jesaja spámanni. Og þeir kölluðu hver til
annars og sögðu: „Heilagur, heilagur, heil-
agur er Drottinn allsheijar, öll jörðin er
full af hans dýrð.”
Milli Hestfjalls og Vörðufells gnæfir Tind-
afjallajökull, Mosfell, Hrepparnir með fellum
sfnum, Biskupstungur, Kerlingarfjöll, Blá-
fell toppar Jarlshetta, Langjökull. Kistan á
Laugardalsfjalli, nær eru Apavatn og Apa-
vatnsbæirnir, efri og neðri. Aphóll. Apá.
Einn vinur minn gerði mig orðlausan, er ég
spurði hann hvaðan þessi Apanöfn væru
komin, „Ekki veit ég það karlinn minn, en
segðu mér hvað hétu þessir staðir áður en
þú fluttir hingað?”
Góðviðrisbólstrar skreyta himininn, sólin
baðar landið.
Ég rís á fætur, á eftir góðan spöl í ána,
á leiðinni þangað verða fýrir mér þrír hvítir
hrútar, þeir eru í góðum holdum, vel hyrnd-
ir. Ullin þykk, hvít og hrein.
Þegar ég nálgast þá hætta þeir að bíta,
líta upp forvitnir fylgjast vel með mér, loks
taka tveir þeirra á sprett, forða sér.
Einn stendur kyrr horfir á mig stoltur,
eins og hann vilji segja. „Hvað vilt þú tvífætl-
ingur, inn á mínar lendur, hornlaus í blárri
peysu?”
Svo hreyfír hann hausinn, eins og til þess
að gefa mér til kynna að hann eigi allskost-
ar við mig, ef til kæmi.
Mín þekking á hrútum, er lítil, veit ekki
við hveiju má búast, er því kannske dulítið
hræddur undir niðri.
En ég nálgast hann ákveðinn í því að
bera engan geig utan á mér, horfi því beint
í augu hans.
Svo stöndum við kyrrir góða stund, mæl-
um hvor annan út, loks rýf ég þögnina og
ávarpa hann:
„Jæja Bósi minn nú nálgast haustið óð-
fluga.” Ég tala til hans blíðlega lágri röddu:
„Enn njótum við báðir lífsins og frelsisins,
hvað lengi sem það nú verður, mikið er
gott að vera hér í dag.”
Í þessum töluðum orðum, gengur hann
til mín. Ég er viðbúinn hveiju sem er, um
hugann þjóta áætlanir um það hvernig árás
skuli mætt, renni hann skyndilega á mig.
Ég ákveð að hoppa eins hátt og mér er
unnt, grípa í ullina á honum sem aftast,
láta hann svo draga mig, þangað til hann
gefst upp.
Hver taug er þanin, auðvitað gæti orðið
slys, takist honum að koma á mig kröftugu
höggi, en hann gengur alveg að mér, nasar
af fötum mínum, eins og hundur myndi
gera, er rólegur og yfirvegaður.
Þegar hann hefur gengið í kring um mig
tvo eða þijá hringi, nemur staðar beint fyr-
ir framan mig og við horfumst aftur í augu
góða stund.
„Bósi minn, það var gaman að hitta þig,
vildi óska að ég ilmi eins vel í þínum nösum
og þú í mínum, hafðu það best allra hrúta,
vertu nú blessaður.”
Þar með Iegg ég af stað en þegar hann
fylgir mér eftir, verð ég undrandi.
Hvers konar hrútur er þetta? Hversvegna
flúðu félagar hans? Af hveiju ekki hann líka?
Ég finn enga haldbæra skýringu og reyni
að ganga hraðar.
Það er ekkert notalegt að hafa þennan
stórhyrnda hrút, rétt fyrir aftan sig, lít því
oft um öxl, til þess að sjá hvort hann muni
neyta styrks horna sinna á bakhluta minn,
ekki væri á bætandi að fá högg á mjóhrygg-
inn; eins aumur og hann oft er.
Ég ákveð því að nema staðar, snýst á
hæli. Hann gengur alveg að mér nasar af
mér eins og áðan, vill vera fullviss um að
ég sé hans maður. Hver er ég í hans huga?
Er ég einhver sem hann vill leita trausts
og halds hjá, er hann hræddur við komandi
daga, þegar réttað verður, líflömbin valin
og hinum slátrað?
Enn horfumst við lengi í augu, kannske
hugsar hann um það að ég sé orðinn gam-
all maður og mínar réttir séu ekki langt
framundan.
„Jæja vinurinn nú er þetta orðið ágætt
hjá okkur, þú ferð og bítur þitt gras og ég
fer í mína veiði, kannske lifum við báðir
veturinn af og þá sjáumst við næsta sumar,
það væri gaman.”
Enn legg ég af stað, geng hratt. Frá
minni hendi er fundum okkar Iokið.
Eftir góðan spöl stenst ég ekki freisting-
una og lít við, hann nálgast mig hnarreist-