Morgunblaðið - 28.01.2001, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 28.01.2001, Blaðsíða 12
12 SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ GEORGE W. Bush satekki auðum höndumfyrstu vikuna í forseta-embættinu, menntamál- in voru sett á oddin, frumvörp sam- in, fundað með þingmönnum og til að gleðja andstæðinga frjálsra fóstureyðinga var gamalt bann endurvakið sem tekur fyrir fjár- hagsaðstoð til heilsugæslustofnana í þróunarlöndum sem gefa ráðgjöf um fóstureyðingar. Það bar ef til vill ekki mikið á utanríkismálum, en á fyrsta vinnudeginnum var til- kynnt um fyrirhugaðan fund Bush með Vincente Fox, forseta Mexíkó í næsta mánuði. Það má segja að Bandaríkjafor- seti brjóti hefð með því að heim- sækja Mexíkó fyrst en ekki Kan- ada. Það ætti þó ekki að koma á óvart. Bush og Fox eru kunnugir og fyrirhugaður fundur þeirra þann 16. febrúar mun verða á óformlegum nótum á búgarði Mexíkóforseta þar sem ekki verður að vænta stórra yfirlýsinga. Sem ríkisstjóri Texas hafði Bush tölu- verð samskipti við Mexíkó og hann gerir sér fulla grein fyrir því að málefni Mexíkó skipta Bandaríkja- menn töluvert miklu máli í daglegu lífi þeirra. Burtséð frá stöðugum straumi innflytjenda, þá er Mexíkó þriðji stærsti viðskiptaðili Banda- ríkjanna, Kanada er í fyrsta sæti og Evrópusambandið í því öðru. Sama dag og tilkynnt var um ferðina til Mexíkó hringdi Bush reyndar í forsætisráðherra Kan- ada, Jean Chrétien, og það var fyrsta formlega símtal hans til er- lends leiðtoga. Þeir töluðu um að hittast fljótlega og nokkrum dög- um síðar var tilkynnt að þeir myndu hittast í Hvíta húsinu 5. febrúar og ræða saman yfir „vinnu- kvöldverði“. Chrétien verður þann- ig fyrsti erlendi leiðtoginn til að funda með nýja forsetanum. Aftur má reikna með að þetta verði svo- kölluð „kurteisisheimsókn“ og eng- in stór málefni á dagskrá. Leiðtogafundur Ameríkuríkja Fyrsti stóri leiðtogafundurinn sem Bush mun mæta á verður leið- togafundur Ameríkuríkja í Quebec í Kanada, 20.–22. apríl. Þar munu leiðtogar 34 landa funda um mál- efni Norður- og Suður-Ameríku. Eini leiðtoginn, sem ekki er boðið, er Fidel Castro, en hann uppfyllir ekki skilyrði um að vera kosinn í frjálsum, lýðræðislegum kosning- um. Í ljósi úrslita kosninganna í Flórída þykir það líklegt að fyrst um sinn muni harðlínumenn og hatrammir andstæðingar Castro ráða ferðinni gagnvart Kúbu og að ekki verði slakað á stefnunni. Því má svo til gamans geta, að Kather- ine Harris, sem sér um innanrík- ismálefni Flórida og varð þjóðkunn í tengslum við kosningaklúðrið þar, hefur verið nefnd sem hugsanlegur sérskipaður sendiherra í Róm- önsku-Ameríku. Ólíkt ráðherraefn- um og öðrum sendiherrum þarf slík staða ekki að hljóta staðfest- ingu öldungadeildar Bandaríkja- þings. Fríverslunarsamningar verða helsta mál á dagskrá fundarins í Quebec, enda yfirlýst stefna land- anna að þeir náist fyrir 2005. Þetta þykir henta Bush vel, þar sem frjáls milliríkjaverslun er eitt af baráttumálum forsetans. Hér velta embættismenn því nú fyrir sér hvort Bush muni fara fram á að þingið veiti honum heimild til flýti- meðferðar á slíkum samningum. Clinton fór fram á slíkt á sínum tíma, en því var hafnað. Þó svo að Clinton og Gore hafi báðir verið fylgjandi aukinni fríverslun milli landa, eru sterk öfl innan Demó- krataflokksins, svo sem verkalýðs- félög og umhverfissinnar á móti slíkum samningum, nema þeir tryggi áframhaldandi atvinnu heimafyrir og að mengunarstaðlar verði ekki lækkaðir. Repúblikanar setja enga slíka fyrirvara og trúa staðfast á frelsi markaðarins. Það gæti því reynst auðveldara fyrir Bush að koma slíkum samningum í höfn. Málefni Rómönsku-Ameríku verða áfram á dagskrá að sögn kunnugra og það þykir líklegt að Bush vilji ræða við Andres Pastr- ana, forseta