Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.2000, Page 8
Hluti af umslagi með nafnl Jóhanns Sigurjónssonar ásamt teikningu af skáldinu sem merkt
er meó JS. Umslagið er stimplað í Kaupmannahöfn 5. mars 1903.
FEDERICO GARCIA LORCA
JÓN HALLUR STEFÁNSSON ÞÝDDI
JÖRÐOGTUNGL
- BROT -
Ég vil vera hjá litla gegnsæja manninum
sem borðar eggin á undan svölunni.
Ég vil vera hjá nakta barninu
sem treðst undirfótum drykkjumanna í Brooklyn.
Hjá mállausu verunum sem hverfa undir bogahliðin.
Hjá æðasprænunni litlu sem langar að opna lófann.
Áríðandi orðsending frá Jóhanni Sigurjónssyni til Sigurðar Guðmundssonar:
Upp! Uppl Á fætur! Siggi!
Hér lýkur bréfi Elísabetar. Það má líkja
Jónasi Illugasyni í Eiríksstaðakoti við sjálfan
Sherlock Holmes, sem gat, nánast án sönn-
unargagna, leyst þær gátur sem fyrir hann
voru lagðar.
Þegar Sigurður Guðmundsson kom til
Hafnar gekk hann í Fjelag íslenskra stúd-
enta í Kaupmannahöfn. Á aðalfundi félagsins
árið 1903 var hann kosinn ritari þess. Á þeim
sama fundi var Jóhann Sigurjónsson kjörinn
forseti og Böðvar Jónsson féhirðir, eins og
lesa má í fundabók félagsins.
Það var einn daginn, sem ég var að skoða
bréfin úr gömlu kistunni, að ég fann hluta af
umslagi. Á hann var skrifað nafn Jóhanns
Sigurjónssonar og heimilisfang og ekki nóg
með það, heldur var þar líka biýantsteikning
af skáldinu, signeruð J.S. Hófst nú mikil leit
að hinum hluta umslagsins. Mér til ánægju
kom hann í leitirnar og þar í var bréfið, sem
Jóhann hafði sent Sigurði. Umslagið er
stimplað á pósthúsi í Kaupmannahöfn þann 5.
mars 1903. Jóhann hefur ekki átt frímerki og
viðtakandinn því orðið að borga fyrir útburð-
inn, þegar bréfið barst honum í hendur. Texti
bréfsins er svohljóðandi:
Værnedamsvej 10 III
Upp! Upp!! Á fætur! Siggi! Siggi!!
Velferð landsins í veði! í veði!! Þú manna
vísastur að geta ráðið bót á vandræðum þess-
um.
Við gjaldkerinn og formaðurinn alveg í
hvínandi vandræðum!
Ó ritari! ritari!! Kondu niður á Træ - café
de Træ - kl lO.f.h.
Upp! Upp!! Djöfull
Jóhann Sigurjónsson
p.t. formaðurinn
Myndin á umslaginu er af vangasvip Jó-
hanns og er eins og áður sagði merkt J.S.
Mér þótti sýnt, að hún væri gerð af hans eig-
in hendi^ en gat náttúrulega ekkert fullyrt
þar um. Ég spurði tvo menn, sem hafa rann-
sakað verk Jóhanns og vissu þeir ekki um
teikningar eftir hann, en töldu afar sennilegt
að hann hefði verið drátthagur, jafn fjölhæf-
ur og listrænn, sem hann var. Á handrita-
deild Þjóðarbókhlöðunnar fékk ég að skoða
allt það, sem þar er til af handritum Jóhanns,
sendibréfum frá honum og ljósmyndum úr
dánarbúi hans. Er skemmst frá því að segja
að þar fann ég litla stflabók - prosadigter
(Lbs. 2986 4to). Utan á hana hefur Jóhann
teiknað þrjár sjálfsmyndir, tvær þeirra eru af
vangasvip hans, eins og myndin á umslaginu.