Kólumbíu, í náinni framtíð. Stjarnan í utanríkisráðuneytinu Þegar Colin Powell mætti til vinnu í utanríkisráðuneytið 22. janúar var honum tekið sem hetju. Starfsfólk ráðuneytisins stóð í and- dyrinu og fagnaði ákaft. Þetta seg- ir kannski sitt um vonir og vænt- ingar embættismanna, en líklega meira um vinsældir mannsins á landsvísu. Engu að síður vonast diplómatar eftir því að Powell standi við orð sín og reiði sig á fag- menn ráðuneytisins í ríkari mæli en forveri hans í starfi. Ekki er bú- ið að skipa í allar helstu stöður þannig að það á eftir að koma í ljós hvort af því verður, en mönnum fannst mikið til þegar hann mætti á undirbúningsfund fyrr í mánuðin- um án ótal aðstoðarmanna og ljós- ritaði sjálfur þau gögn sem hann þurfti. Powell hefur líka sagst ætla að sækjast eftir frekari fjárveitingu handa ráðuneytinu og það má fast- lega búast við að hann verði helsti talsmaður stjórnarinnar í utanrík- ismálum. Sumir vilja jafnvel ganga svo langt að segja að hann verði áhrifamesti utanríkisráðherra Bandaríkjanna síðan Henry Kiss- inger gegndi þessu starfi. Þegar þykir ljóst að framhaldi friðarviðræðnanna í Miðaustur- löndum verður stýrt úr ráðuneyt- inu, en ekki af skrifstofu forsetans. Og reyndar er það svo að Ari Fleischer, talsmaður Hvíta húss- ins, hefur alla vikuna á daglegum blaðamannafundum bent á utan- ríkisráðuneytið til að svara spurn- ingum varðandi utanríkismál. Þetta kann þó að breytast þegar menn sjóast þar á bæ. Ekki ber að vanmeta öryggis- ráðgjafa forsetans, Condoleezza Rice. Bush ber fyllsta traust til hennar og það má segja að Rice og lið hennar hafi tekið hann í kennslu á meðan á forsetaslagnum stóð. Rice ver líka Bush af eldmóð og segir að hann hafi verið afbragðs nemandi, sem þrátt fyrir takmark- aða reynslu af utanríkismálum hafi verið fljótur að ná tökum á mál- efnum umheimsins. Rice sem er sérfræðingur í mál- efnum fyrrum Sovétríkjanna þykir harðlínumaður og hún er alfarið á móti því að Bandaríkjamenn ani út í friðargæsluverkefni án þess að þeir eigi beinna hagsmuna að gæta. Þegar við það bætist Powell hefur ítrekað lýst sig tregan til að senda bandaríska hermenn á hættuslóðir nema með nema þeir njóti gífur- legra yfirburða, velta menn því fyr- ir sér hvort Bandaríkin muni draga úr umsvifum sínum á alþjóðavett- vangi. Mörgum er það enn í fersku minni að sem formaður bandaríska herráðsins var Powell á móti því að senda hermenn til fyrrum Júgó- slavíu og Bush sagði sjálfur í kosn- ingabaráttunni að hann vildi kalla lið Bandaríkjanna heim frá Balk- anskaganum. Báðir hafa þó dregið í land og í dag er enginn að tala um tafarlausa brottför sveitanna. Stjörnustríð Þótt Evrópuríkin séu uggandi gagnvart hugsanlegri einangrun- arstefnu Bandaríkjanna, er helsta áhyggjuefni Evrópuleiðtoga, sem og Kínverja, yfirlýstar áætlanir stjórnarinnar um uppbyggingu hátæknieldflaugavarnarkerfis sem gæti skotið niður óvinaflugskeyti áður en þau næðu skotmarki sínu. Þrátt fyrir efasemdir bæði heima og að heiman, er Bush sannfærður um ágæti þessara áforma. Varnar- málaráðherrann Donald Rumsfeld, einn af höfundum umfangsmikillar skýrslu um eldflaugavarnarkerfið, er einnig dyggur stuðningsmaður slíkra áætlana. Þeir segja að stjórn Clintons hafa sinnt þessu af hálfum hug og eru bjartsýnir um að tækninni fari óðfluga fram, þannig að efasemd- armenn muni sannfærast. En það eru ekki bara tæknilegir erfiðleik- ar og hár kostnaður sem standa í vegi fyrir eldflaugavörnum. Vlad- ímír Pútín Rússlandsforseti hefur margsinnis sagt að kerfið muni brjóta í bága við banninu við að koma á laggirnar gagneldflauga- kerfi frá 1972 (ABM-sáttmálinn). Bush hefur svarað að hann muni fækka öðrum kjarnaflaugum til að sýna Rússum að kerfinu sé ekki beint að þeim, nú og ef nauðsynlegt er segist hann tilbúinn að endur- skoða samninginn – einhliða ef með þarf. Evrópu til handa segir forset- inn að varnarkerfið muni líka þjóna Evrópu, en eitthvað virðist það standa í mönnum að samþykkja slíkt. Málefni heimastjórnar Græn- lands hafa ekki verið í hámælum hér, þó fréttnæm séu í Danmörku. Embættismaður sem vildi ekki láta nafn síns getið sagði í samtali við Morgunblaðið að líklega væri um byrjendamistök að ræða. Bréfið sem Bush sendi til Jón- atans Motzfeldt, formanns heima- stjórnarinnar, um samstarf á sviði hagsmunamála, m.a. herstöðina í Thule, hafi verið sent frá Austin, Texas og sé byggt á misskilningi á réttarfarslegri stöðu landsins. Þó að Bandaríkjamenn vilji hafa góð samskipti við Grænland og að Grænlendingar muni taka þátt í slíkum viðræðum, þá hljóti danska utanríkisráðuneytið að koma þarna að málum fyrr en seinna. Auk ýmissa annarra leiðtoga spjallaði Bush við forsætisráðherra Bretlands og Japans í vikunni sem leið og reikna má með að Tony Blair banki uppá á næstunni. Margir hafa þó tekið eftir því að Bush hefur hvorki sett sig í sam- band við leiðtoga Rússlands né Kína. Menn ganga frá því sem vísu að stjórn Bush muni leggja áherslu á fríverslun og að opna markaði án þess að leggja áherslu á mannrétt- indamál í því sambandi. Powell er þó búinn að kalla kínverska sendi- herrann á teppið og lesa yfir hon- um vegna mannréttindabrota í Kína. Rice hefur hins vegar sagt að það verði að láta Rússa um það sjálfa að koma efnahagsmálum þar í landi í lag. Það hafa þó heyrst varnaðarraddir innan veggja ráðu- neytisins, sem benda á að Pútin megi ekki líta á þetta sem leyfi til að berja á stjórnarandstæðingum. Bush talaði digurbarkalega um að herða viðskiptabannið á Írak og knésetja Saddam Hussein. Það kann þó að reynst honum þung byrði og fyrstu vísbendingar gefa til kynna að litlar breytingar verði á stefnunni gagnvart Hussein, a.m.k. fyrsta kastið. Því má heldur ekki gleyma að raunverulegir arki- tektar aðgerðanna voru faðir hans, George Bush forseti, þáverandi varnarmálaráðherra og núverandi varaforseti, Dick Cheney, og fyrr- um formaður herráðsins, sjálfur utanríkisráðherrann Colin Powell. Bush þykir líklegur til að leita ráða hjá föður sínum, en George Bush eldri hefur sagt að hann muni ekki hafa afskipti af málum son- arins óumbeðinn. Eftir að Cheney hafði virst vera potturinn og pann- an í öllu í tengslum við valdaskipti voru margir farnir að efast um hver væri við stjórnvölinn. Vara- forsetinn hefur hins vegar haldið sig til hlés þessa fyrstu viku í emb- ætti. Enginn er þó í vafa um að hann muni verða einn áhrifamesti varaforseti sögunnar. Augljóst er að Bush ætlar sér að fara að engu óðslega í utanríksmál- um. Hann mun einbeita sér fyrst að því sem hann þekkir best, löndun- um í Rómönsku-Ameríku og taka síðar á erfiðari málum svo sem frið- arferlinu í Miðausturlöndum. Þetta virðist skynsamleg stefna svo langt sem hún nær, eða þangað til hættu- ástand skapast í fjarlægum heims- hornum og örlögin taka í taumana. George W. Bush fer sér að engu óðslega í utanríkismálum Bandaríkja- forseti fundar fyrst með ná- grönnunum APGeorge W. Bush Bandaríkjaforseti fylgist með Colin Powell utanríkisráðherra ávarpa blaðamenn. Utanríkismál voru ekki ofarlega á baugi í bandarísku forsetakosningunum enda lögðu frambjóðendurnir ekki mikla áherslu á þau. George W. Bush þykir reynslulítill á þessu sviði, en hann hefur fengið fólk til liðs við sig með áratuga reynslu af utanríkismálum og fer nýskip- aður utanríkisráðherra Colin Powell þar fremstur í flokki. Bandamenn jafnt sem óvinveitt ríki velta því nú fyrir sér hvort stefnubreytingar sé að vænta af hálfu nýrrar stjórnar. Margrét Björgúlfsdóttir kannaði stöðuna í Washington.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.