Til þess að geta teiknað vangasvip sinn, verð-
ur teiknarinn að hafa einhverja fyrirmynd og
skoðaði ég því ljósmyndirnar úr hans eigu og
fann ég eina, sem hann gæti hafa notað sem
fyrirmynd.
Það kom mér raunar ekki á óvart, að ekki
hefði neitt geymst af því, sem Jóhann hefur
teiknað eða rissað upp. Hann var fyrst og
fremst þekktur sem maður orðsins og þess
vegna hefur handritum hans og sendibréfum
verið haldið til haga. Litlu stilabókinni, með
teikningunum þremur utan á, var haldið til
haga vegna þess sem hann hafði skrifað í
hana, en hún sýnir okkur þó, að hann hefur
notað penna sinn' til að teikna upp fleira en
orð._______________________________________
Höfundurinn er kennari og húsmóðir í Reykjavík.
Jörð. Jörðin ein.
Jörð fyrir krumpaða borðdúka,
fyrir sjáaldur flekkað af skýjum,
fyrir nýleg sár og þvalar hugsanir.
Jörð fyrir allt sem leitar burt frájörðu.
Þetta er ekki aska brunninna hluta á sveimi
eða dauðir sem hreyfa tungur sínar undir trjánum
heldur nakin jörðin sem jarmar áhimninum
og æðir framhjá svífandi hvalavöðum.
Þetta er gleðidrukkin jörðin á linnulausu sundi,
sú sem égfinn í barninu ogþeim sem fara um bogahliðin.
Lifandi jörðin ípúlsi mínum og dansi burknanna
sem myndar oft í vindinum hvassa andlitsdrætti faraós.
Federico Garcia Lorca er eitt af höfuðskóldum Spónverja ó 20. öld. Hann var myrtur í borgarastyrj-
öldinni ó Spáni árið 1936.
RÓSA B. BLÖNDALS
LEIFUR HEPPNI
I IV
Lengi knörrinn les þarhafíð,
langt er siglt og horft í
fjarskann.
Birtist landið viði vafið,
vængjaþytur yfir sænum.
Byrinn heitur blæs íseglin,
ber þá inn á voginn straumur.
Engin var þá undrun hærri,
aldrei rættist stærri
draumur.
II
Fagrar eru furðustrendur,
fjörður djúpur, lygn og
breiður,
miklir viðir, víðar lendur,
vængjafjöld og þéttu hreiður.
Brennur sól í björtu heiði,
blágyllt hafíð, sandur hvítur.
Ströndin sýnist öll í eyði,
enginn landsins gæða nýtur.
III
„Leifur heppni, landsins
draumur
liggurnú íhöndum þínum,
víðátturnar vegalausu,
vínber sæt með drúfum
sínum.
Hveitiakur sjálfur sáinn,
sól ogregn af ljóssins hæðum.
Aldrei bikar barmafyllri
brann í nokkurs konungs
æðum.“
Leifur heppni líturyfír
löndin miklu, fjöllin háu.
Frumskóganna fögru rósir,
fríðu jarðardali lágu.
Úthafs minnist óravídda
inni á vogi tærra linda,
öllum veigum öðrum dýrri,
allra fyrst er knörrinn binda.
v
Vínland góða, „gafstu nafnið“,
gleði þín í tveimur orðum.
Sýnast veigar gullnar glóa
glæstum yfír Vínlands borðum.
Fyrr á köldum íslands öldum
inni í bæjum konur spunnu.
Leifí heppna allar unnu,
afrek hans um landnám kunnu.
VI
Leifur herra heillar álfu
hinna glæstu sólskinsdaga.
Löndin fannstu fegri dýrri,
fyrstur sýn á veröld nýiri.
Þúsund ára sönn þín saga,
sögð og rituð - mörgum yndi.
Árþúsundir æ þú lifír
einn á þínum frægðar tindi.
Höfundurinn býr á Selfossi.
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 23. DESEMBER 2000